สุขภาพจิตและกลไกทางจิตของเจ้าหน้าที่ขนขยะมูลฝอยสังกัดกรุงเทพมหานคร
คำสำคัญ:
สุขภาพจิต, กลไกทางจิต, เจ้าหน้าที่ขนขยะมูลฝอยบทคัดย่อ
วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาภาวะสุขภาพจิต กลไกทางจิต และปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับภาวะสุขภาพจิตของเจ้าหน้าที่ขนขยะมูลฝอยสังกัดกรุงเทพมหานคร วิธีการศึกษา: การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงวิเคราะห์ภาคตัดขวาง กลุ่มตัวอย่าง คือ เจ้าหน้าที่ขนขยะมูลฝอยสังกัดกรุงเทพมหานคร จำนวน 265 ราย คัดเลือกโดยใช้วิธีสุ่มตัวอย่างแบบหลายขั้นตอน ศึกษาระหว่างเดือนสิงหาคม ถึง ตุลาคม พ.ศ. 2567 ผู้วิจัยเก็บข้อมูลโดยใช้แบบสอบถาม ประกอบด้วยข้อมูลปัจจัยส่วนบุคคล ปัจจัยด้านการทำงาน แบบสอบถามกลไกทางจิตฉบับภาษาไทย และแบบสอบถามวัดสุขภาพจิตคนไทยฉบับสมบูรณ์
55 ข้อ วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา และสถิติเชิงอนุมาน ประกอบด้วยการวิเคราะห์ความสัมพันธ์แบบสองตัวแปร และการวิเคราะห์ความสัมพันธ์แบบพหุตัวแปรด้วยสถิติการถดถอยโลจิสติกเชิงพหุ รายงานด้วยค่าอัตราส่วนแต้มต่ออย่างหยาบ (Crude odds ratio) อัตราส่วนแต้มต่อที่ควบคุมอิทธิพลของตัวแปรอื่นแล้ว (Adjusted odd ratio) และค่าความเชื่อมั่นที่ร้อยละ 95 ผลการศึกษา: เจ้าหน้าที่ขนขยะมูลฝอยสังกัดกรุงเทพมหานคร มีภาวะสุขภาพจิตที่ต่ำกว่าคนทั่วไป
105 ราย (ร้อยละ 39.6) เมื่อควบคุมปัจจัยอื่นที่มีอิทธิพลแล้ว พบว่า ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับภาวะสุขภาพจิตที่ต่ำกว่าคนทั่วไปอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ได้แก่ การใช้กลไกทางจิตประเภทบิดเบือนภาพลักษณ์ตนเองหรือผู้อื่น (Image distorting defense) (aOR=3.50, 95%CI 1.64-7.46) การใช้กลไกทางจิตประเภทช่วยลดความรู้สึกที่ไม่พึงประสงค์ (Affect regulating defense) (aOR=2.86, 95%CI 1.49-5.48) ระดับการศึกษา (aOR=1.91, 95%CI 1.12-3.26) และความพึงพอใจต่อตารางการปฏิบัติงาน (aOR=2.22, 95%CI 1.04-4.73) สรุป: องค์กรควรมีมาตรการป้องกันและเฝ้าระวังด้านสุขภาพจิต โดยกำหนดนโยบายคัดกรองสุขภาพจิตประจำปี มีระบบรายงานปัญหาสุขภาพจิตแก่หัวหน้างาน พร้อมทั้งจัดกิจกรรมส่งเสริมสุขภาพจิต เช่น การให้ความรู้เรื่องการจัดการความเครียด นอกจากนี้ ควรเสริมสร้างกลไกทางจิตที่เหมาะสมโดยฝึกอบรมเจ้าหน้าที่ให้ใช้กลไกทางจิตเชิงบวก และปรับปรุงสภาพแวดล้อมการทำงานเพื่อลดแรงกดดัน องค์กรยังควรพัฒนาทักษะและศักยภาพของพนักงานผ่านการเรียนรู้ตลอดชีวิต รวมถึงปรับปรุงตารางการปฏิบัติงานให้ยืดหยุ่น และให้ความรู้เกี่ยวกับการบริหารเวลาเพื่อส่งเสริมสมดุลชีวิต ลดผลกระทบต่อสุขภาพจิตโดยรวม
เอกสารอ้างอิง
กรมควบคุมมลพิษ. รายงานสถานการณ์ขยะมูลฝอยของประเทศ ปี 2565 [อินเทอร์เน็ต]. 2565 [เข้าถึงเมื่อ 10 ต.ค. 2566]. เข้าถึงได้จาก: https://thaimsw.pcd.go.th/report1.php?year=2565
กองโรคจากการประกอบอาชีพและสิ่งแวดล้อม. แนวทางการดูแลสุขภาพผู้ปฏิบัติงานด้านการจัดการขยะมูลฝอย. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์อักษรกราฟฟิคแอนด์ดีไซน์; 2564.
สมคิด ทับทิม. การจัดการขยะด้วยการมีส่วนร่วมของคนเก็บขยะในเขตเมืองของประเทศไทย [วิทยานิพนธ์ปริญญาศิลปศาสตรดุษฎีบัณฑิต]. ขอนแก่น: มหาวิทยาลัยขอนแก่น; 2550.
ธิติพันธ์ ธานีรัตน์. ทฤษฎีพื้นฐานเกี่ยวกับบุคลิกภาพผิดปกติในทางจิตเวช. กรุงเทพฯ: ร้านพุ่มทองการพิมพ์; 2553.
นรารัตน์ ธนกุลพรรณ. ภาวะสุขภาพจิตของพนักงานเก็บขยะในกรุงเทพมหานคร [วิทยานิพนธ์ปริญญาวิทยาศาสตรมหาบัณฑิต]. กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย; 2548.
กรุงเทพมหานคร. คู่มือการปฏิบัติงานของฝ่ายรักษาความสะอาดและสวนสาธารณะ สํานักงานเขต [อินเทอร์เน็ต]. 2565 [เข้าถึงเมื่อ 10 ต.ค. 2566]. เข้าถึงได้จาก: https://shorturl.asia/SysHB
พิชญา นาวีระ, ศุภโชค สิงหกันต์, สุชีรา ภัทรายุตวรรตน์. การศึกษาคุณสมบัติการวัดของเดอะดีเฟนซ์สไตล์เควสชั่นแนร์ 60 ฉบับภาษาไทย [วิทยานิพนธ์ปริญญาวิทยาศาสตรมหาบัณฑิต]. นครปฐม: มหาวิทยาลัยมหิดล; 2557.
Thygesen KL, Drapeau M, Trijsburg RW, Lecours S, Roten Y. Assessing defense styles: Factor structure and psychometric properties of the new Defense Style Questionnaire 60 (DSQ-60). Int J Psychol Psychol Ther 2008; 8(2):171–81.
อภิชัย มงคล, ยงยุทธ วงค์ภิรมย์ศานติ์, ทวี ตั้งเสรี, วัชนี หัตถพรม, ไพรวัลย์ ร่มซ้าย, วรวรรณ จุฑา. รายงานการวิจัย การพัฒนาและทดสอบดัชนีชี้วัดสุขภาพจิตคนไทย (Version 2007). นนทบุรี : กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข ; 2552
Bursac Z, Gauss CH, Williams DK, Hosmer DW. Purposeful selection of variables in logistic regression. Source Code Biol Med 2008;3:17.
พลเลิศ พวงสอน. สุขภาพจิตและกลไกทางจิตของพนักงานต้อนรับบนเครื่องบิน บริษัทการบินไทย จำกัด (มหาชน) [วิทยานิพนธ์ปริญญาวิทยาศาสตรมหาบัณฑิต]. กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย; 2559.
อรรถพล ระวิโรจน์. สุขภาพจิตและกลไกป้องกันทางจิตของเยาวชนผู้กระทำผิดประจำโรงพยาบาลตุลาการเฉลิมพระเกียรติ [วิทยานิพนธ์ปริญญาวิทยาศาสตรมหาบัณฑิต]. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยรามคำแหง; 2557.
ต้นสาย แก้วสว่าง. กลไกทางจิตและสุขภาพจิตในผู้ติดเชื้อเอชไอวี. วารสารสาธารณสุข มหาวิทยาลัยบูรพา 2561;13(2):38–49.
Waqas A, Rehman A, Malik A, Muhammad U, Khan S, Mahmood N. Association of Ego Defense Mechanisms with Academic Performance, Anxiety and Depression in Medical Students: A Mixed Methods Study. Cureus 2015;7(9):e337.
Sepidehdam FS, Karimi Y, Besharat MA. The Relation between Defense Mechanisms and Job Burnout among Iran AIR Staff. Int J Soc Sci Humanit 2012;2(3):175–9.
ฐิติรัตน์ อำไพ. วิถีชีวิตการทำงานกับภาวะสุขภาพอนามัยของผู้มีอาชีพเก็บขยะ: กรณีศึกษา ชุมชนกองขยะหนองแขม [วิทยานิพนธ์ปริญญาพัฒนาแรงงานและสวัสดิการมหาบัณฑิต]. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์; 2547.
Makhubele M, Ravhuhali K, Kuonza L, Mathee A, Kgalamono S, Made F, et al. Common Mental Health Disorders among Informal Waste Pickers in Johannesburg, South Africa 2018: A Cross-Sectional Study. Int J Environ Res Public Health 2019;16(14):2618.
วรรธนา ลีลาอัมพรสิน. ปัจจัยที่ก่อให้เกิดความเครียดของผู้ให้บริการปรึกษาทางโทรศัพท์ในหน่วยงาน สังกัดกรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข [วิทยานิพนธ์ปริญญาสังคมสงเคราะห์ศาสตรมหาบัณฑิต]. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์; 2541.
Torquati L, Mielke GI, Brown WJ, Burton NW, Kolbe-Alexander TL. Shift Work and Poor Mental Health: A Meta-Analysis of Longitudinal Studies. Am J Public Health 2019;109(11):e13–20.
วิภาดา ศรีเจริญ, นภาภรณ์ คำมงคล, ปาริสา สงสาร, มาโนชณ์ อุ่นจันทร์. ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับภาวะสุขภาพจิตของพนักงานเก็บขยะสังกัดองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นอำเภอเมือง จังหวัดพิษณุโลก. ใน: การประชุมวิชาการระดับชาติ มหาวิทยาลัยราชภัฏกำแพงเพชร ครั้งที่ 3; 22 ธ.ค. 2559; กำแพงเพชร, ประเทศไทย. กำแพงเพชร: มหาวิทยาลัยราชภัฏกำแพงเพชร; 2559.
Khan S, Gupta S, Sharma P. Mental health status of sanitation workers in India: A systematic review. J Public Health Res 2019;8(2):133–42.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 สมาคมเวชศาสตร์ป้องกันแห่งประเทศไทย
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความที่ลงพิมพ์ในวารสารเวชศาสตร์ป้องกันแห่งประเทศไทย ถือเป็นผลงานวิชาการ งานวิจัย วิเคราะห์ วิจารณ์ ตลอดจนเป็นความเห็นส่วนตัวของผู้นิพนธ์ กองบรรณาธิการไม่จำเป็นต้องเห็นด้วยเสมอไป และผู้นิพนธ์จะต้องรับผิดชอบต่อบทความของตนเอง
