ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการฝ่าฝืนกฎหมายการโฆษณาผลิตภัณฑ์สุขภาพ ของสถานีวิทยุชุมชนในเขตสุขภาพที่ 6

บทคัดย่อ

การศึกษาวิจัยนี้เป็นการศึกษาหาปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อการฝ่าฝืนกฎหมายการโฆษณาผลิตภัณฑ์สุขภาพในสถานีวิทยุชุมชนในเขตสุขภาพที่ 6 เป็นการศึกษาแบบผสานวิธี (mixed methods study) โดยมีการศึกษาเชิงปริมาณ เป็นการพรรณนาแบบภาคตัดขวาง (cross-sectional study) เก็บข้อมูลโดยใช้แบบสอบถามผู้ดำเนินรายการสถานีวิทยุชุมชน จำนวน 123 คน นำข้อมูลวิเคราะห์ทางสถิติ แจกแจงความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ยและวิเคราะห์ปัจจัยที่มีผลต่อการฝ่าฝืนกฎหมายการโฆษณาผลิตภัณฑ์สุขภาพโดยใช้ chi-square และ multiple logistic regression และการศึกษาเชิงคุณภาพโดยใช้การสนทนากลุ่มย่อย( focus group) กับผู้ดำเนินรายการสถานีวิทยุชุมชนจำนวน 10 คน

            ผลการศึกษาพบว่าส่วนใหญ่ มีสถานภาพในสถานีวิทยุเป็นนักจัดรายการ (ร้อยละ 59.5) มีรายได้จากการประกอบสถานีวิทยุ ไม่เกิน 20,000 บาท (ร้อยละ 74) รายได้รวมจากการประกอบอาชีพ ไม่เกิน 20,000 บาท(ร้อยละ 54.4) มีประสบการณ์ในการประกอบกิจการทางวิทยุ 1-5ปี (ร้อยละ 36) และ 6-10ปี (ร้อยละ 31.7)ส่วนใหญ่เจ้าของบริษัทเป็นผู้สนับสนุนรายการ (ร้อยละ 43.1) และมีรูปแบบการส่งสัญญาณเป็นการจัดรายการโดยสถานี (ร้อยละ 74) มีองค์ประกอบในการจัดรายการทางวิทยุว่าเป็นกิจการเพื่อสังคมเป็นอันดับแรก(ร้อยละ 85.4) และปฏิบัติตามกฎหมายและระเบียบที่เกี่ยวข้อง (ร้อยละ 94.3) และไม่ได้พิจารณาถึงค่าตอบแทนเป็นอันดับแรก (ร้อยละ 69.1) เกี่ยวกับกฎหมายการโฆษณาผลิตภัณฑ์สุขภาพส่วนใหญ่มีความรู้ (ร้อยละ 84.6), มีการรับรู้ (ร้อยละ 85.4) ,มีการส่งเสริมพัฒนากลุ่มเป้าหมาย (ร้อยละ 62.6) และมีทัศนคติที่ดีในการโฆษณาผลิตภัณฑ์สุขภาพ (ร้อยละ 62.6) และมีการฝ่าฝืนกฎหมายด้านโฆษณาผลิตภัณฑ์สุขภาพในรอบ 5 ปี ร้อยละ 8.1 และเมื่อวิเคราะห์ถึงปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการฝ่าฝืนกฎหมายการโฆษณาผลิตภัณฑ์สุขภาพ พบว่า รายได้จากการประกอบสถานีวิทยุ และการปฏิบัติตามกฎหมายและระเบียบที่เกี่ยวข้องเป็นอันดับแรก มีความสัมพันธ์กับการฝ่าฝืนกฎหมายการโฆษณาผลิตภัณฑ์สุขภาพ และผลจากการศึกษาเชิงคุณภาพโดยการสนทนากลุ่มพบว่า ผู้ดำเนินรายการยอมรับว่าการจัดรายการโดยปฏิบัติตามข้อกฎหมายมีผลต่อการได้งานจากเจ้าของผลิตภัณฑ์ที่จ้างหรือซื้อเวลาในรายการ  และงานโฆษณาที่มีการฝ่าฝืนกฎหมายส่วนใหญ่เป็นเรื่องการอวดอ้างสรรพคุณของผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร และกลุ่มนักจัดรายการให้ความเห็นว่าการส่งเสริมให้มีการรวมตัวกันของนักจัดรายการและการให้ข้อมูล ความรู้ผ่านกลุ่มมีผลต่อการลดการฝ่าฝืนกฎหมายดังกล่าว และผู้ที่ไม่สนใจในการรวมกลุ่ม ไม่มีส่วนร่วมมักจะโฆษณาไม่ถูกกฎหมาย พนักงานเจ้าหน้าที่ที่ควรมีการเฝ้าระวังกลุ่มนี้เป็นพิเศษ