พฤติกรรมและทักษะการตรวจเต้านมตนเองของสตรีวัย 30-70 ปี ในเขตจังหวัดมุกดาหาร

บทคัดย่อ

การศึกษาภาคตัดขวางนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาพฤติกรรมและทักษะการตรวจเต้านมตนเอง และศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างความรู้ ความเชื่อ พฤติกรรม กับทักษะการตรวจเต้านมตนเอง ของกลุ่มตัวอย่างในจังหวัดมุกดาหาร จำนวน 400 คน อายุระหว่าง 30-70 ปี โดยใช้แบบสัมภาษณ์และการสนทนากลุ่มแบบเจาะจง ระหว่างเดือนเมษายน - มิถุนายน พ.ศ. 2562 ผลการศึกษาพบว่า สตรีร้อยละ 86.0 เคยตรวจเต้านมตนเอง และร้อยละ 44.2 มีการตรวจสม่ำเสมอมากกว่า 5 ครั้งต่อปี แต่อย่างไรก็ตามส่วนใหญ่ (ร้อยละ 86.3) ไม่เคยบันทึกข้อมูลการตรวจเต้านม และร้อยละ 37.5 ของกลุ่มตัวอย่างไม่เคยตรวจเต้านมด้วยตนเอง เนื่องจากขาดความมั่นใจในเทคนิคการตรวจเต้านมด้วยตนเอง โดยพบว่า กลุ่มที่มีระดับความรู้สูงส่วนใหญ่มีการตรวจเต้านมตนเองได้ตามเกณฑ์ (> 5 ครั้ง/ปี) มากกว่ากลุ่มที่มีความรู้ปานกลางและความรู้ต่ำ (P = 0.001) และกลุ่มที่มีระดับความเชื่อมากที่สุด ส่วนใหญ่จะเคยตรวจเต้านมตนเองมากกว่ากลุ่มที่มีระดับความเชื่อมาก ปานกลางและน้อย (P < 0.001) ปัจจัยที่มี นัยสำคัญทางสถิติในการพยากรณ์พฤติกรรมการตรวจเต้านมตนเองที่ถูกต้อง 3 ปัจจัย คือ ความรู้เกี่ยวกับมะเร็งเต้านม ความเชื่อเกี่ยวกับมะเร็งเต้านม และประวัติการตรวจเต้านมตนเองในช่วง 3 ปีที่ผ่านมา ซึ่งปัจจัยทั้งสามสามารถอธิบายความแปรปรวนของพฤติกรรมการตรวจเต้านมตนเองที่ถูกต้องได้ร้อยละ 25.5 และสามารถพยากรณ์พฤติกรรมการตรวจเต้านมตนเองที่ถูกต้องในภาพรวมได้ร้อยละ 69.8 โดยสรุปการวิจัยนี้มีข้อเสนอแนะว่า บุคลากรทีมสุขภาพควรเสริมสร้างความตระหนักต่อความสำคัญของการตรวจเต้านมของตนเองให้เกิดขึ้นกับสตรีกลุ่มเป้าหมาย เพื่อลดอัตราตายจากมะเร็งเต้านมในระยะลุกลาม และเพื่อเพิ่มอัตราการค้นพบผู้ป่วยมะเร็งเต้านมระยะเริ่มแรกให้มากขึ้น