การเยียวยาผู้ติดเชื้อเอชไอวี/ผู้ป่วยเอดส์ที่มีภาวะบีบคั้นทางจิตวิญญาณ : บทบาทพยาบาล Spiritual distress healing for people living with HIV/AIDS : The nursing roles

บทคัดย่อ

ผู้ติดเชื้อเอชไอวี/ผู้ป่วยเอดส์สะสมทั่วโลกในปี ค.ศ. 2010-2015 เพิ่มขึ้นจาก 33.3 ล้านคน เป็น 36.7 ล้านคน¹  ประเทศไทยมีผู้ติดเชื้อเอชไอวี/ผู้ป่วยเอดส์สะสมในปี พ.ศ. 2555-2558 เพิ่มขึ้นจาก 385,225 คน เป็น 481,241 คน²  การติดเชื้อเอชไอวีส่งผลกระทบต่อผู้ป่วยแบบซับซ้อนและเรื้อรังทั้งทางด้านร่างกาย ด้านจิตสังคม และด้านจิตวิญญาณ^3-4  

จิตวิญญาณ (spiritual) มีรากศัพท์จากภาษาลาตินคือ spiritus แปลว่า ลมหายใจ ความมีชีวิต วิญญาณ และจิตใจ   ส่วนคำว่า enthusiasms หมายถึง พระเจ้าหรือพลังอำนาจศักดิ์สิทธิ์  จิตวิญญาณเป็นแหล่งกำเนิดความกล้าแกร่งและขุมพลังของบุคคล ช่วยให้บุคคลค้นพบความหมายและเป้าหมายแท้ของชีวิต ก่อให้เกิดสันติสุขอย่างแท้จริง  จิตวิญญาณจึงเป็นมิติที่สำคัญของสุขภาพ เนื่องจากเกี่ยวข้องกับความเป็นองค์รวมของบุคคล เป็นมิติที่มีอิทธิพลต่อมิติสุขภาพอื่น ได้แก่ สุขภาวะทางกาย สุขภาวะทางจิตใจ และสุขภาวะทางสังคม โดยสุขภาวะทางจิตวิญญาณ เป็นสุขภาวะสูงสุดของมิติสุขภาพ^{5, 6-7} 

ผู้ติดเชื้อเอชไอวี/ผู้ป่วยเอดส์ส่วนใหญ่ได้รับผลกระทบด้านลบทางจิตวิญญาณ โดยพบว่าภาวะบีบคั้นทาง               จิตวิญญาณ (Spiritual distress) เป็นปัญหาที่สำคัญและพบได้บ่อย^{3, 4} สาเหตุสำคัญของภาวะบีบคั้นทางจิตวิญญาณ คือความรู้สึกถูกตีตราจากสังคม^8-10 ภาวะกดดันด้านจิตใจ^8-10 ขาดการสนับสนุนทางสังคม¹¹  ความรู้สึกผิดบาป¹² และความหวาดกลัวต่อความตาย¹³ การศึกษาที่ผ่านมาพบว่า ภาวะบีบคั้นทางจิตวิญญาณสัมพันธ์กับความสม่ำเสมอในการรับประทานยาต้านไวรัสเอชไอวีลดลง¹⁴ระดับภูมิคุ้มกันร่างกายลดลง¹¹ ส่งผลกระทบต่อภาวะเศรษฐกิจ อัตราป่วยและอัตราตายเพิ่มขึ้น¹⁴

ภาวะบีบคั้นทางจิตวิญญาณจึงเป็นปัญหาที่พยาบาลควรให้ความสำคัญ หากพยาบาลสามารถให้การเยียวยาผู้ติดเชื้อเอชไอวี/ผู้ป่วยเอดส์ที่มีภาวะบีบคั้นจิตวิญญาณได้อย่างมีประสิทธิภาพแล้วย่อมส่งผลให้ผู้ติดเชื้อเอชไอวี/ผู้ป่วยเอดส์มีความผาสุกทางจิตวิญญาณตามมา ผู้ป่วยสามารถขับเคลื่อนชีวิตผ่านสถานการณ์ต่างๆ เปี่ยมด้วยความหวัง ความหมายและเป้าหมายในชีวิต^6-7 บทความวิชาการนี้ ผู้เขียนจึงมีวัตถุประสงค์นำเสนอเกี่ยวกับความหมายของจิตวิญญาณ ความหมายและลักษณะของภาวะบีบคั้นทางจิตวิญญาณ สาเหตุของภาวะบีบคั้นทางจิตวิญญาณในผู้ติดเชื้อเอชไอวี/ผู้ป่วยเอดส์ ผลกระทบของภาวะบีบคั้นทางจิตวิญญาณ และบทบาทพยาบาลในการเยียวยาผู้ติดเชื้อเอชไอวี/ผู้ป่วยเอดส์ที่มีภาวะบีบคั้นด้านจิตวิญญาณ โดยมุ่งหวังให้พยาบาลใช้เป็นแนวทางในการเยียวยาผู้ติดเชื้อเอชไอวี/ผู้ป่วยเอดส์ที่มีภาวะบีบคั้นทางจิตวิญญาณอย่างมีประสิทธิภาพต่อไป