การเลื่อนการให้ยาหรือลดขนาดยาเคมีบำบัดสูตรแพลตินัมเป็นหลักส่งผลต่อการรักษาในผู้ป่วยมะเร็งรังไข่ชนิดเยื่อบุผิวระยะลุกลาม

บทคัดย่อ

ยาเคมีบำบัดสูตรที่มีแพลตินัมเป็นหลัก เป็นมาตรฐานสำหรับรักษาผู้ป่วยมะเร็งรังไข่ชนิดเยื่อบุทั้งในระยะเริ่มต้นและเมื่อโรคเกิดการกลับเป็นซ้ำหรือมีการลุกลาม แม้ว่ายาสูตรนี้จะเป็นตัวเลือกแรกเนื่องจากมีประสิทธิภาพดี แต่อาการไม่พึงประสงค์ที่เกิดขึ้นจากยา โดยเฉพาะอย่างยิ่งภาวะกดไขกระดูก ทำให้ผู้ป่วยไม่สามารถรับยาได้ตามแผนการรักษาหรือต้องเลื่อนการให้ยาออกไป ซึ่งอาจมีผลต่อประสิทธิภาพในการรักษา งานวิจัยนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลของการเลื่อนการให้ยาหรือลดขนาดยาเคมีบำบัดที่มีต่อการรักษาผู้ป่วยมะเร็งรังไข่ชนิดเยื่อบุผิวระยะลุกลามที่มารับยาเคมีบำบัดสูตรที่มีแพลตินัมเป็นหลัก โดยเก็บข้อมูลระหว่างเดือนพฤษภาคม ถึง กันยายน พ.ศ.2561 ณ ศูนย์ให้ยาเคมีบำบัดแบบผู้ป่วยนอก ผู้ป่วยที่เข้าร่วมการวิจัยทั้งหมด 52 ราย อายุตั้งแต่ 35 ถึง 85 ปี (เฉลี่ย 55.7 ± 10.5 ปี) ได้รับยาเคมีบำบัด 310 รอบ ผู้ป่วย 31 ราย (ร้อยละ 59.6) ต้องเลื่อนการให้ยาเคมีบำบัด 51 ครั้ง (ร้อยละ 16.4) สาเหตุของการเลื่อนการให้ยาเคมีบำบัดที่พบบ่อยที่สุดเกิดจากภาวะเม็ดเลือดขาวนิวโทรฟิลต่ำ พบใน ผู้ป่วย 28 ราย (ร้อยละ 90.4) และพบการลดขนาดยาในผู้ป่วย 11 ราย (ร้อยละ 21.1) สาเหตุที่ทำให้ต้องลดขนาดยา มากที่สุดคือภาวะเม็ดเลือดขาวนิวโทรฟิลต่ำโดยพบร้อยละ 72.7 จากการวิเคราะห์พบว่าผู้ป่วยที่อายุน้อยกว่า 60 ปี มีแนวโน้มที่ต้องเลื่อนการให้ยาเคมีบำบัดมากกว่า (ร้อยละ 69.7 vs 42.1, P = 0.078) แต่ไม่มีปัจจัยใดสัมพันธ์กับการลดขนาดยา การศึกษานี้พบว่าการเลื่อนหรือลดขนาดยาเคมีบำบัดไม่มีผลต่ออัตราการตอบสนองต่อการรักษาในระยะสั้น มีเพียงสถานะหลังการผ่าตัด (debulking status) เท่านั้นที่มีผลต่อการตอบสนองต่อการรักษา โดยพบว่า กลุ่มที่สามารถผ่าตัดก้อนมะเร็งออกได้หมดหรือผ่าตัดได้อย่างเหมาะสม (complete or optimal) เท่านั้นที่มีการ ตอบสนองที่ดีต่อการรักษา เทียบกับกลุ่มที่มีผลการผ่าตัดไม่ดีหรือไม่ได้รับการผ่าตัด (ร้อยละ 100 vs 77.8 และ 50.0 ตามลำดับ, P = 0.003) ผลจากการศึกษานี้สรุปได้ว่ามากกว่าครึ่งหนึ่งของผู้ป่วยมะเร็งรังไข่ชนิดเยื่อบุผิวระยะลุกลามที่ได้รับยา เคมีบำบัดสูตรที่มีแพลตินัมเป็นหลักต้องเลื่อนการให้ยา สาเหตุหลักคือภาวะเม็ดเลือดขาวชนิดนิวโทรฟิลต่ำ อย่างไรก็ตาม การเลื่อนการให้หรือลดขนาดยาไม่มีผลต่อการตอบสนองต่อการรักษาในระยะสั้น ควรติดตามระยะเวลาการรอดชีพของผู้ป่วยต่อไปเพื่อประเมินว่าการลดขนาดยาหรือเลื่อนการให้ยาเคมีบำบัดออกไปมีผลกระทบในระยะยาวหรือไม่