การพัฒนาโปรแกรมฟื้นฟูการคิดยืดหยุ่นร่วมกับการยับยั้งพฤติกรรมต่อการเผชิญปัญหาในผู้ป่วยที่มีภาวะเครียด โรงพยาบาลเกาะจันทร์ จังหวัดชลบุรี

บทคัดย่อ

ภาวะเครียดเป็นปัญหาสุขภาพจิตที่สำคัญและส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตของประชาชน โดยเฉพาะในอำเภอเกาะจันทร์ จังหวัดชลบุรี ซึ่งมีแนวโน้มผู้ป่วยภาวะเครียดเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง งานวิจัยและพัฒนานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาสถานการณ์ของผู้ป่วยที่มีภาวะเครียดในโรงพยาบาลเกาะจันทร์ จังหวัดชลบุรี (2) พัฒนาโปรแกรมฟื้นฟูการคิดยืดหยุ่นร่วมกับการยับยั้งพฤติกรรมต่อการเผชิญปัญหา และ (3) ประเมินผลของ โปรแกรมดังกล่าวในผู้ป่วยที่มีภาวะเครียด การวิจัยใช้รูปแบบวิจัยและพัฒนา ดำเนินการ 3 ระยะ ระยะที่ 1 ศึกษาสถานการณ์โดยใช้แบบสอบถามและสัมภาษณ์เชิงลึกในกลุ่มประชาชนวัยทำงานอายุ 25–59 ปี ระยะที่ 2 พัฒนาโปรแกรมฟื้นฟูโดยบูรณาการแนวคิดการบำบัดฟื้นฟูการรู้คิดและการควบคุมตนเอง ร่วมกับบุคลากรสาธารณสุขในพื้นที่ ระยะที่ 3 ทดลองใช้โปรแกรมกับกลุ่มตัวอย่างผู้ป่วยที่มีภาวะเครียดจำนวน 30 คน เป็นเวลา 6 สัปดาห์ เครื่องมือที่ใช้ประกอบด้วย 1) โปรแกรมฟื้นฟูการคิดยืดหยุ่นร่วมกับการยับยั้งพฤติกรรม 2) แบบวัดความเครียด SPST-20 3) แบบประเมินความสามารถในการปรับตัวและฟื้นตัว (RQ) และ 4) แบบประเมินการคิดยืดหยุ่น วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา การทดสอบ paired t-test และการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา

ผลการวิจัย: ระยะที่ 1 พบว่า ประชาชนวัยทำงานส่วนใหญ่เป็นเพศหญิงอายุเฉลี่ย 38 ± 9.67 ปี มีความเครียดระดับสูง (Mean = 52.04, S.D. = 14.02) และมีความสามารถในการปรับตัวและฟื้นตัวต่ำกว่าปกติ (Mean = 51.89, S.D. = 11.99) ระยะที่ 2 พัฒนาโปรแกรมฟื้นฟูฯ ประกอบด้วยกิจกรรม 8 ด้าน ได้แก่ สัมพันธภาพ คิดและอารมณ์ สติ ความสุขใจ แหล่งสนับสนุน การยอมรับ เติมพลังใจ และป้องกันการเกิดซ้ำ เสริมทักษะการเผชิญปัญหา ระยะที่ 3 หลังเข้าร่วมโปรแกรม กลุ่มทดลองมีระดับความเครียดลดลง (Mean = 40.57, S.D. = 9.29) และความสามารถในการปรับตัว การคิดยืดหยุ่น และการยับยั้งพฤติกรรมเพิ่มขึ้น (Mean = 53.60, 73.13, 39.87 ตามลำดับ) อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p < .001) สะท้อนประสิทธิผลของโปรแกรมและศักยภาพในการขยายผลสู่ระบบสุขภาพจิตชุมชน