ความรอบรู้ด้านสุขภาพและปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าของประชาชนอำเภอลำดวน จังหวัดสุรินทร์
คำสำคัญ:
โรคพิษสุนัขบ้า , ความรอบรู้ด้านสุขภาพ , พฤติกรรมการป้องกันโรค , ทัศนคติ, ลักษณะการเลี้ยงสัตว์บทคัดย่อ
การวิจัยเชิงวิเคราะห์แบบภาคตัดขวาง มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความรอบรู้ด้านสุขภาพและปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าของประชาชน อำเภอลำดวน จังหวัดสุรินทร์ กลุ่มตัวอย่างคือประชาชนอายุ 18–59 ปี จำนวน 672 คน โดยสุ่มตัวอย่างแบบหลายขั้นตอน เครื่องมือวิจัย ได้แก่ แบบสอบถามข้อมูลส่วนบุคคล ข้อมูลด้านสัตว์เลี้ยง ความรู้ ทัศนคติ ความรอบรู้ด้านสุขภาพ และพฤติกรรมการป้องกันโรคพิษสุนัขบ้า หาค่าความเชื่อมั่นของแบบสอบถามความรู้โดยใช้สูตรสัมประสิทธิ์ความเชื่อมั่นของคูเดอร์-ริชาร์ดสัน (KR-20) ได้ค่า 0.73 แบบสอบถามอื่น ๆ ใช้สูตรสัมประสิทธิ์อัลฟาของครอนบาค ได้ค่า 0.86, 0.95, 0.77 ตามลำดับ วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติวิเคราะห์ถดถอยพหุโลจิสติก
ผลการศึกษาพบว่า ประชาชนส่วนใหญ่มีความรอบรู้ด้านสุขภาพในระดับดี แต่พฤติกรรมการป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าอยู่ในระดับต่ำ ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการป้องกันโรคอย่างมีนัยสำคัญ ได้แก่ อาชีพ (p = 0.012) ผู้ที่ประกอบอาชีพอื่นนอกจากเกษตรกรรมมีแนวโน้มปฏิบัติป้องกันโรคได้ดีกว่า (ORadj = 1.16, 95% CI = 1.03-1.32) ลักษณะการเลี้ยงสัตว์ (p = 0.040) โดยผู้ที่เลี้ยงสัตว์แบบปล่อยอิสระมีแนวโน้มปฏิบัติได้ดีกว่าผู้จำกัดบริเวณสัตว์ (ORadj = 1.55, 95% CI = 1.02-2.37) ทัศนคติ (p < 0.001) ผู้ที่มีทัศนคติดี ถึง ดีมากมีแนวโน้มปฏิบัติป้องกันได้ดีกว่าผู้ที่มีทัศนคติต่ำ ถึง ปานกลาง (ORadj = 1.94, 95% CI = 1.31-2.85) และความรอบรู้ด้านสุขภาพ (p = 0.011) โดยผู้ที่มีความรอบรู้ในระดับเพียงพอ ถึง ดีเยี่ยม มีแนวโน้มปฏิบัติดีกว่าผู้ที่มีความรอบรู้ไม่เพียงพอ (ORadj = 0.56, 95% CI = 0.36-0.88) สรุปได้ว่า หน่วยบริการสุขภาพและภาคท้องถิ่น ควรให้ความสำคัญการส่งเสริมความรอบรู้ด้านสุขภาพ การพัฒนาทัศนคติที่ดี และการเลี้ยงสัตว์อย่างรับผิดชอบแก่ประชาชน เพื่อการป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าอย่างยั่งยืนในชุมชน
เอกสารอ้างอิง
พุธิตา ภู่มี. (2564). ปัจจัยที่มีผลต่อพฤติกรรมการป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าของเจ้าของสัตว์เลี้ยง ตำบลพุทธบาท อำเภอชนแดน จังหวัดเพชรบูรณ์. [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต]. มหาวิทยาลัยนเรศวร.
กรมควบคุมโรค. (2566). สถานการณ์โรคพิษสุนัขบ้าประเทศไทย. https://ddc.moph.go.th/disease_detail.php?d=25
ธัญญามาศ ทีงาม, และพรนภา ศุกรเวทย์ศิริ. (2563). ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการรับวัคซีนไม่ครบตามเกณฑ์ในกลุ่มผู้สัมผัสโรคพิษสุนัขบ้า อำเภอยางสีสุราช จังหวัดมหาสารคาม. วารสารวิจัยสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น, 13(1), 33-40.
ยุทธพงษ์ ครชาตรี. (2565). ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าของเจ้าของสุนัข ตำบลเขาวิเศษ อำเภอวังวิเศษ จังหวัดตรัง. Thaksin University Online Journal, 2022(1), EHST-040(35).
ศรกฤษณ์ รักพานิชย์, และเกรียงศักดิ์ เวทีวุฒาจารย์. (2561). ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมของเจ้าของสุนัขในการป้องกันโรคพิษสุนัขบ้า อำเภอเมือง จังหวัดบุรีรัมย์. วารสารการพยาบาลและการดูแลสุขภาพ, 36(2), 158-166.
สุขุม เฉลยทรัพย์. (2560). ทฤษฎีและโมเดลทางพฤติกรรมสุขภาพ. สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
สำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 9 นครราชสีมา. (2566). สถานการณ์และระบบการเฝ้าระวังโรคพิษสุนัขบ้า. https://www.ddc.moph.go.th/odpc9
Best, J. W. (1977). Research in education (3rd ed). Prentice-Hall.
Bloom, B. S. (1971). Handbook on formative and summative evaluation of student learning. McGraw-Hill Book Company.
Centers for Disease Control and Prevention. (2024, June 20). Clinical overview of rabies. https://www.cdc.gov/rabies/hcp/clinical-overview/?CDC_AAref_Val=https://www.cdc.gov/rabies/transmission
Hsieh, F. Y., Bloch, D. A., & Larsen, M. D. (1998). A simple method of sample size calculation for linear and logistic regression. Statistics in Medicine, 17(14), 1623–1634. https://doi.org/10.1002/(SICI)1097-0258(19980730)17:14%3C1623::AID-SIM871%3E3.0.CO;2-S
Nutbeam D. (2008). The evolving concept of health literacy. Social Science & Medicine (1982), 67(12), 2072–2078. doi: 10.1016/j.socscimed.2008.09.050. Epub 2008 Oct 25. PMID: 18952344.
Rosenstock, I. M., Strecher, V. J., & Becker, M. H. (1988). Social learning theory and the Health Belief Model. Health Education Quarterly, 15(2), 175-183. https://doi.org/10.1177/109019818801500203
Sivagurunathan, C., Umadevi, R., Balaji, A., Rama, R., & Gopalakrishnan, S. (2021). Knowledge, attitude, and practice study on animal bite, rabies, and its prevention in an urban community. Journal of Family Medicine and Primary Care, 10(2), 850–858. https://doi.org/10.4103/jfmpc.jfmpc_1674_20
Sørensen, K., Van den Broucke, S., Fullam, J., Doyle, G., Pelikan, J., Slonska, Z., & Brand, H. (2012). Health literacy and public health: A systematic review and integration of definitions and models. BMC Public Health, 12, 80. https://doi.org/10.1186/1471-2458-12-80
World Health Organization (WHO). (2024, June 24). Rabies fact sheets. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/rabies
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 ราชาวดีสาร วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สุรินทร์
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เนื้อหาและข้อมูลในบทความที่ตีพิมพ์ในราชาวดีสาร วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สุรินทร์ ถือเป็นข้อคิดเห็นและความรับผิดชอบของผู้เขียนบทความโดยตรง ซึ่งกองบรรณาธิการวารสารไม่จำเป็นต้องเห็นด้วย หรือร่วมรับผิดชอบใดๆ
บทความ ข้อมูล เนื้อหา รูปภาพ ฯลฯ ที่ได้รับการตีพิมพ์ในราชาวดีสาร วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สุรินทร์ หากบุคคลหรือหน่วยงานใดต้องการนำทั้งหมดหรือส่วนหนึ่งส่วนใดไปเผยแพร่หรือกระทำการใดๆ จะต้องได้รับอนุญาตเป็นลายลักษณ์อักษรจากราชาวดีสาร วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สุรินทร์ ก่อนเท่านั้น
