การพัฒนาศักยภาพของชุมชนในการส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุในจังหวัดสมุทรปราการ

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์: เพื่อ 1) ศึกษาสถานการณ์และสภาวะสุขภาพของผู้สูงอายุในจังหวัดสมุทรปราการ 2) ประเมินการมีส่วนร่วมของขุมชนในการส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุจังหวัดสมุทรปราการ 3) พัฒนาศักยภาพของชุมชนให้สามารถดำเนินการส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุในพื้นที่จังหวัดสมุทรปราการ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ และ 4) เพื่อประเมินผลการพัฒนาและถอดบทเรียนการพัฒนาศักยภาพชุมชนในการส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุ จังหวัดสมุทรปราการ วัสดุและวิธีการวิจัย: การวิจัยนี้เป็นการวิจัยแบบผสม (mixed method research) ประกอบด้วยการวิจัยเชิงปริมาณ (Quantitative research) และการวิจัยเชิงปฏิบัติการ (Action  research) กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัยเชิงปริมาณได้แก่ ประชาชนที่มีอายุตั้งแต่ 60 ปี ขึ้นไปทุกคนที่อาศัยอยู่ในพื้นที่จังหวัดสมุทรปราการและมารับบริการด้านการแพทย์และสาธารณสุขที่หน่วยบริการสาธารณสุขในพื้นที่จังหวัดสมุทรปราการ และการวิจัยเชิงปฏิบัติการคณะกรรมการกองทุนสุขภาพตำบล แกนนำชุมชน และผู้เกี่ยวข้องกับกระบวนการพัฒนาของพื้นที่ที่ดำเนินการศึกษา จำนวน 3 ชุมชน ได้แก่ ชุมชนในพื้นที่เขตเมือง พื้นที่กึ่งเมือง และพื้นที่ชนบท ชุมชนละ 60 คน  รวม 180 คน  เครื่องมือที่ใช้เชิงปริมาณได้แก่ แบบบันทึก แบบประเมิน และแบบสำรวจ เชิงคุณภาพได้แก่  แบบประเมินสถานการณ์ฯ และแบบสนทนากลุ่ม (Focus Group) ผลการวิจัย: พบว่า 1) ผู้สูงอายุของจังหวัดสมุทรปราการส่วนมากอยู่ในกลุ่มผู้สูงอายุตอนต้น (อายุ 60-69 ปี) มากกว่า ร้อยละ 50 ส่วนมากอาศัยอยู่ในเขตเมือง ร้อยละ 77.51 ได้รับการตรวจคัดกรองสุขภาพในปีงบประมาณ 2564 ร้อยละ 53.21 พบผู้สูงอายุมีสภาวะเสี่ยง ร้อยละ 35.78  2) การมีส่วนร่วมของชุมชน การมีส่วนร่วมส่วนใหญ่  มีส่วนร่วมน้อย 3) การพัฒนาศักยภาพของชุมชนให้สามารถมีส่วนร่วมดำเนินการส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุในพื้นที่ทั้งในด้านความรู้เกี่ยวกับการดำเนินงานด้านการส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุ และการจัดทำแผนชุมชน และการนำแผนไปสู่การปฏิบัติจะทำให้การดำเนินงานเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ และ 4) แกนนำและจากการประชุมคณะทำงานนักวิจัยและทีมงานประเมินผลการพัฒนาฯลฯ เห็นตรงกันว่ากระบวนการเรียนรู้ในรูปแบบที่ใช้ตลอดจนการกำหนดทิศทางและการดำเนินงานโดยให้ผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้องหรือมีส่วนได้เสียของพื้นที่ และสมาชิกของชุมชนเป็นผู้ร่วมกันคิดริเริ่มวิธีการทำงานก่อให้เกิดการพัฒนาจะเป็นประโยชน์ต่อการแก้ไขปัญหาของพื้นที่และน่าจะมีการพัฒนากระบวนการเรียนรู้ในแต่ละขั้นตอนให้ดีขึ้นเรื่อย ๆ สรุป: กระบวนการพัฒนาศักยภาพของผู้ที่เกี่ยวข้องเป็นเรื่องที่สำคัญและจำเป็นๆอย่างยิ่ง เพราะจะทำให้ผู้เกี่ยวข้องมองเห็นประโยชน์ในการพัฒนาร่วมกัน จะทำให้กระบวนการพัฒนาเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้นและที่สำคัญทุกคนอยากให้ชุมชนของตนเองเป็นชุมชนที่สามารถพึ่งตนเองได้และมีการพัฒนาที่ยั่งยืนต่อไป