ความชุกและปัจจัยทำนายภาวะซึมเศร้าหลังคลอดในโรงพยาบาลชุมแพ ขอนแก่น
คำสำคัญ:
ภาวะซึมเศร้า, ภาวะซึมเศร้าหลังคลอด, มารดาหลังคลอดบทคัดย่อ
วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาความชุกของภาวะซึมเศร้าหลังคลอด และปัจจัยที่ร่วมทำนายภาวะซึมเศร้าหลังคลอดของมารดาหลังคลอดในโรงพยาบาลชุมแพ จังหวัดขอนแก่น วิธีการศึกษา: เป็นการวิจัยเชิงวิเคราะห์แบบภาคตัดขวาง กลุ่มตัวอย่างเลือกแบบเฉพาะเจาะจง เป็น มารดา 48-72 ชั่วโมงหลังคลอด จำนวน 306 ราย ที่มาคลอดในโรงพยาบาลชุมแพ จังหวัดขอนแก่น ในระหว่างเดือนกรกฎาคมถึงตุลาคม 2566 เครื่องมือที่ใช้เป็นแบบสอบถามข้อมูลทั่วไป แบบประเมินความเครียด Stress Test Questionnaire (ST5) และแบบประเมินภาวะซึมเศร้า Edinburgh Postnatal Depression Scale (EPDS≥11) เป็นแบบประเมินมาตรฐานของกระทรวงสาธารณสุข ที่ใช้ในสมุดบันทึกสุขภาพมารดาและทารก ได้ค่าสัมประสิทธิแอลฟาครอนบาค (Cronbach’s alpha coefficient) ของ ST5 ในการศึกษาครั้งนี้เท่ากับ .81 และ EPDS เท่ากับ .75 วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณา สถิติวิเคราะห์ไคสแควร์ และการวิเคราะห์ถดถอยโลจิสติคแบบ 2 กลุ่ม ผลการศึกษา: พบความชุกของภาวะซึมเศร้าหลังคลอดร้อยละ 8.5 ปัจจัยที่ร่วมทำนายภาวะซึมเศร้าของมารดาหลังคลอดได้ ได้แก่ มีปัญหาทางจิตใจ (ORadj=44.18, p<0.001) มีภาวะแทรกซ้อนหลังคลอด (ORadj=7.34, p=0.014) วางแผนเลี้ยงลูกด้วยนมแม่น้อยกว่า 6 เดือน (ORadj = 8.34, p<0.001) และน้ำหนักทารกแรกเกิดน้อยกว่า 2,500 กรัม (ORadj=10.08, p<0.001) และร่วมอธิบายความแปรปรวนภาวะซึมเศร้าของมารดาหลังคลอดได้ร้อยละ 33.9 (R2=0.339, p<0.001) สรุป: การศึกษาครั้งนี้พบความชุกภาวะซึมเศร้าใน 48-72 ชั่วโมงหลังคลอด ค่อนข้างสูง และปัจจัยด้านปัญหาทางจิตใจ ภาวะแทรกซ้อนหลังคลอด วางแผนเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ และน้ำหนักทารกแรกเกิด สามารถร่วมอธิบายความแปรปรวนของภาวะซึมเศร้าหลังคลอดได้ ดังนั้น ควรประเมินภาวะซึมเศร้ามารดาหลังคลอดทุกรายก่อนการจำหน่าย เพื่อให้มารดาได้รับการดูแลและช่วยเหลือที่รวดเร็ว และเพื่อป้องกันและเฝ้าระวังการเกิดภาวะซึมเศร้าหลังคลอด
เอกสารอ้างอิง
Lee MI, Lee JJ, Park S, Kim S, Lee H. Is social support associated with postpartum depression, anxiety, and perceived stress among Korean women within the first year postpartum? J Psychosom Obstet Gynecol 2023;44(1):2231629.
Wang Z, Liu J, Shuai H, Cai Z, Fu X, Lui Y, et al. Mapping global prevalence of depression among postpartum women. Transl Psychiatry 2021;11(1):1-13.
กุสุมล แสนบุญมา, ธัญญมล สุริยานิมิตรสุข, กิตติพร ประชาศรัยสรเดช, นวพร มามาก. ปัจจัยทำนายภาวะซึมเศร้าหลังคลอดในมารดาครรภ์แรก. วารสารพยาบาลกระทรวงสาธารณสุข 2564;31(2):128-39.
วันชัย กิตติโชติวัฒน์. ความชุกและปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับภาวะซึมเศร้าหลังคลอดของโรงพยาบาลแก่งคอย จังหวัดสระบุรี. วารสารกรมการแพทย์ 2561;43(5):125-30.
เอกชัย เพ็ชรพรประภาส. ความชุกและปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับภาวะซึมเศร้าหลังคลอดในโรงพยาบาลบางพลี จังหวัดสมุทรปราการ. จิตเวชวิทยาสาร 2563;36(2):172-85.
Nurbaeti I, Deoisres W, Hengudomsub P. Postpartum depression in Indonesian mothers: its changes and predicting factors. Pacific Rim Int J Nurs Res 2018;22(2):93-105.
Bina R. Predictors of postpartum depression service use: a theory-informed, integrative systematic review. Women Birth 2020;33(1):24-32.
Tarar AH, Ijaz MM, Tarar MA, Batool M. Postpartum depression: assessment of cultural risk factors. Pak Armed Forces Med J 2021;71(suppl1):s47-51.
Nadzirah R, Salina M, Norley S, Mohamad IS, Omar A. Social support and the associated risk factors for postpartum depression among mothers attending primary care centers in Malaysia. Asian J Psychiatr 2023;23(S):1-12.
Palancı AY O, Aktas S. The effect of maternal functional and postpartum depression status on breastfeeding self-efficacy of the mothers: a cross-sectional study. Health Care Women Int 2024;45(2):236-50.
Tsai JM, Tsay SL, Tsay SL, Chen YH. The prevalence and risk factors of postpartum depression among women during the early postpartum period: a retrospective secondary data analysis. Taiwan J Obstet Gynecol 2023;62(3):406-11.
Smorti M, Ponti L, Pancetti F. A Comprehensive analysis of post-partum depression risk factors: the role of socio-demographic, individual, relational, and delivery characteristics. Front Public Health 2019;7:295.
Elwood J, Murray E, Bell A, Sinclair M, Kernohan WG, Stockdale J. A systematic review investigating if genetic or epigenetic markers are associated with postnatal depression. J Affect Disord 2019;15:253:51-62.
สุพิชญาณีต์ พงษ์พิเดช, ธนพุฒ สุรวัฒนวิเศษภา, กวินนาถ ธนากิจบริสุทธิ์, ภูสิษฎ์ ศีลประชาวงค์, ณหทัย ศรีสุวรรณ, มัชฌิมาพร ชาตกิตติคุณวงศ์, และคณะ. ปัจจัยและประสิทธิภาพของการรักษาภาวะซึมเศร้าหลังคลอดในมารดาวัยผู้ใหญ่ตอนต้น. วชิรเวชสารและวารสารเวชศาสตร์เขตเมือง 2564;65(3):211-20.
กรมอนามัยและสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ. สมุดบันทึกสุขภาพแม่และเด็ก (สมุดสีชมพู). นนทบุรี: กระทรวงสาธารณสุข; 2566.
Hsieh FY, Bloch DA, Larsen MD. A simple method of sample size calculation for linear and logistic regression. Statist Med 1998;17(14):1623-34.
ศรุตา ช่อไสว, นงลักษณ์ วรรักษ์ธนานันท์. ความชุกและปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับภาวะซึมเศร้าของมารดาหลังคลอดในโรงพยาบาลตาคลี จังหวัดนครสวรรค์. สวรรค์ประชารักษ์เวชสาร 2556;10(30):103-18.
Israel GD. Determining sample size. University of Florida Cooperative Extension Service, Institute of Food and Agriculture Sciences, EDIS: Florida; 1992.
มยุรัตน์ รักเกียรติ์, ประนอม พูลพัฒน์. ความชุกและปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับภาวะซึมเศร้าหลังคลอดในมารดาวัยรุ่น โรงพยาบาลนพรัตนราชธานี. วารสารคณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยบูรพา 2563;38(1):38-47.
นภัสนันท์ สุขเกษม, รัชนี เรืองพรวิสุทธิ์, พรรณพิไล ศรีอาภรณ์, วีรพันธ์ ศิริฤทธิ์, พรรณา วัชรประภาพงศ์. ปัจจัยทํานายภาวะซึมเศร้าหลังคลอด. วารสารการพยาบาลและการดูแลสุขภาพ 2559;34(1):47-55.
Lowdermilk DL, Perry SE, Cashion K, Alder KR, Olshansky EF. Maternity & women’s health care. 12th ed. St. Loius, USA: Missouri; 2020.
Shorey S, Chee CYI, Ng ED, Chan YH, San Tam WW, Chong YS. Prevalence and incidence of postpartum depression among healthy mothers: a systematic review and meta-analysis. J Psychiatr Res 2018;104:235-48.
Nakano M, Sourander A, Luntamo T, Chudal R, Skokauskas N, Kaneko H. Early risk factors for postpartum depression: a longitudinal Japanese population-based study. J Affect Disord 2020;269:148-53.
Baattaiah BA, Alharbi MD, Babteen NM, Al-Maqbool HM, Babgi FA, Albatati AA. The relationship between fatigue, sleep quality, resilience, and the risk of postpartum depression: an emphasis on maternal mental health. BMC Psychol 2023;11(1):1-17.
Elwood J, Murray E, Bell A, Sinclair M, Kernohan WG, Stockdale J. A systematic review investigating if genetic or epigenetic markers are associated with postnatal depression. J Affect Disord 2019;253:51-62.
สุภัสสรา ภูเมฆ, เอกชัย โควาวิสารัตน์, มาลี เกื้อนพกุล, วรัญญา แสงพิทักษ์. ปัจจัยทำนายภาวะซึมเศร้าของมารดาหลังคลอดที่มารับบริการที่โรงพยาบาลราชวิถี. วารสารวิจัยสุขภาพและการพยาบาล 2562;35(3):158-70.
Tang L, Zhu R, Zhang X. Postpartum depression and social support in China: a cultural perspective. J Health Commu 2016;21990:1055-61.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2024 สมาคมเวชศาสตร์ป้องกันแห่งประเทศไทย
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความที่ลงพิมพ์ในวารสารเวชศาสตร์ป้องกันแห่งประเทศไทย ถือเป็นผลงานวิชาการ งานวิจัย วิเคราะห์ วิจารณ์ ตลอดจนเป็นความเห็นส่วนตัวของผู้นิพนธ์ กองบรรณาธิการไม่จำเป็นต้องเห็นด้วยเสมอไป และผู้นิพนธ์จะต้องรับผิดชอบต่อบทความของตนเอง
