การศึกษาปัจจัยที่มีผลต่อความปลอดภัยของผักและผลไม้สดที่จำหน่ายในประเทศและข้อเสนอมาตรการเพื่อควบคุมความปลอดภัย

บทคัดย่อ

การใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืชสำหรับการเพาะปลูกที่เพิ่มขึ้น ส่งผลให้ผู้บริโภคขาดความมั่นใจในการบริโภคผักและผลไม้สดการศึกษาครั้งนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปัจจัยที่มีผลต่อความปลอดภัยของผักและผลไม้และเสนอแนะมาตรการควบคุมความปลอดภัยผักและผลไม้ที่จำหน่ายในประเทศ โดยใช้วิธีการศึกษาแบบผสมผสานซึ่งเก็บข้อมูลเชิงคุณภาพด้วยการศึกษาจากเอกสาร การลงพื้นที่สำรวจและการสัมภาษณ์เชิงลึกและวิเคราะห์ข้อมูลด้วยวิธีวิเคราะห์เชิงเนื้อหาและเก็บข้อมูลเชิงปริมาณด้วยการเก็บตัวอย่างตรวจวิเคราะห์การตกค้างสารเคมีกำจัดศัตรูพืชด้วยชุดทดสอบอย่างง่าย และทดสอบความสัมพันธ์ของตัวแปรที่มีผลต่อการตกค้างของสารเคมีด้วยสถิติ Chi-Squareผลการศึกษาสามารถแบ่งห่วงโซ่อุปทานผักและผลไม้เป็น 3 ช่วง ได้แก่ ช่วงต้นน้ำคือการเพาะปลูก ช่วงกลางน้ำ คือจุดรวบรวมและการจัดการหลังการเก็บเกี่ยวและช่วงปลายน้ำคือการแปรรูป การกระจายและจำหน่าย โดยมาตรการควบคุมความปลอดภัยของผักและผลไม้ในช่วงต้นน้ำและกลางน้ำกรณีเป็นสินค้าสำหรับการส่งออกนั้น มีการกำหนดมาตรฐาน GAP และ GMP ภาคสมัครใจ ภายใต้ พรบ.มาตรฐานสินค้าเกษตร พ.ศ. 2551 ส่วนช่วงกลางจนถึงช่วงปลายน้ำในกรณีเป็นอาหารที่จำหน่ายในประเทศเป็นมาตรฐานบังคับตาม พรบ.อาหาร พ.ศ. 2522 โดยบังคับ GMP สำหรับการแปรรูปเบื้องต้นเท่านั้นและมีการเฝ้าระวังการตกค้างของสารเคมีกำจัดศัตรูพืชผลจากการสุ่มตัวอย่างผักและผลไม้จำนวน 2,130 ตัวอย่าง จากสถานที่จำหน่ายและสถานที่รวบรวมทั่วประเทศตรวจสอบสารเคมีกำจัดศัตรูพืชตกค้างด้วย GT-test kit และ TM/2-Kit เพื่อทวนสอบมาตรการควบคุมความปลอดภัยที่ใช้อยู่ในปัจจุบันพบว่าร้อยละ 10 อาจมีการตกค้างของสารเคมีที่ไม่เป็นไปตามมาตรฐาน มีข้อค้นพบที่สำคัญคือ การใช้มาตรฐาน GAP และ GMP แบบสมัครใจไม่สัมพันธ์กับกับการพบการตกค้างของสารเคมีในตัวอย่างผักและผลไม้ (p> 0.05) อย่างไรก็ตาม ตัวอย่างที่มีข้อมูลสำหรับการตามสอบย้อนกลับมีแนวโน้มจำนวนตัวอย่างที่ตกมาตรฐานน้อยกว่าตัวอย่างที่ไม่มีข้อมูลดังกล่าวจึงอาจสรุปได้ว่าการมีระบบตามสอบย้อนกลับตลอดห่วงโซ่อุปทานและมีมาตรการภาคบังคับที่ต้นน้ำหรือกลางน้ำน่าจะเป็นปัจจัยที่มีผลให้ผักและผลไม้สดมีความปลอดภัยเพิ่มมากขึ้น