ปัจจัยที่สัมพันธ์กับพฤติกรรมการบริโภคผลิตภัณฑ์เสริมอาหารในกลุ่มชายรักชาย

บทคัดย่อ

ความสำคัญ: กลุ่มชายรักชายเป็นกลุ่มประชากรที่ให้ความสำคัญในค่านิยมด้านรูปลักษณ์ทางกาย เพื่อให้เป็นที่ยอมรับในสังคมและเป็นแรงดึงดูดทางเพศให้กับกลุ่มชายรักชายด้วยกันเอง จึงอาจสรรหาผลิตภัณฑ์เสริมอาหารเพื่อเป็นตัวช่วยเสริมให้มีสุขภาพและรูปลักษณ์ทางกายตามค่านิยมของกลุ่มชายรักชาย ดังนั้นกลุ่มชายรักชายจึงเป็นกลุ่มเสี่ยงที่อาจเกิดผลข้างเคียงที่เป็นอันตรายต่อสุขภาพจากการมีพฤติกรรมการบริโภคผลิตภัณฑ์เสริมอาหารที่ไม่เหมาะสม

วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาพฤติกรรมการบริโภคผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร และความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยด้านคุณลักษณะส่วนบุคคล ปัจจัยนำ ปัจจัยเอื้อ และปัจจัยเสริมกับพฤติกรรมการบริโภคผลิตภัณฑ์เสริมอาหารในกลุ่มชายรักชาย

วิธีการวิจัย: การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงสำรวจภาคตัดขวางระหว่างเดือนธันวาคม 2566 ถึงกุมภาพันธ์ 2567 โดยประยุกต์ใช้  PRECEDE-PROCEDE Model ในขั้นตอนที่ 3 การประเมินด้านการศึกษาและนิเวศวิทยา ซึ่งประกอบด้วยปัจจัยนำ ปัจจัยเอื้อ และปัจจัยเสริม และทฤษฎีการกระทำด้วยเหตุผล (The theory of reasoned action) เป็นกรอบแนวคิดในการศึกษา คัดเลือกตัวอย่างจากกลุ่มชายรักชายที่เข้ารับบริการที่คลินิกเทคนิคการแพทย์ฟ้าสีรุ้งรามคำแหง สมาคมฟ้าสีรุ้งแห่งประเทศไทย จำนวน 318 คนที่สมัครใจ โดยใช้แบบสอบถามออนไลน์ (Google form) ชนิดตอบด้วยตนเองซึ่งประกอบด้วยปัจจัยด้านคุณลักษณะส่วนบุคคล ปัจจัยนำ ปัจจัยเอื้อ ปัจจัยเสริม และพฤติกรรมการบริโภคผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ใช้การวิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา และหาความสัมพันธ์ด้วยสถิติทดสอบค่าสหสัมพันธ์เพียร์สัน (Pearson correlation coefficient) One-way ANOVA และ Independent t-test

ผลการศึกษา: ผลการวิจัยพบว่าคุณลักษณะของกลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่มีช่วงอายุระหว่าง 19-62 ปี มีรายได้เฉลี่ย 29,762.07 บาท จบการศึกษาระดับปริญญาตรี ร้อยละ 70.40 ไม่มีโรคประจำตัว ร้อยละ 74.80 ประกอบอาชีพเป็นพนักงานหรือลูกจ้างเอกชน ร้อยละ 60.40 ส่วนบทบาททางเพศของชายรักชายส่วนใหญ่ได้แก่ โบท คือเป็นได้ทั้งฝ่ายรุกและผ่ายรับ ร้อยละ 43.40 รองลงมาเป็นฝ่ายรุก และฝ่ายรับ ร้อยละ 36.50 และ 43.40 ตามลำดับ ด้านปัจจัยนำ ได้แก่ ค่านิยมด้านรูปลักษณ์ทางกาย มีค่าเฉลี่ย 4.16 จัดอยู่ในระดับสูง รองลงมาได้แก่ เจตคติต่อการบริโภคผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร และการคล้อยตามกลุ่มอ้างอิง มีค่าเฉลี่ยที่ 3.57 และ 3.53 จัดอยู่ในระดับปานกลาง ด้านปัจจัยเอื้อในประเด็นของการเข้าถึงแหล่งจำหน่ายผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร มีค่าเฉลี่ย 3.63 อยู่ในระดับปานกลาง ส่วนปัจจัยเสริมในเรื่องอิทธิพลของสื่อต่อการตัดสินใจบริโภคผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร มีค่าเฉลี่ย 3.59 อยู่ในระดับปานกลาง เมื่อศึกษาถึงพฤติกรรมการบริโภคผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร พบมีค่าเฉลี่ย 3.26 อยู่ในระดับปานกลาง นอกจากนั้น ยังพบว่าปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ในทางบวกอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติกับพฤติกรรมการบริโภคผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ได้แก่ ระดับการศึกษา (F=3.81, p-value = 0.023) ค่านิยมด้านรูปลักษณ์ทางกาย (r = 0.27, p-value < 0.001) เจตคติต่อการบริโภคผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร (r = 0.16, p-value = 0.003) การคล้อยตามกลุ่มอ้างอิง (r = 0.43, p-value < 0.001) การเข้าถึงแหล่งจำหน่ายผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร (r = 0.41, p-value < 0.001) และอิทธิพลของสื่อต่อการตัดสินใจบริโภคผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร (r = 0.37, p-value < 0.001)

สรุป: กลุ่มชายรักชายมีพฤติกรรมการบริโภคผลิตภัณฑ์เสริมอาหารในระดับปานกลาง มีค่านิยมด้านรูปลักษณ์ทางกายในระดับสูง มีเจตคติต่อการบริโภคผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร การคล้อยตามกลุ่มอ้างอิง การเข้าถึงแหล่งจำหน่ายผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร และอิทธิพลของสื่อต่อการตัดสินใจบริโภคผลิตภัณฑ์เสริมอาหารในระดับปานกลาง ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ทางบวกกับพฤติกรรมการบริโภคผลิตภัณฑ์เสริมอาหารอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ได้แก่ ระดับการศึกษา ค่านิยมรูปลักษณ์ทางกาย เจตคติต่อการบริโภคผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร การคล้อยตามกลุ่มอ้างอิง การเข้าถึงแหล่งจำหน่ายผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร และอิทธิพลของสื่อต่อการตัดสินใจบริโภคผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร จากผลการศึกษาในครั้งนี้สามารถใช้เป็นข้อมูลในการออกแบบนโยบายและโปรแกรมทางสุขศึกษาและส่งเสริมสุขภาพ เพื่อส่งเสริมพฤติกรรมการบริโภคผลิตภัณฑ์เสริมอาหารในกลุ่มชายรักชายให้เหมาะสมต่อไป