การพัฒนาแหล่งผลิตและผลิตภัณฑ์สุขภาพจากสมุนไพร เขตสุขภาพที่ 9

บทคัดย่อ

ผลิตภัณฑ์สุขภาพ คือ ผลิตภัณฑ์ที่ใช้ในการอุปโภคบริโภค เป็นผลิตภัณฑ์ที่จำเป็นต่อการดำรงชีวิต และมีวัตถุประสงค์เพื่อสุขภาพอนามัย ตลอดจนผลิตภัณฑ์ที่อาจมีผลกระทบโดยตรงหรือโดยอ้อมต่อสุขภาพอนามัยของผู้บริโภค แบ่งออกเป็นผลิตภัณฑ์สุขภาพด้าน อาหาร  ยา  วัตถุเสพติด  เครื่องสำอาง วัตถุมีพิษ เครื่องมือแพทย์ รวมทั้งยาสมุนไพรซึ่งเป็นผลิตภัณฑ์สุขภาพชนิดหนึ่งที่ได้มาจากส่วนต่างๆ ของพืช ส่วนประกอบของสัตว์และแร่ธาตุ พืชสมุนไพรนั้นตั้งแต่โบราณก็ทราบกันดีว่ามีคุณค่าทางยามากมายซึ่ง เชื่อกันอีกด้วยว่า ต้นพืชสมุนไพรต่าง ๆ ก็เป็นพืชที่มีสารที่เป็นตัวยาด้วยกันทั้งสิ้นเพียงแต่ว่าพืชชนิดไหนจะมีคุณค่าทางยามากน้อยกว่ากันเท่านั้น ในปัจจุบันมีกระแสการตื่นตัวเรื่องสุขภาพและความนิยมใช้หรือบริโภคสารที่เป็นธรรมชาติ ทำให้สมุนไพรกลับมาได้รับความนิยมอีกครั้ง ดังนั้นสมุนไพรถือว่าเป็นวัตถุดิบที่มีความสำคัญอย่างยิ่งในปัจจุบัน มีความนิยมอย่างแพร่หลายในการนำมาแปรรูปทั้งประเภทยา อาหาร เครื่องสำอาง จึงจำเป็นต้องให้ความสำคัญในการควบคุมคุณภาพเพื่อลดความเสี่ยงที่จะส่งผลกระทบต่อสุขภาพ อันเกิดจากสิ่งแปลกปลอมหรือการปนเปื้อนใดๆ และเพื่อให้ได้ผลิตภัณฑ์สมุนไพรที่มีประสิทธิภาพในการรักษา การศึกษานี้เป็นการพัฒนาคุณภาพวัตถุดิบและยาจากสมุนไพร รวมถึงการส่งเสริมและพัฒนาแหล่งผลิตผลิตภัณฑ์สุขภาพจากสมุนไพร ในเขตสุขภาพที่ 9  ( นครราชสีมา, ชัยภูมิ, บุรีรัมย์ และสุรินทร์ ) ให้สามารถผลิตยาจากสมุนไพรที่ปลอดภัยและมีคุณภาพ ตามข้อกำหนดมาตรฐานตามตำรามาตรฐานยาสมุนไพรไทย Thai Pharmacopoeia Volume I and II Supplement 2005 ( TP Supplement 2005 ) ดำเนินงานในปีงบประมาณ 2558 - 2560 จำนวน 293 ตัวอย่าง พบว่า 261 ตัวอย่าง มีคุณภาพตามมาตรฐาน ส่วนวัตถุดิบและยาจากสมุนไพรที่ผิดมาตรฐาน พบการปนเปื้อนเชื้อจุลินทรีย์ 32 ตัวอย่าง ได้แก่ การปนเปื้อน Enterobacteria count (24/32), Total aerobic bacteria count (20/32), Escherichia coli (4/32) และ Clostridium perfringens (3/32) ลงพื้นที่ตรวจเยี่ยมแหล่งผลิตฯ และถ่ายทอดองค์ความรู้เกี่ยวกับการผลิตที่ดีจำนวน 10 แห่ง พบว่าแต่ละแห่งมีความหลากหลายในส่วนของบริบทแต่ละพื้นที่รวมถึงการควบคุมคุณภาพของวัตถุดิบและผลิตภัณฑ์ของผู้ผลิตด้วยเช่นกัน