ผลสำเร็จของการรักษาวัณโรคภายใต้การบังคับใช้มาตรการทางกฎหมาย ในผู้ป่วยวัณโรคดื้อยาหลายขนานชนิดรุนแรงมาก (XDR-TB) ที่ขึ้นทะเบียนในปีงบประมาณ พ.ศ.2561-2563

บทคัดย่อ

การศึกษาครั้งนี้เป็นการศึกษาเชิงพรรณนา โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อ (1) ประเมินผลการปฏิบัติตามมาตรการทางกฎหมาย (2) ศึกษาปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับผลสำเร็จของการรักษา (3) ศึกษาปัจจัยที่มีผลต่อการบังคับใช้มาตรการทางกฎหมายที่ส่งผลต่อการลดความล่าช้าในตรวจวินิจฉัย การแจ้งหรือรายงาน และดูแลรักษา (4) ศึกษาปัญหาและอุปสรรคในการปฏิบัติตามมาตรการทางกฎหมายตาม พรบ.โรคติดต่อ พ.ศ.2558 ในผู้ป่วยวัณโรคดื้อยาหลายขนานชนิดรุนแรงมาก (XDR-TB) ที่ขึ้นทะเบียนในปีงบประมาณ พ.ศ.2561-2563 ตั้งแต่วันที่ 8 กุมภาพันธ์ 2561-30 กันยายน 2563 จำนวน 64 ราย จากข้อมูลการตรวจสอบข่าวการระบาด การสอบสวนโรคเบื้องต้น ระบบข้อมูลวัณโรค NTIP และข้อมูลการถอดบทเรียน สถิติที่ใช้ได้แก่ สถิติเชิงพรรณนา และสถิติเชิงวิเคราะห์โดยใช้สถิติไคสแควร์

ผลการศึกษาพบว่า อัตราสำเร็จของการรักษาผู้ป่วย XDR-TB ร้อยละ 62.5 ขึ้นทะเบียนรักษา ร้อยละ 82.8 มีการแจ้งภายใน 3 ชั่วโมง ร้อยละ 51.6 แยกกัก กักกัน ร้อยละ 98.4 ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับผลสำเร็จของการรักษาผู้ป่วย XDR-TB อย่างมีนัยสำคัญ คือ กลุ่มประชากรเสี่ยงต่อวัณโรค (P-value = 0.035) โรคประจำตัว/โรคร่วม (P-value = 0.024) ผลการประเมินก่อนที่จะขึ้นทะเบียนรักษา XDR-TB (P-value = 0.021) กลุ่มผู้มีเหตุอันควรสงสัย XDR-TB (P-value = 0.022) การขึ้นทะเบียนรักษา (P-value = 0.049) และการแยกกัก กักกัน คุมไว้สังเกตเป็นผู้ป่วยในโรงพยาบาลที่เป็น XDR-TB hub (P-value = 0.001)

จากผลการศึกษาพบว่า มาตรการทางกฎหมายสนับสนุนและส่งเสริมให้เกิดการคัดกรองผู้มีเหตุอันควรสงสัยและส่งตรวจวินิจฉัย เพื่อเข้าสู่ระบบการรักษาที่รวดเร็วและได้มาตรฐาน มีผลต่อผลสำเร็จของการรักษา และต้องใช้กลไกผู้เชี่ยวชาญระดับประเทศ ระดับเขต และระดับจังหวัดเป็นที่ปรึกษา และกำกับติดตามอย่างต่อเนื่อง