การรักษาและบรรเทาภาวะกล้ามเนื้อหดเกร็งในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองระยะฟื้นฟูด้วยการฝังเข็มกระตุ้นกล้ามเนื้อต้าน

บทคัดย่อ

ภาวะกล้ามเนื้อหดเกร็ง (spasticity) เป็นปัญหาสำคัญในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองระยะฟื้นฟู ซึ่งส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตและอาจนำไปสู่ความพิการได้ การฝังเข็มกระตุ้นกล้ามเนื้อต้าน (electroacupuncture on antagonist muscles) ถูกพัฒนาขึ้นโดยผสมผสานทฤษฎีการฝังเข็มแบบดั้งเดิม เข้ากับความรู้ด้านกายภาพบำบัดและกายวิภาคศาสตร์ ในรูปแบบความสัมพันธ์ระหว่างสมดุลของอินและหยาง กับความตึงตัวของคู่กล้ามเนื้องอและกล้ามเนื้อเหยียด โดยมีจุดมุ่งหมายเพื่อปรับสมดุลความตึงตัวและการทำงานระหว่างคู่กล้ามเนื้อ เพื่อช่วยบรรเทาอาการเกร็งและนำไปสู่ภาวะความสมดุลอินและหยาง ปัจจุบันการฝังเข็มกระตุ้นกล้ามเนื้อต้านถูกนำมาใช้ในทางคลินิกมากขึ้น และมีงานวิจัยทางคลินิกสนับสนุนประสิทธิผลการรักษาเป็นจำนวนมาก บทความวิชาการนี้จัดทำขึ้นเพื่อศึกษาข้อมูลประสิทธิผลและแนวทางการรักษาภาวะกล้ามเนื้อหดเกร็งในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองด้วยการฝังเข็มกระตุ้นกล้ามเนื้อต้าน โดยทบทวนวรรณกรรม (literature review) สืบค้นข้อมูลจากหนังสือ บทความวิชาการ บทความวิจัยและฐานข้อมูลออนไลน์ ได้แก่ China National Knowledge Infrastructure (CNKI) และฐานข้อมูลต่างประเทศ ScienceDirect, National Institutes of Health (NIH), Google Scholar เป็นต้นซึ่งเผยแพร่ไว้ระหว่าง เดือนมกราคม พ.ศ. 2557 จนถึงเดือนธันวาคม พ.ศ. 2567 จากการทบทวนวรรณกรรม พบว่า การฝังเข็มกระตุ้นกล้ามเนื้อต้านมีประสิทธิผลในการช่วยฟื้นฟูสมรรถภาพของผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง โดยมีส่วนช่วยกระตุ้นกล้ามเนื้อต้านส่งผลเชิงบวกต่อการฟื้นฟูกล้ามเนื้อ ลดภาวะกล้ามเนื้อหดเกร็ง และช่วยเพิ่มความสามารถในการเคลื่อนไหว ซึ่งกลุ่มที่ได้รับการฝังเข็มกระตุ้นกล้ามเนื้อต้านมีคะแนนประเมินประสิทธิผลดีกว่ากลุ่มควบคุมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<0.05) ทั้งนี้ ผลการวิจัยเชิงประจักษ์ยืนยันถึงประสิทธิผลและความปลอดภัยของการฝังเข็มกระตุ้นกล้ามเนื้อต้าน จึงนับเป็นทางเลือกที่มีศักยภาพในการฟื้นฟูผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองที่มีภาวะกล้ามเนื้อหดเกร็ง และควรค่าแก่การพัฒนาเพื่อยกระดับมาตรฐานการรักษาต่อไป