อาการรบกวนและปัจจัยที่สัมพันธ์กับอาการรบกวนในผู้ป่วยมะเร็งระยะลุกลาม ที่รับบริการโรงพยาบาลมะเร็งลพบุรี

บทคัดย่อ

การศึกษาวิจัยนี้เป็นแบบภาคตัดขวางด้วยการเก็บข้อมูลย้อนหลัง วัตถุประสงค์เพื่อที่จะศึกษาลักษณะของอาการรบกวนและปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับอาการรบกวนในผู้ป่วยมะเร็งระยะลุกลาม กลุ่มตัวอย่างคือ ผู้ป่วยโรคมะเร็งระยะลุกลาม 7 ชนิด ได้แก่ ปอด ลำไส้ เต้านม ปากมดลูก ศีรษะและลำคอ ตับและท่อทางเดินน้ำดี ที่เข้ามารับบริการในโรงพยาบาลมะเร็งลพบุรี ระหว่างวันที่ 1 กุมภาพันธ์ 2562–28 กุมภาพันธ์ 2563 จำนวน 360 ราย เก็บรวบรวมข้อมูลประวัติผู้ป่วยจากเวชระเบียน วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนาและสถิติ chi-square test ผลการศึกษาพบว่า กลุ่มตัวอย่างได้รับการวินิจฉัยเป็นมะเร็งระยะลุกลาม จำแนกตามอวัยวะคือ ปอด ร้อยละ 32.4 เต้านม ร้อยละ 22.2 มะเร็งศีรษะและลำคอ ร้อยละ 15.3 ลำไส้ ร้อยละ 12.2 ตับ ร้อยละ 7.0 ปากมดลูก ร้อยละ 6.5 และท่อทางเดินน้ำดี ร้อยละ 4.4 อาการรบกวนในผู้ป่วยมะเร็งระยะลุกลามที่พบบ่อย 5 อันดับแรก ได้แก่ อาการปวด ร้อยละ 84 อาการอ่อนล้าอ่อนเพลีย ร้อยละ 73 ความรู้สึกไม่สบาย ร้อยละ 68 หายใจไม่อิ่ม ร้อยละ 55 วิตกกังวล ร้อยละ 48 และปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับอาการรบกวน 3 ลำดับแรก ได้แก่ ตำแหน่งที่มีการลุกลาม วิธีการจัดการอาการรบกวน และระดับความสามารถในการดูแลตนเอง ดังนี้ 1. มะเร็งเต้านมที่ลุกลามไปกระดูกและมะเร็งเต้านมที่ไม่ลุกลามไปสมองมีความสัมพันธ์กับอาการปวด P=0.001, P=0.009 ตามลำดับ มะเร็งเต้าที่ลุกลามไปกระดูกมีความสัมพันธ์กับอาการอ่อนล้าอ่อนเพลีย P=0.042 มะเร็งเต้านมที่ไม่ลุกลามไปสมองมีความสัมพันธ์กับความรู้สึกไม่สบาย P=0.046 2. วิธีการจัดการอาการรบกวนมีความสัมพันธ์กับอาการอาการอ่อนล้าอ่อนเพลียและความรู้สึกไม่สบาย P=0.001 3. ระดับความสามารถในการดูแลตนเองมีความสัมพันธ์กับอาการปวด อาการอ่อนล้าอ่อนเพลียและความรู้สึกไม่สบาย P=0.002, P=0.016, P=0.043 ตามลำดับ สรุปได้ว่า ผู้ป่วยมะเร็งระยะลุกลามมีอาการรบกวนที่สำคัญ คือ ปวด อ่อนล้าอ่อนเพลีย ความรู้สึกไม่สบาย และปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับอาการรบกวน ได้แก่ ตำแหน่งที่มีการลุกลาม วิธีการจัดการอาการรบกวน และระดับความสามารถในการดูแลตนเอง ทั้งนี้ควรมีการศึกษาเชิงลึกในการจัดการอาการปวด อาการอ่อนล้าอ่อนเพลีย ความรู้สึกไม่สบาย อาการหายใจไม่อิ่ม และอาการวิตกกังวลในอนาคต