ปัจจัยที่สัมพันธ์กับการตรวจเต้านมด้วยตนเองของสตรีวัยก่อนหมดประจำเดือน

บทคัดย่อ

มะเร็งเต้านมเป็นสาเหตุที่สำคัญของการเสียชีวิตจากโรคมะเร็งในสตรีทั่วโลก มะเร็งเต้านมหากพบในระยะแรกมักมีอัตราการรอดชีพเพิ่มขึ้นและคุณภาพชีวิตดีขึ้น การตรวจเต้านมด้วยตนเองเป็นวิธีการหนึ่งที่ใช้สำหรับตรวจคัดกรองมะเร็งเต้านม แม้ว่าการตรวจเต้านมด้วยตนเองนั้นสามารถทำได้ง่าย ไม่เสียค่าใช้จ่าย และไม่มีการเจาะส่วนใด ๆ ของร่างกาย อย่างไรก็ตามผลการศึกษาล่าสุดระบุว่าอัตราการตรวจเต้านมด้วยตนเองยังอยู่ในระดับต่ำ การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อหาความชุกของพฤติกรรมการตรวจเต้านมด้วยตนเองและปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการตรวจเต้านมด้วยตนเองของสตรีวัยก่อนหมดประจำเดือนที่มารับบริการตรวจรักษาที่สถาบันมะเร็งแห่งชาติตั้งแต่เดือนพฤศจิกายน พ.ศ. 2556 ถึงธันวาคม พ.ศ. 2557 การศึกษานี้เป็นแบบภาคตัดขวาง (cross-sectional study) ด้วยการเก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสอบถาม ผลการศึกษาพบว่าสตรีวัยก่อนหมดประจำเดือนจำนวน 558 คน ร้อยละ 40.4 เป็นผู้เคยตรวจเต้านมด้วยตนเอง และร้อยละ 59.3 ไม่เคยตรวจเต้านมด้วยตนเอง และพบว่าสตรีที่ประกอบอาชีพรับราชการหรือพนักงานของรัฐมีพฤติกรรมการตรวจเต้านมด้วยตนเองมากกว่าสตรีที่เป็นแม่บ้าน (OR=3.32, P=0.005) สตรีที่มีดัชนีมวลกายต่ำหรือสูงกว่าเกณฑ์มาตรฐานมีพฤติกรรมการตรวจเต้านมด้วยตนเองน้อยกว่ากลุ่มที่มีดัชนีมวลกายปกติ (OR= 0.57 และ 0.44, P=0.004 และ 0.027, ตามลำดับ) และสตรีที่มีการออกกำลังกายระดับน้อยและระดับมากมีพฤติกรรมการตรวจเต้านมมากกว่าสตรีที่ออกกำลังกายระดับปานกลาง (OR=2.92 และ 2.76, P<0.001 ตามลำดับ) นอกจากนั้นยังพบว่าสตรีปกติมีพฤติกรรมการตรวจเต้านมด้วยตนเองสูงเป็น 1.67 เท่าของสตรีที่เป็นมะเร็งเต้านม (OR=1.67, P=0.010) โดยสรุปผลการศึกษานี้พบว่าความชุกของการตรวจเต้านมด้วยตนเองของสตรีวัยก่อนหมดประจำเดือนยังอยู่ในระดับต่ำ และพบว่า อาชีพ ดัชนีมวลกาย การออกกำลังกาย และสภาวะการเป็นโรค เป็นปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการตรวจเต้านมด้วยตนเองของสตรีวัยก่อนหมดประจำเดือน ดังนั้น หน่วยงานที่เกี่ยวข้องควรจัดให้มีการฝึกอบรมวิธีการตรวจเต้านมด้วยตนเองให้กับสตรีวัยก่อนหมดประจำเดือน เพื่อส่งเสริมการตรวจเต้านมด้วยตนเองอย่างถูกต้องและสม่ำเสมอ