การศึกษาความสัมพันธ์ร่วมกันของ AFP, AST, ALT และ Neutrophil to lymphocyte ratio สำหรับการวินิจฉัยมะเร็งเซลล์ตับ

บทคัดย่อ

Alpha-fetoprotein (AFP) เป็นสารบ่งชี้มะเร็งที่นำมาใช้ในการวินิจฉัยและตรวจติดตามมะเร็งเซลล์ตับที่นิยมใช้กันมากแต่อย่างไรก็ตามยังไม่สามารถนำมาใช้ในการวินิจฉัยโรคมะเร็งเซลล์ตับในผู้ป่วยทุกราย เนื่องจากอาจพบผู้ป่วยมะเร็งเซลล์ตับบางรายมีระดับ AFP อยู่ในช่วงค่าอ้างอิงได้ นอกจากนี้ยังพบระดับ AFP มีค่าสูงได้ในคนที่เป็นโรคตับอื่น ๆ จากข้อจำกัดนี้ผู้วิจัยมีวัตถุประสงค์เพื่อประยุกต์ใช้ค่าตรวจเลือดพื้นฐานคือ aspartate aminotransferase (AST), alanine aminotransferase (ALT) และNeutrophil to lymphocyte ratio (NLR) ร่วมกับค่า AFP เพื่อศึกษาความสัมพันธ์ร่วมกันและหาค่าจุดตัดที่มีความไวและความจำเพาะมากที่สุดในการช่วยวินิจฉัยมะเร็งเซลล์ตับจากโรคตับอื่น ๆ การวิจัยในครั้งนี้เป็นการศึกษาเชิงพรรณนาย้อนหลัง โดยเก็บข้อมูลจากผู้ป่วยที่ได้รับการวินิจฉัยมะเร็งเซลล์ตับและโรคตับอื่น ๆ ที่เข้ารับการรักษาที่สถาบันมะเร็งแห่งชาติ ตั้งแต่วันที่ 1 มกราคม 2562–31 ธันวาคม 2565 ผลการศึกษาจำนวนผู้ป่วย 203 ราย เป็นผู้ป่วยมะเร็งเซลล์ตับ 96 ราย และโรคตับอื่น ๆ 107 ราย จากการคำนวณพื้นที่ใต้เส้นโค้ง ROC ในการวินิจฉัยมะเร็งเซลล์ตับของ AFP, ALT, AST และ NLR คือ 0.77 (0.72–0.82), 0.70 (0.64– 0.76), 0.62 (0.55–0.69) และ 0.57 (0.51–0.64) โดยมีค่าจุดตัดที่เหมาะสมที่20.7 ng/mL,26 IU/mL, 27 IU/mL และ 1.724 ตามลำดับ จากตัวบ่งชี้ทั้งสี่ตัวพบว่า AST มีความไวในการช่วยวินิจฉัยมะเร็งเซลล์ตับสูงสุดคือ ร้อยละ 83.3 แต่มีความจำเพาะค่อนข้างต่ำคือร้อยละ 57 โดย AFP มีความจำเพาะในการช่วยวินิจฉัยมะเร็งเซลล์ตับสูงสุดคือร้อยละ 98.1 แต่มีความไวต่ำที่สุดคือร้อยละ 55.2 เมื่อใช้ประเมินร่วมกันพบว่าการรวมกันของค่า AFP และ AST มีพื้นที่ใต้โค้ง ROC สูงสุดคือ 0.74 (0.68-0.79) ความไวร้อยละ 49 และความจำเพาะที่ร้อยละ 98.1 โดยมีความไวลดลงเมื่อเทียบกับ AFP หรือ AST เพียงอย่างเดียว ในผู้ป่วยที่มีระดับ AFP ต่ำกว่า 20 ng/mL AST ยังแสดงพื้นที่ใต้เส้นโค้ง ROC สูงสุดคือ 0.67 (0.59-0.75) โดยสรุปการศึกษาครั้งนี้ค่าการวินิจฉัยมะเร็งเซลล์ตับของ AFP, AST, ALT และ NLR ที่รวมถึงค่าความสัมพันธ์ร่วมกันที่วิเคราะห์ได้จากข้อมูลแสดงให้เห็นว่า AFP ยังคงเป็นตัวบ่งชี้ในการช่วยวินิจฉัยมะเร็งเซลล์ตับที่ดีที่สุดถึงแม้จะมีความไวค่อนข้างต่ำแต่มีความจำเพาะสูงมากและ AST ก็เป็นตัวช่วยในการเพิ่มความไวในการวินิจฉัยมะเร็งเซลล์ตับด้วย