ความชุกของภาวะโลหิตจางในผู้ป่วยเด็กอายุน้อยกว่า 5 ปี ในโรงพยาบาลมหาราชนครราชสีมา

บทคัดย่อ

ภาวะโลหิตจางเป็นปัญหาทางสาธารณสุขที่สำคัญทั่วโลก โดยเฉพาะอย่างยิ่งในประเทศที่กำลังพัฒนา  นอกจากนี้ยังเป็นหนึ่งในห้าอันดับแรก ที่ส่งผลต่อสุขภาวะของเด็กไทย ที่ส่งผลกระทบต่อความคิด ความจำ ระบบภูมิคุ้มกันและพัฒนาการทางสติปัญญาของเด็กวัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาความชุกและสาเหตุของภาวะโลหิตจางในผู้ป่วยเด็กอายุน้อยกว่า 5 ปี ที่รักษาตัวในโรงพยาบาลมหาราชนครราชสีมา วิธีการศึกษา: ศึกษาวิจัยย้อนหลังเชิงพรรณนา ผู้ป่วยเด็กอายุ 6 เดือน ถึง 5 ปี ที่เข้ารับการรักษาตัวในโรงพยาบาลระดับตติยภูมิ ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย ตั้งแต่ 1 มกราคม 2565 ถึง 31 มีนาคม 2565 ไม่รวมผู้ป่วยที่มีโรคประจำตัวที่ต้องมีการรับเลือดเป็นประจำ หรือผู้ป่วยโรคมะเร็ง เก็บรวมรวมข้อมูลพื้นฐานของผู้ป่วย เพศ อายุ ความเจ็บป่วย และผลตรวจทางห้องปฏิบัติการ โดยมีเกณฑ์ภาวะโลหิตจางคือค่า ฮีโมโกลบินน้อยกว่า 11 กรัม/ดล. ผลการศึกษา: มีผู้ป่วยในการศึกษานี้ 174 ราย มีความชุกของภาวะโลหิตจางร้อยละ 36.2  พบในเพศหญิงมากกว่าเพศชาย  ช่วงอายุที่พบมากที่สุดคือ อายุ 6-12 เดือนร้อยละ 27 รองมาคือช่วงอายุ 12-24 เดือน ร้อยละ 25.4  อาการที่นำมาโรงพยาบาลส่วนใหญ่เป็นระบบทางเดินหายใจ โดยมีความรุนแรงของภาวะโลหิตจางระดับน้อย ร้อยละ 63.5 ระดับปานกลางร้อยละ 31.7 และระดับรุนแรงมากร้อยละ 4.8  ตามลำดับ  ผู้ป่วยที่ได้รับการตรวจหาสาเหตุพบว่าส่วนใหญ่เกิดจากการขาดธาตุเหล็กร้อยละ 73 เกิดจากการรับประทานอาหารที่ไม่เพียงพอ ไม่ครบถ้วนเหมาะสม ได้รับยาน้ำเสริมธาตุเหล็กจำนวนน้อย และกินไม่สม่ำเสมอ สรุป: ความชุกของภาวะโลหิตจางในผู้ป่วยเด็กอายุต่ำกว่า 5 ปีในการศึกษานี้สูงถึงร้อยละ 36.2 ซึ่งจัดเป็นปัญหาสาธารณสุขระดับปานกลางของประเทศ  และยังสูงกว่าเป้าหมายของประเทศที่ต้องการลดความชุกของภาวะโลหิตจางในเด็กวัยเรียนให้ต่ำกว่าร้อยละ 10    สาเหตุส่วนใหญ่ยังเป็นปัญหาจากการขาดธาตุเหล็ก  ดังนั้นการแก้ไขควรเพิ่มการรณรงค์เรื่องการรับประทานอาหารที่ถูกต้องเหมาะสม  และปรับนโยบายป้องกันภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็กในเด็กอายุต่ำกว่า 5 ปี โดยเพิ่มปริมาณยาน้ำเสริมธาตุเหล็กที่ให้ในเด็กกลุ่มนี้ เป็น  1-2 มก./กก./วัน แทนการให้แบบเดิมที่ให้สัปดาห์ละ 1 ครั้ง เพื่อให้เพียงพอกับความต้องการของร่างกาย  มีความสม่ำเสมอในการให้ยา และมีประสิทธิภาพมากขึ้น  รวมถึงการเสริมธาตุเหล็กในอาหารบางชนิดที่ทำได้  จะเป็นส่วนที่ทำให้ภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็กลดลงได้ นอกจากนี้ควรขยายการศึกษาในโรงพยาบาลอื่นๆ เพื่อสะท้อนภาพปัญหาได้ชัดเจนยิ่งขึ้น ประกอบการทำแผนพัฒนาต่อไป