การพัฒนาสื่อการดูแลทารกคลอดก่อนกำหนดสำหรับมารดาโดยใช้บัญชีทางการของไลน์
คำสำคัญ:
การดูแลทารกคลอดก่อนกำหนด, บัญชีทางการของไลน์, สื่อสุขภาพดิจิทัล, ADDIE Modelบทคัดย่อ
ทารกคลอดก่อนกำหนดเป็นกลุ่มเปราะบางเสี่ยงต่อปัญหาสุขภาพหลายประการ การส่งเสริมให้มารดามีความรู้ในการดูแลจึงมีความสำคัญ งานวิจัยนี้เป็นการวิจัยและพัฒนา (Research and Development: R&D) มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาสื่อการดูแลทารกคลอดก่อนกำหนดโดยใช้ Line OA และประเมินคุณภาพด้านเนื้อหา ด้านเทคโนโลยี และความรู้ของมารดาหลังการใช้สื่อ กลุ่มตัวอย่างคือ มารดาของทารกคลอดก่อนกำหนดที่เข้ารับบริการในโรงพยาบาลแห่งหนึ่งจำนวน 30 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ แบบประเมินคุณภาพด้านเนื้อหา แบบประเมินคุณภาพด้านเทคโนโลยี และแบบทดสอบความรู้ก่อนและหลังการใช้สื่อ ตรวจสอบความตรงเชิงเนื้อหาโดยผู้ทรงคุณวุฒิ จำนวน 3 ท่าน ได้ค่าดัชนีความตรงเชิงเนื้อหาเท่ากับ 0.67-1.00 แบบประเมินคุณภาพด้านเนื้อหาและแบบประเมินคุณภาพด้านเทคโนโลยีมีความเชื่อมั่นค่าสัมประสิทธิ์แอลฟาของครอนบาคเท่ากับ 0.89 และ 0.87 ตามลำดับ และแบบทดสอบความรู้ก่อนและหลังการใช้สื่อ ได้ค่าสัมประสิทธิ์ KR-20 เท่ากับ 0.81 ทั้งสองฉบับ วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และ Paired t-test
ผลการวิจัย: พบว่า การพัฒนาสื่อที่ออกแบบโดยใช้ ADDIE Model 5 ขั้นตอน ได้แก่ 1) วิเคราะห์ความต้องการใช้สื่อของมารดา 2) การออกแบบสื่อโดยใช้ Line OA 3) การพัฒนา 4) การนำไปใช้ 5) การประเมินผล พบว่า สื่อมีคุณภาพด้านเนื้อหาอยู่ระดับดีมาก (Mean = 4.78, S.D. = 0.42) คุณภาพ ด้านเทคโนโลยีอยู่ในระดับดีมาก (Mean = 4.77, S.D. = 0.42) หลังการใช้สื่อมารดามีความรู้ระดับดีมาก (Mean = 16.10, S.D. =1.97) มารดามีความรู้หลังใช้สื่อมากกว่าก่อนใช้สื่ออย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p < .05) ผลการวิจัยสะท้อนว่าสื่อที่พัฒนาขึ้นมีความเหมาะสมและมีประสิทธิภาพในการเสริมสร้างความรู้ แก่ผู้ดูแลทารกคลอดก่อนกำหนด สามารถนำไปประยุกต์ใช้เป็นต้นแบบในการพัฒนาสื่อสุขภาพผ่านเทคโนโลยีดิจิทัลในเรื่องอื่น ๆ อย่างมีประสิทธิภาพ
เอกสารอ้างอิง
World Health Organization. Preterm birth [Internet]. 2023 [cited 2025 Sep 22]. Available from: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/preterm-birth
สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ. ชุดข้อมูลอัตราป่วยตาย (fatality rate) ของทารกแรกเกิดน้ำหนักต่ำกว่า 2,500 กรัม ภายใน 28 วัน ที่คลอดจากมารดาสิทธิ UC ของโรงพยาบาลที่ให้บริการ ปี 2560-2563 [อินเทอร์เน็ต]. 2566 [เข้าถึงเมื่อ 23 ก.ค. 2567]. เข้าถึงได้จาก: https://data.go.th/dataset/dataset-pp_31_10.
วราภรณ์ แสงทวีสิน, ศุภวัชร บุญกษิดิ์เดช, วิบูลย์ กาญจนพัฒนกุล, สุนทร ฮ้อเผ่าพันธุ์. ทารกคลอดก่อนกำหนด (Preterm) [อินเทอร์เน็ต]. 2564 [เข้าถึงเมื่อ 25 ก.ค. 2568]. เข้าถึงได้จาก: http://training.dms.moph.go.th/rtdc/storage/app/uploads/public/59b/9e7/9b2/59b9e79b2334e692820781.pdf
ฉฏาธร ปรานมนตรี, สิริกานต์ แรงกสิกร, วรรณภา ตั้งแต่ง, วรรณนี รังผึ้ง. การพัฒนารูปแบบการดูแลทารกโดยครอบครัวเป็นศูนย์กลางในมารดาวัยรุ่นที่คลอดบุตรก่อนกำหนด หอผู้ป่วยวิกฤตทารกแรกเกิด โรงพยาบาลสวรรค์ประชารักษ์. วารสารสาธารณสุขและวิทยาศาสตร์สุขภาพ2564;4:161-73.
รุ่งทิวา หวังเรืองสถิตย์, จารุวรรณ รังสิยานนท์, อัญชลี รุ่งฉาย, เพ็ญนภา ดำมินเศก, วิลาวัณย์ สายสุวรรณ. แนวทางการเตรียมความพร้อมมารดาในการดูแลทารกคลอดก่อนกำหนด ภายหลังจำหน่ายออกจากโรงพยาบาลในประเทศไทย: การสังเคราะห์งานวิจัยอย่างเป็นระบบ. วารสารพยาบาลสงขลานครินทร์ 2562;39:66–78.
ศิริพร มีหมู่, จินตนา ตั้งวรพงศ์ชัย. ผลของโปรแกรมสนับสนุนและให้ความรู้ต่อพฤติกรรมการดูแลทารกคลอดก่อนกำหนดน้ำหนักน้อยของมารดา หอผู้ป่วยทารกแรกเกิดกึ่งวิกฤต โรงพยาบาลศรีนครินทร์. วารสารพยาบาลศาสตร์และสุขภาพ 2560;40:21-9.
Amarin Chanel. เจาะลึกสถิติการใช้งาน LINE ในประเทศไทย [อินเทอร์เน็ต]. 2564 [เข้าถึงเมื่อ 23 ก.ค. 2567]. เข้าถึงได้จาก: https://www.amarintv.com/spotlight/business-marketing/47971
Satirarat P. The behavior and satisfaction of LINE application usage in three generations of Thai users in Bangkok Metropolitan Area [thesis]. Bangkok: Thammasat University; 2018.
เนตรนภา ปาวงค์, พรภิมล สุขเพีย, ศิริประภา วังศรีคูณ. ผลของรูปแบบการให้ความรู้และคำปรึกษาผ่านแอปพลิเคชันไลน์ออฟฟิเชียลแอ็กเคานต์สำหรับผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ที่ได้รับการรักษาด้วยการฉีดอินซูลินด้วยตนเอง. วารสารพยาบาลศาสตร์และสุขภาพ 2566;46:117-31
แวอานา แวเด็ง. ผลของโปรแกรม LINE@พัฒนาการสมวัย ศอ.12 ต่อการลดระยะเวลาและความพึงพอใจในการรับบริการในคลินิกสุขภาพเด็กดี โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพ ศูนย์อนามัยที่ 12 ยะลา [อินเทอร์เน็ต]. 2562 [เข้าถึงเมื่อ 23 ก.ค. 2567]. เข้าถึงได้จาก: https://hpc12.anamai.moph.go.th/th/academic-works/download?id=79330&mid=23808&mkey=m_document&lang=th&did=27383
Kurt S. The ADDIE model: instructional design [Internet]. 2017 [cited 2024 Jul 23]. Available from: https://educationaltechnology.net/the-addie-model-instructional-design/
Davis FD. Perceived usefulness, perceived ease of use, and user acceptance of information technology. MIS Q 1989;13:319–40.
Cohen J. Statistical Power Analysis for the Behavioral Sciences. 2nd ed. Hillsdale, (NJ): Lawrence Earlbaum Associates; 1988.
Polit DF, Beck CT. Nursing research: Generating and assessing evidence for nursing practice. 9th ed. Philadelphia: Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams & Wilkins; 2012.
Smaldino SE, Lowther DL, Russell JD. Instructional technology and media for learning. 12th ed. Boston: Pearson Education; 2018.
Mayer RE. Multimedia learning. 3rd ed. New York: Cambridge University Press; 2022.
ระพินทร์ โพธิ์ศรี, สุกัญญา รุจิเมธาภาส, สุรเชษฐ์ บุญยรักษ์. การวัดแบบอิงกลุ่มและการวัดแบบอิงเกณฑ์: ทฤษฎีและแนวปฏิบัติ. วารสารราชมงคลพระนคร 2567;18:13-22.
สำนักงานพัฒนาธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์. Thailand Internet User Behavior [อินเทอร์เน็ต]. 2022 [เข้าถึงเมื่อ 30 ก.ค. 2567]. เข้าถึงได้จาก: https://www.etda.or.th/th/newsevents/pr-news/ETDA-released-IUB-2020.aspx
ขวัญฤดี ฮวดหุ่น. อิทธิพลของแอปพลิเคชันไลน์ในการสื่อสารยุคปัจจุบัน. วารสารศิลปะการจัดการ2560;1:75-88
American Academy of Pediatrics. Neonatal Care [Internet]. 2023 [cited 2023 Jan 30]. Available from: https://www.aap.org/en/patient-care/neonatal-care/?srsltid=AfmBOopprSinIZsgFErZArrB0CwTJhaaBSTBsWFlsRzyYl0_xpRzyOAD
กรมการแพทย์. แนวทางเวชปฏิบัติการดูแลรักษาทารกคลอดก่อนกำหนด พ.ศ. 2566. นนทบุรี: กระทรวงสาธารณสุข; 2566. เข้าถึงได้จาก: https://www.dms.moph.go.th
ราชวิทยาลัยกุมารแพทย์แห่งประเทศไทย. แนวทางเวชปฏิบัติสำหรับทารกแรกเกิดที่มีภาวะหายใจลำบาก. กรุงเทพฯ: ราชวิทยาลัยกุมารแพทย์แห่งประเทศไทย; 2565.
สถาบันสุขภาพเด็กแห่งชาติมหาราชินี. แนวทางเวชปฏิบัติการดูแลทารกคลอดก่อนกำหนด. กรุงเทพฯ: กรมการแพทย์; 2562.
Anderson LW, Krathwohl DR, editors. A taxonomy for learning, teaching, and assessing: A Revision of Bloom’s taxonomy of educational objectives. New York: Longman; 2001.
ชมรมเวชศาสตร์ทารกแรกเกิดแห่งประเทศไทย. แนวทางปฏิบัติการดูแลทารกแรกเกิดของประเทศไทย. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ: ชมรมเวชศาสตร์ทารกแรกเกิดแห่งประเทศไทย; 2560.
สมดี อนันต์ปฏิเวธ, วารุณี ทับทิมทอง, อุไรวรรณ ซินมุข. การพัฒนาสื่อวีดิทัศน์ตามแนวคิด ADDIE Model เรื่องการพยาบาลทารกเกิดก่อนกำหนดที่มีภาวะเสี่ยงสูง. วารสารการพยาบาลและการศึกษา 2564;14:64-76.
Knowles MS. The modern practice of adult education: From pedagogy to andragogy. 2nd ed. Englewood Cliffs (NJ): Cambridge Adult Education; 1984.
จักรกริช คำสม, ธารีชล ดงสงคราม, วรปภา อารีราษฎร์. การพัฒนาสื่อดิจิทัลเพื่อการเรียนรู้และการสื่อสารบนแพลตฟอร์มออนไลน์. วารสารการประยุกต์ใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ 2568;2:74-86.
Kolb DA. Experiential learning: Experience as the source of learning and development. 2nd ed. Upper Saddle River (NJ): Pearson Education; 2015.
Mog C. Knowledge, attitude and practices regarding breast feeding among primiparous and multiparous mothers in an urban slum, West Tripura: a comparative cross-sectional study. Biomed Pharmacol J 2021;14:403–9. doi: 10.13005/bpj/2140.
Vygotsky LS. Mind in society: The development of higher psychological processes. Cole M, John-Steiner V, Scribner S, Souberman E, editors. Cambridge (MA): Harvard University Press; 1978.
Cheng GZ, Li Y, Wang Y, Zhao Y, Zhang J, Liu X. Using the teach-back method to improve postpartum maternal health literacy: a randomized controlled trial. BMC Pregnancy Childbirth 2023;23:65. doi: 10.1186/s12884-022-05302-w.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธิประสงค์
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความที่ได้รับการตีพิมพ์เป็นลิขสิทธิ์ของวารสารวิทยาศาสตร์สุขภาพ วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธิประสงค์ ข้อความที่ปรากฏในบทความแต่ละเรื่องเป็นความคิดเห็นส่วนตัวของผู้เขียนแต่ละท่านไม่เกี่ยวข้องกับวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธิประสงค์ และคณาจารย์ท่านอื่นๆ ในวิทยาลัยพยาบาลฯ ความรับผิดชอบเกี่ยวกับบทความแต่ละเรื่องผู้เขียนจะรับผิดชอบของตนเอง
