การศึกษาปริมาณรังสีที่ร่างกายได้รับจากการถ่ายภาพเอกซเรย์ 2 มิติ ที่ใช้ตรวจสอบความถูกต้องของการจัดท่าก่อนทำการฉายรังสีให้ผู้ป่วย
คำสำคัญ:
ผู้ป่วยมะเร็งบริเวณช่องอก, ปริมาณรังสีที่ร่างกายได้รับ, ภาพเอกซเรย์ 2 มิติ, ระบบภาพนำวิถี, การฉายรังสีแบบปรับความเข้มหมุนรอบตัวผู้ป่วย, อุปกรณ์วัดรังสีโอเอสแอลชนิดนาโนดอทบทคัดย่อ
งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปริมาณรังสีที่ร่างกายได้รับจากการใช้ระบบภาพนำวิถี (IGRT) ตรวจสอบความถูกต้องของการจัดท่าก่อนการฉายรังสี ซึ่งในการทำ IGRT 1 ครั้ง จะต้องทำการถ่ายภาพ 2 ภาพที่ตั้งฉากกัน (AP และ LAT) ทำการศึกษาโดยนำแผนการรักษาของกลุ่มผู้ป่วยโรคมะเร็งช่องอกด้วยเทคนิคปรับความเข้มหมุนรอบตัวผู้ป่วย (VMAT) จำนวน 30 แผนการรักษา โดย จัดท่าหุ่นจำลองสมมูลเนื้อเยื่อชนิดแข็ง (solid water phantom) ตามตำแหน่งจุดตัดลำรังสีของแผนการรักษา (isocenter) จากนั้นติดอุปกรณ์วัดรังสีโอเอสแอลชนิดนาโนดอท (OSL Nanodot) ที่ผิวหุ่นจำลองตรงตำแหน่ง isocenter ทั้งด้าน AP และ LAT ทำการถ่ายภาพเอกซเรย์ทั้ง 2 ด้าน ด้วยชุดอุปกรณ์สร้างภาพเพื่อตรวจสอบตำแหน่งการรักษาของเครื่องเร่งอนุภาคยี่ห้อ Elekta รุ่น Infinity แล้วอ่านค่าปริมาณรังสีที่วัดได้ จากนั้นวิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติวิเคราะห์ Student t-test ที่ระดับความเชื่อมั่น 95% พบว่า ค่าเฉลี่ยปริมาณรังสีที่ผู้ป่วยได้รับจากทำ IGRT แต่ละครั้งในด้าน AP, LAT และในแนวที่ลำรังสีทั้งสองมารวมกัน (AP+LAT) คือ 0.574, 0.653 และ 1.228 mGy ตามลำดับ และเมื่อเทียบกับปริมาณรังสีที่ผู้ป่วยควรได้รับจากกระบวนการสร้างภาพเพื่อตรวจสอบตำแหน่งการรักษาก่อนการฉายรังสีแต่ละครั้งตามที่ AAPM-TG 75 กำหนดให้ไม่เกินร้อยละ 0.2 ของปริมาณรังสีที่ต้องการสำหรับการรักษานั้น1 พบว่าไม่มีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P=0.000) ดังนั้นจึงสามารถใช้ระบบภาพนำวิถีมาใช้ในการตรวจสอบความถูกต้องของตำแหน่งการรักษาก่อนการฉายรังสีให้กับผู้ป่วยโรคมะเร็งบริเวณช่องอก รวมถึงผู้ป่วยโรคมะเร็งบริเวณบริเวณอื่น ๆ ได้ และสามารถทำได้มากกว่า 1 ครั้งต่อการฉายรังสีแต่ละครั้ง ซึ่งโดยปกติในการรักษาด้วยรังสี พบว่าปริมาณรังสีที่ต้องการสำหรับผู้ป่วยมะเร็งบริเวณช่องอกคือ 50-60 เกรย์ ซึ่งจะแบ่งการฉายเป็น 25-30 ครั้ง นั่นคือปริมาณรังสีที่ผู้ป่วยจะได้รับในกระบวนการดังกล่าวจึงไม่ควรเกิน 100 มิลลิเกรย์ ตลอดการรักษา
เอกสารอ้างอิง
Murphy MJ, Balter J, Balter S, BenComo JA Jr, Das IJ, Jiang SB, et al. “The management of imaging dose during image-guided radiotherapy: Report of the AAPM Task Group 75”. Med Phys. 2007; 34: 4041-3.
Latty D, Stuart KE, Wang W, Ahern V. Review of deep inspiration breath-hold techniques for the treatment of breast cancer. J Med Radiat Sci. 2015; 62:74-81.
Broderick M, Menezes G, Leech M, Coffey M, Appleyard RM. “A comparison of kilovoltage and megavoltage cone beam CT in radiotherapy J of Radiother in pract. 2007; 6: 173-8.
ทวีป แสงแห่งธรรม. ระบบภาพในงานรังสีรักษา (Imaging in radiotherapy). มะเร็งวิวัฒน์ วารสารสมาคมรังสีรักษาและมะเร็งวิทยาแห่งประเทศไทย. 2559; 22: 16-23.
Foulkes KM, Ostwald PM, Kron T. A clinical comparison of different film systems for radiotherapy portal imaging. Med Dosim. 2001; 26: 281-4.
Herman MG, Kruse JJ, Hagness CR. Guide to clinical use of electronic portal imaging. J App Clin Med Phys. 2000; 1: 38-57.
Sorcini B, Tilikidis. A clinical application of image-guided radiotherapy, IGRT (on the Varian OBI platform). Cancer radiotherapy, 2006; 10: 252-7.
Yin FF, Wong J, Balter J, et al. The role of in-room kV X-ray imaging for patient setup and target localization. AAPM Report No. 104. Collage Park, ND: AAPM; 2009.
Ma CM, Paskalve K. In-room CT techniques for image-guide radiation therapy. Med Dosim. 2006; 30: 30-9.
Gurjar OP, Mishra SP, Bhandari V, Pathak P, Pant S, Patel P. A study on the necessity of kV-CBCT imaging compared to kV-orthogonal portal imaging based on set up errors: considering other socioeconomical factors. J Cancer Res Ther. 2014; 10: 583-6.
Dawson LA, Sharpe MB. “Image-guided radiotherapy: rational, benefit, and limitations”. Lancet Oncol. 2006; 7: 848-58.
ลัดดา เย็นศรี. การศึกษาเปรียบเทียบปริมาณรังสีที่ผู้ป่วยได้รับจากการถ่ายภาพรังสีทรวงอกด้วยระบบ CR และ DR. วารสารเครือข่ายวิทยาลัยพยาบาลและการสาธารณสุขภาคใต้. 2559; 3: 129-39.
เขมิกา เกื้อพิทักษ์, จุฑามาศ ทนานนท์, ปนัสดา อวิคุณประเสริฐ, สุนิสา แสงสว่าง, จิรภัทร เรืองศรีตระกูล, วิทิต ผึ่งกัน,และคณะ. การศึกษาปริมาณรังสีและปริมาณรังสีกระเจิงจากการตรวจด้วยเครื่องเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ในหุ่นจำลอง.วารสารการแพทย์และวิทยาศาสตร์สุขภาพ. 2562; 26:19-28.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
บทความทีตีพิมพ์ในวารสารโรคมะเร็งนี้ถือว่าเป็นลิขสิทธิ์ของมูลนิธิสถาบันมะเร็งแห่งชาติ และผลงานวิชาการหรือวิจัยของคณะผู้เขียน ไม่ใช่ความคิดเห็นของบรรณาธิการหรือผู้จัดทํา
