เครื่องสำอางอันตรายที่ขายบนแพลตฟอร์มตลาดกลางพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ของประเทศไทย

บทคัดย่อ

ความสําคัญ: ปัจจุบันตลาดกลางพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์เป็นช่องทางซื้อขายเครื่องสําอางที่ผูบริโภคไทยนิยม มีแนวโน้มการเติบโตอย่างต่อเนื่อง ในขณะเดียวกันบนแพลตฟอร์ม e-marketplace ยังคงพบการขายผลิตภัณฑ์ที่ไมืถูกต้องตามกฎหมายไทย

วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษานโยบายและคุณลักษณะของเว็บเพจมีการจําหน่ายผลิตภัณฑ์เครื่องสําอางบนแพลตฟอร์ม e-marketplace ที่นิยมของผู้บริโภคในประเทศไทย ศึกษาความครบถ้วนของฉลากและความถูกต้องด้านการโฆษณาตามกฎหมายประเทศไทย

วิธีการวิจัย: เป็นการวิจัยเชิงพรรณนา โดยเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเจาะจงจากเว็บเพจแพลตฟอร์ม e-marketplace ที่มีการลงจําหน่ายผลิตภัณฑ์เครื่องสําอางอันตรายที่นิยมของผู้บริโภคในประเทศไทยสูงสุด 2 ลําดับแรก กําหนดให้เป็นผู้ให้บริการ A และ B จากนั้นเก็บข้อมูลเว็บเพจผู้ใช้บริการโดยใช้คําค้นชื่อการค้าของเครื่องสําอางที่ห้ามผลิต นําเข้า หรือขาย ตามประกาศกระทรวงสาธารณสุข จํานวน 37 รายการ เก็บข้อมูลระหว่างวันที่ 3-10 มิถุนายน 2564 ใช้การวิเคราะห์เนื้อหาด้านคุณลักษณะและนโยบายการจําหน่ายผลิตภัณฑ์ของแพลตฟอร์ม และสถิติเชิงพรรณนาเพื่อแสดงความชุกของสถานการณ์ความครบถ้วนตามกฎหมายด้านฉลากและความถูกต้องด้านการโฆษณาเครื่องสําอาง

ผลการศึกษา: ผลการศึกษาเว็บเพจที่ขายผลิตภัณฑ์เครื่องสําอางบนแพลตฟอร์ม e-marketplace ของ A และ B พบว่ามีนโยบายการขายต่อผู้ประกอบการที่คล้ายคลึงกัน โดยให้ลงทะเบียนยืนยันตัวตนและนําสินค้ามาแสดงบนเว็บเพจหน่าซื้อขายได้อย่างอิสระภายใต้ข้อกําหนดของแพลตฟอร์ม ผู้บริโภคสามารถค้นหาสินค้า ผ่านเครื่องมือค้นหา (search engine) การเลือกชมรายละเอียดสินค้าที่สนใจผ่านข้อความภาพและอักษรและเข้าสู่ระบบการชําระเงิน และจัดส่งสินค้า มีเมนูการร้องเรียนปัญหา การใหัคะแนนรัานคัาหรือสินค้า และการแสดงความเห็นโดยผู้บริโภค (reviews) แต่ A มีการแสดงปริมาณการขายสะสมของสินค้าแต่ละรายการ นอกจากนั้น ทั้ง 2 แพลตฟอร์มมีข้อบังคับให้ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารต้องระบุเลขสาระบบอาหารแต่ไม่ได้บังคับสําหรับหมวดเครื่องสําอาง เมื่อค้นหาการจําหน่ายเครื่องสําอางอันตรายที่ห้ามจําหน่ายตามประกาศฯ จํานวน 37 รายชื่อ พบว่าผู้ให้บริการ A และ B จําหน่ายในรายการดังกล่าว ร้อยละ 32.43 และ 27.04 ตามลําดับ มีเว็บเพจที่จําหน่ายเครื่องสําอางอันตราย จํานวน 200 เว็บเพจ เมื่อตรวจสอบความถูกต้องของการแสดงฉลากทั้ง 200 เว็บเพจ พบมีการแสดงภาพฉลากบนเว็บเพจ ร้อยละ 100.00 แต่ไม่มีผลิตภัณฑ์ใดระบุเลขที่ใบรับจดแจ้งบนฉลาก และพบการแสดงชื่อสารที่ใช้เป็นส่วนผสม ร้อยละ 41.70 ส่วนการโฆษณาพบความผิดในประเด็นการใช้ข้อความที่แสดงสรรพคุณเพื่อรักษาโรคมากที่สุด ร้อยละ 54.50 รองลงมาคือ การใช้ข้อความที่ทําให้เข้าใจผิดในสาระสําคัญ และข้อความที่เป็นเท็จหรือเกินจริง ร้อยละ 39.00 และ 9.00 ตามลําดับ

สรุป: มีการขายเครื่องสําอางอันตรายห้ามผลิต นําเข้า หรือขายบนแพลตฟอร์ม e-marketplace และพบความผิดในด้านฉลากและการโฆษณา โดยเฉพาะอย่างยิ่งการใช้ข้อความที่แสดงสรรพคุณเพื่อรักษาโรค ดังนั้นผู้มีส่วนเกี่ยวข้องควรเพิ่มมาตรการในการกํากับดูแล และเสริมกลไกที่ช่วยคุ้มครองผู้บริโภคบนอินเทอร์เน็ตที่เป็นระบบและมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น