ความสำเร็จและปัญหาท้าทายของการควบคุมและป้องกันโรคโควิด-19 ในประเทศไทย

บทคัดย่อ

โควิด-19 เป็นโรคติดเชื้ออุบัติใหม่ที่ระบาดไปทั่วโลก มีผู้ติดเชื้อที่ยืนยันหลายร้อยล้านคน และเสียชีวิตหลายล้านคน ประเทศไทยเป็นประเทศแรกที่พบผู้ติดเชื้อนอกประเทศจีนซึ่งเป็นจุดตั้งต้นของการระบาด แต่ประเทศไทยสามารถควบคุมป้องกันการระบาดระลอกแรกได้ดีเกือบตลอดปี 2563 เพราะมีระบบสาธารณสุขที่เข้มแข็ง ฉับไว จากการพัฒนาระบบต่างๆ มาอย่างต่อเนื่องยาวนาน แต่ประเทศไทยก็มีความเปราะบางหลายด้าน เพราะเป็นประเทศเปิด เศรษฐกิจพึ่งพาภาคบริการมาถึง ร้อยละ 52.4 มีแรงงานอพยพกว่า 5 ล้านคน ที่กว่าครึ่งเป็นแรงงานผิดกฎหมาย อยู่กันอย่างแออัด ประชาชนยากจนยังมีไม่น้อย จึงมีจุดที่เปราะบางต่อการแพร่ระบาดของโรคอยู่มาก ทั้งชุมชนแออัด เรือนจำ สถานบันเทิง บ่อนการพนันผิดกฎหมาย เป็นต้น ประกอบกับการบังคับใช้กฎหมายไม่เข้มแข็ง ทำให้เกิดการระบาดระลอก 2 ในช่วงปลายปี 2563 และเกิดการระบาดใหญ่ระลอก 3 ตั้งแต่เดือนเมษายน 2564 ประเทศไทยไม่มีศักยภาพในการวิจัย พัฒนา และผลิตวัคซีนขึ้นใช้เอง ต้องพึ่งพาการนำเข้าจากต่างประเทศ ซึ่งการผลิตวัคซีนทั่วโลกโดยเฉพาะช่วงปีแรกมีปริมาณจำกัด และตลาดเป็นของผู้ขาย ทำให้มีความล่าช้าในการจัดหาและไม่มีประสิทธิภาพในการใช้ประโยชน์จากวัคซีนที่มีอยู่อย่างจำกัด การแพทย์ดั้งเดิมได้แก่ การแพทย์แผนไทยและการแพทย์แผนจีน มีบทบาทเป็นการแพทย์เสริมที่ช่วยบรรเทาปัญหาได้ส่วนหนึ่ง