การพัฒนาโปรแกรมการจัดการอนามัยสิ่งแวดล้อม: กรณีศึกษาโรงเรียนพระปริยัติธรรมแห่งหนึ่ง อำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่

บทคัดย่อ

     โรงเรียนพระปริยัติธรรมเป็นสถานที่หนึ่งที่จำเป็นต้องมีการดำเนินการด้านอนามัยสิ่งแวดล้อมเพื่อลดปัจจัยสิ่งแวดล้อมที่ส่งผลต่อสุขภาพ การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วมมีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาโปรแกรมการจัดการอนามัยสิ่งแวดล้อมสำหรับสามเณรในโรงเรียนพระปริยัติธรรม เก็บรวบรวมข้อมูลโดยการสัมภาษณ์เชิงลึกผู้บริหาร ครู ภารโรง แม่ครัวและเจ้าหน้าที่สาธารณสุข การสนทนาอภิปรายกลุ่มย่อยกับสามเณรแกนนำ และจากแบบสอบถามความรู้เรื่องการจัดการอนามัยสิ่งแวดล้อมกับสามเณรแกนนำ และแบบสอบถามในการติดตามและประเมินผลกับสามเณรแกนนำ ครูและเจ้าหน้าที่สาธารณสุข วิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณด้วยสถิติเชิงพรรณนา และสถิติอนุมานข้อมูลเชิงคุณภาพด้วยการวิเคราะห์การจัดหมวดหมู่ของข้อมูล

     ผลการศึกษาพบว่า กลุ่มตัวอย่างได้ร่วมกันออกแบบโปรแกรมการจัดการอนามัยสิ่งแวดล้อม ประกอบด้วย กิจกรรมให้ความรู้เรื่องการจัดสภาพแวดล้อมในโรงเรียน และกิจกรรมให้ความรู้เรื่องโรคติดต่อที่เกิดจากสัตว์พาหะนำโรค ใช้ระยะเวลาในการปฏิบัติตามแผนทั้งหมด 5 สัปดาห์ และผลการเปรียบเทียบคะแนนเฉลี่ยความรู้ก่อนและหลังการให้ความรู้พบว่า คะแนนความรู้หลังจากให้ความรู้  (มัธยฐาน 15.50, IQR 5.75) สูงกว่าก่อนได้รับการให้ความรู้ (มัธยฐาน 23.00, IQR 2.00) อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.01 (p < 0.001) และผลการประเมินความเป็นไปได้ในการใช้โปรแกรม ผู้ประเมินความเป็นไปได้โดยรวมอยู่ในระดับมาก และหลังการนำโปรแกรมไปใช้มีเกณฑ์มาตรฐานที่ผ่านเกณฑ์เพิ่มขึ้น 6 ข้อ ดังนั้ นเจ้าหน้าที่สาธารณสุขสามารถนำโปรแกรมการจัดการอนามัยสิ่งแวดล้อมนี้ไปใช้ในการจัดกิจกรรมดูแลสุขภาพสามเณรในโรงเรียนพระปริยัติธรรมที่มีบริบทคล้ายคลึงกัน