อุบัติการณ์และปัจจัยเสี่ยงต่อภาวะเลือดออกสมองหลังได้รับยาละลายลิ่มเลือด ในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองตีบเฉียบพลัน โรงพยาบาลบึงกาฬ
คำสำคัญ:
ปัจจัย, ยาละลายลิ่มเลือด, เลือดออกสมอง, โรคหลอดเลือดสมองตีบเฉียบพลันบทคัดย่อ
บทนำ : โรคหลอดเลือดสมองตีบเฉียบพลันเป็นสาเหตุการตายและพิการที่สำคัญของประเทศไทย การให้ยาละลายลิ่มเลือด rtPA เป็นการรักษาที่ได้ผลดี แต่การให้ยามีผลข้างเคียงสำคัญคือเลือดออกสมองซึ่งทำให้ผู้ป่วยมีอาการแย่ลงและเสียชีวิตได้ การศึกษานี้ต้องการศึกษาอุบัติการณ์และปัจจัยที่ส่งผลต่อการเกิดเลือดออกสมองหลังผู้ป่วยได้รับยาละลายลิ่มเลือด เพื่อนำมาวางแผนป้องกันและลดอัตราการตายลงได้
วิธีการศึกษา : การศึกษาย้อนหลัง ผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองตีบเฉียบพลันที่ได้รับยาละลายลิ่มเลือด ปีงบประมาณ 2557-2563 โรงพยาบาลบึงกาฬ โดยเก็บข้อมูลพื้นฐาน ข้อมูลทางคลินิก อุบัติการณ์เลือดออกสมอง และหาปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการมีเลือดออกสมอง
ผลการวิจัย : มีผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองตีบเฉียบพลันได้รับยาละลายลิ่มเลือด 176 คน มีเลือดออกสมองคิดเป็นร้อยละ 21(symptomatic intracranial lhemorrhage, sICH ร้อยละ 9.1 และ asymptomatic intracranial hemorrhage, aICH ร้อยละ 11.9) ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับภาวะเลือดออกสมอง ได้แก่ อายุ น้ำหนักเกิน โรคความดันโลหิตสูง โรคหัวใจเต้นผิดจังหวะชนิด AF โรคหลอดเลือดสมองตีบชนิด cardioembolism ระดับคะแนน NIHSS 16-20 และพบว่าโรคความดันโลหิตสูง และ โรคหลอดเลือดสมองตีบชนิด cardioembolism เป็นปัจจัยเสี่ยงสำคัญที่เพิ่มการเกิดเลือดออกสมองหลังได้ยาละลายลิ่มเลือด (OR 3.61, 95%CI และ OR 4.72, 95%CI ตามลำดับ)
เอกสารอ้างอิง
Virani SS, Alonso A, Aparicio HJ, Benjamin EJ, Bittencourt MS, Callaway CW, et al. Heart disease and Stroke statistics-2021 update: a report from American Heart Association. Circulation 2021;143(8):doi:10.1161/CIR.0000000000000950
Suwanwela NC. Stroke Epidemiology in Thailand. J stroke 2014;16(1):1-7.
Meretoja A, Strbian D, Mustanoja S, Tatlisumak T, Lindsberg PJ, Kaste M, et al. Reducing in-hospital delay to 20 minutes in stroke thrombolysis. Neurology 2012;79(4):306-13.
Switzer JA, Hess DC. Development of regional programs to speed treatment of stroke. Curr neurol Neurosci Rep 2008;8(1):35-42.
Meretoja A, Weil L, Ugalde M, Yassi N, Yan B, Hand P, et al. Helsinki model cut stroke thrombolysis delays to 25 minutes in Melbourne in only 4 months. Neurology 2013;81(12):1071-6.
บดีภัทร วรฐิติอนันต์, ชัชฎาพร โอศิริ. การพัฒนาการจัดการโรคหลอดเลือดสมองขาดเลือดเฉียบพลันผ่านช่องทางด่วน ณ ห้องฉุกเฉิน รพ.นครปฐม. วารสารแพทย์เขต 4-5 2560;36(4):251-63.
Ratanakorn D, Keandoungchun J. Cerebrovascular disease. In: Limpijankit T, Kiertiburanakul S, Sungkanuparph S, editors. Emergency in medicine. 2nd ed. Bangkok: Beyond enterprise Co.,Ltd; 2007.
Nijasri Chanranarong. Management of acute ischemic stroke. Bangkok: Chulalongkorn University Publisher; 2007.
Gajurel BP, Dhungana K, Parajuli P, Karn R, Rajbhandari R, Kafle D, et al. The National Institute of Health Stroke Scale Score and Outcome in Acute Ischemic Stroke. Journal of Institute of Medicine 2014;36:9-13.
National Institute of Neurological Disorder and Stroke rt-PA stroke study Group. Tissue plasminogen activator for acute ischemic stroke. N Engl J Med 1995;333(24):1581-7.
Yamaguchi T, Mori E, Minemutsu K, Nakagawara J, Hashi K, Saito I, et al. Alteplase at 0.6 mg/kg for acute ischemic stroke within 3 hours of onset: Japan Alteplase Clinical Trial (J-ACT). Stroke 2006;37(7):1860-5.
Wahlgren N, Ahmed N, Davalos A, Ford GA, Grond M, Hacke W, et al. Thrombolysis with alteplase for acute ischemic stroke in the safe implementation of thrombolysis in stroke monitoring study (SITS-MOST): an observational study. Lancet 2007;369(9558):275-82.
Toyoda K, Koga M, Naganuma M, Shiokawa Y, Nakagawara J, Furui E, et al. Routine use of intravenous low dose recombinant tissue plasminogen activator in Japanese patients: general outcomes and prognostic factors from the SAMURAI register. Stroke 2009;40(11):3591-5.
Nakagawara J, Minemutsu K, Okada Y, Tanahashi N, Nagahiro S, Mori E, et al. Thrombolysis with 0.6 mg/kg intravenous alteplase for acute ischemic stroke in routine clinical practice: The Japan post-marketing alteplase registration study (J-MARS). Stroke 2010;41(9):1984-9.
Liu M, Pan Y, Zhou L, Wang Y. Predictors of post-thrombolysis symptomatic intracranial hemorrhage in Chinese patients with acute ischemic stroke. PLos One 2017;12(9):e0184646.
พิมพ์ไทย นามโพธิ์. การศึกษาความชุกของภาวะเลือดออกในสมองหลังการได้รับยาละลายลิ่มเลือด recombinant tissue-type plasminogen activator (rt-PA) ในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองตีบ
หรืออุดตันเฉียบพลัน ที่ห้องฉุกเฉินโรงพยาบาลชัยภูมิ. วารสารสุขภาพและสิ่งแวดล้อมศึกษา 2564;6(1):59-65.
Whiteley WN, Slot KB, Fernandes P, Sandercock P, Wardlaw J. Risk factors for intracranial hemorrhage in acute ischemic stroke patients treated with recombinant tissue plasminogen activator: a systemic review and meta-analysis of 55 studies. Stroke 2012;43(11):2904-9.
Dharmasaroja PA, Muengtaweepongsa S, Pattaraarchachai J, Dharmasaroja P. Intracerebral hemorrhage following intravenous thrombolysis in Thai patients with acute ischemic stroke. J Clin Neurosci 2012;19(6):799-803.
Warinthorn P, Kittisak S, Boonrerk S, Somsak T, Kannikar K, Verajit C, et al. Risk factor for intracerebral hemorrhage after treatment with recombinant tissue-type plasminogen activator for acute ischemic stroke. Asian Biomedicine 2015;9(3)397-400.
Whiteley WN, Slot KB, Fernandes P, Sandercock P, Wardlaw J. Risk factors for intracranial hemorrhage in acute ischemic stroke patients treated with recombinant tissue plasminogen activator: a systemic review and meta-analysis of 55 studies. Stroke 2012;43(11):2904-9.
Dharmasaroja PA, Muengtaweepongsa S, Pattaraarchachai J, Dharmasaroja P. Intracerebral hemorrhage following intravenous thrombolysis in Thai patients with acute ischemic stroke. J Clin Neurosci 2012;19(6):799-803.
Warinthorn P, Kittisak S, Boonrerk S, Somsak T, Kannikar K, Verajit C, et al. Risk factor for intracerebral hemorrhage after treatment with recombinant tissue-type plasminogen activator for acute ischemic stroke. Asian Biomedicine 2015;9(3)397-400.
Jauch EC, Cucchiara B, Adeoye O, Meurer W, Brice J, Chan YY. Part 11: adult stroke: 2010 American Heart Association guidelines for cardiopulmonary resuscitation and emergency cardiovascular care. Circulation 2010;122(18 Suppl 3):S818-28.
ปาริชาติ ตุ้มทอง. ปัจจัยที่มีผลต่อการเกิดเลือดออกในสมองหลังการรักษาด้วยยาละลายลิ่มเลือดในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองตีบหรืออุดตันฉับพลัน [อินเทอร์เน็ต]. 2563 [เข้าถึงเมื่อ 15 ก.พ.2564]. เข้าถึงได้จาก: 203.157.71.172/academic.web/file2/2564.
สิโรตม์ ศรีมหาดไทย. ปัจจัยที่มีผลต่อการมีเลือดออกในสมองสำหรับผู้ป่วยหลอดเลือดสมองอุดตันที่ได้รับยา rtPA. วารสารแพทย์เขต 4-5 2563;39(4):604-15.
พัณน์ญรัศ พันธุ์เขียน. ปัจจัยที่มีผลต่อการเกิดเลือดออกในสมอง ตามหลังการให้รีคอมบิแนนท์ ทิชชู พลาสมิโนเจน แอคทีเวเตอร์ ทางหลอดเลือดดำ. วารสารแพทย์เขต 4-5 2558;34(2):120-30.
สุจริต สวนกูล, ธานินทร์ โลเกศกระวี. ปัจจัยที่มีผลต่อภาวะเลือดออกในสมองภายหลังการให้ยาละลายลิ่มเลือดทางหลอดเลือดดำในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองตีบหรืออุดตันเฉียบพลัน. ลำปางสาร 2559;37(2):67-77.
Hacke W, Kaste M, Bluhmki E, Brozman M, Davalos A, Guidetti D, et al. Thrombolysis with alteplase 3 to 4.5 hours after acute ischemic stroke. N Eng J med 2008;359(13):1317-29.
Chonvipa Siriyutwattana, Suwat Srisuwannanukorn, Supharat Winitprichakul. Incidence and associated factors of intracranial hemorrhage after intravenous thrombolysis for acute ischemic stroke in Vajira hospital. Thai Journal of Neurology 2020;36(2):51-6.
Yaghi S, Willey JZ, Cucchiara B, Goldstein JN, Gonzales NR, Khatri P, et al. Treatment and outcome of hemorrhagic transformation after intravenous alteplase in acute ischemic stroke: a scientific statement for health care professionals from the American Heart Association/American Stroke Association. Stroke 2017;48(12):e343-e61.
พิมพ์กานต์ หล่อวณิชย์, วสันต์ ลิ่มสุริยกานต์. ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับภาวะเลือดออกในสมองในผู้ป่วยโรคสมองขาดเลือดที่ได้รับ rtPA ในโรงพยาบาลพระนครศรีอยุธยา.TUH Journal online 2021;6(1):12-20.
Zhang X, Yu Y, Jaing L, Chen T, Sang Y, Wang Y, et al. The risk factors of early hemorrhage after emergency intravenous thrombolysis in patients with acute ischemic stroke. Ann Palliat Med 2021;10(5):5706-13.
Balami JS, Sutherland BA, Buchan AM. Complications associated with recombinant tissue plasminogen activator therapy for acute ischemic stroke. CNS Neurol Disord Drug Targets 2013;12(2):155-69.
Dong MX, Hu QC, Chen P, Pan JX, Wei YD, Liu YY, et al. Recombinant tissue plasminogen activator induces neurological side effects independent on thrombolysis in mechanical animal models of focal cerebral infarction: a systemic review and meta-analysis. PloS One 2016;11(7):e0158848.
Warut Chompoochan. Clinical features and treatment outcomes of severe strokes in Thailand: Real-world practice in hospitals across Thailand. Thai Journal of Neurology 2020; 36(1):31.
Tanne D, Kasner SE, Demchuk AM, Koren-Morag N, Hanson S, Grond M, et al. Marker of increased risk of intracerebral hemorrhage after intravenous recombinant tissue plasminogen activator therapy for acute ischemic stroke in clinical practice:the mu;ticenter rt-PA stroke Survey. Circulation 2002;105(14):1679-85.
Miller DJ, Simpson JR, Silver B. Safety of thrombolysis in acute ischemic stroke: a review of complication, risk factors, and newer technologies. Neurohospitalist 2011;1(3):138-47.
Strbian D, Meretoja A, Ahlhelm FJ, Pitkneimi J, Lyser P, Kaste M, et al. Predicting the outcome of IV thrombolysis-treated ischemic stroke patients: the DRAGON score. Neurology 2012;78(6):427-32.
Strbian D, Engelter S, Michel P, Meretoja A, Sekoranja L, Ahlhelm FJ, et al. Symptomatic intracranial hemorrhage after stroke thrombolysis: the SEDAN score. Ann Neural 2012;71(5):634-41.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2022 วารสารสมาคมเวชศาสตร์ป้องกันแห่งประเทศไทย
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความที่ลงพิมพ์ในวารสารเวชศาสตร์ป้องกันแห่งประเทศไทย ถือเป็นผลงานวิชาการ งานวิจัย วิเคราะห์ วิจารณ์ ตลอดจนเป็นความเห็นส่วนตัวของผู้นิพนธ์ กองบรรณาธิการไม่จำเป็นต้องเห็นด้วยเสมอไป และผู้นิพนธ์จะต้องรับผิดชอบต่อบทความของตนเอง
