การพัฒนาระบบแผนส่งเสริมสุขภาพดูแลผู้สูงอายุรายบุคคลในชุมชน
คำสำคัญ:
การพัฒนาระบบ, แผนส่งเสริมสุขภาพ, การดูแลผู้สูงอายุรายบุคคล, คู่มือแนวทางการส่งเสริมสุขภาพดี ชะลอชราชีวายืนยาว, การดูแลผู้สูงอายุในชุมชนบทคัดย่อ
การศึกษานี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาระบบการส่งเสริมสุขภาพดูแลผู้สูงอายุระยะยาวเชิงป้องกันด้วย แผนส่งเสริมสุขภาพดูแลผู้สูงอายุรายบุคคลในชุมชน (Individual wellness plan) ดำเนินการใน 3 ขั้นตอนได้แก่ 1) ขั้นเตรียมการ 2) ขั้นดำเนินการ และ 3) ขั้นการติดตามผลการดำเนินงาน โดยใช้รูปแบบการศึกษาแบบผสมผสาน ติดตามการดำเนินงานด้วยการเก็บข้อมูลเชิงปริมาณในกลุ่มตัวอย่าง 1,074 คน ทั้ง 4 ภาคทั่วประเทศ วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา และข้อมูลเชิงคุณภาพ เก็บรวบรวมข้อมูลด้วยการสนทนากลุ่มผู้สูงอายุและผู้เกี่ยวข้อง ภาคละ 1 จังหวัด ได้แก่ จังหวัดอุตรดิตถ์ นครนายก ขอนแก่น และสงขลา วิเคราะห์เนื้อหา (content analysis) ตามประเด็นที่กำหนด ดำเนินการระหว่างเดือนกันยายน 2562 ถึงตุลาคม 2563 ผลการศึกษา รูปแบบการส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุระยะยาวเชิงป้องกัน ได้แก่ แนวทางตามคู่มือการส่งเสริมสุขภาพดี ชะลอชรา ชีวายืนยาว สำหรับเจ้าหน้าที่สาธารณสุขและผู้สูงอายุ แผนส่งเสริมสุขภาพดูแลผู้สูงอายุรายบุคคลในชุมชน การพัฒนาศักยภาพบุคลากร ครู ก ผลการดำเนินงานพบว่าผู้สูงอายุได้รับคำแนะนำการส่งเสริมสุขภาพ ครบทุกองค์ประกอบมากถึงร้อยละ 80 โดยเฉพาะคำแนะนำการควบคุมและป้องกันโรค ผู้สูงอายุ 8 ใน 10 คน ได้รับการตรวจสุขภาพ รวมทั้งการประเมินความสามารถในการประกอบกิจวัตรประจำวัน (ADL) และการออกกำลังกาย ผู้สูงอายุส่วนใหญ่ เห็นว่าแผนดังกล่าวนี้ มีประโยชน์มาก มีเนื้อหาแนวทางปฏิบัติที่ทำได้ มีกระบวนการถ่ายทอดที่ดีและสม่ำเสมอ แบบฟอร์มแผนส่งเสริมสุขภาพรายบุคคลสามารถบันทึกได้ เป็นเครื่องย้ำเตือนให้ปฏิบัติเพื่อการมีพฤติกรรมสุขภาพดี ข้อเสนอควรพัฒนาเนื้อหาแนวทางปฏิบัติการส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุด้วยการบูรณาการเนื้อหากับหน่วยงาน ที่เกี่ยวข้อง รวมทั้งพัฒนาแนวทางการถ่ายทอดองค์ความรู้การดูแลส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุด้วยการสร้างความร่วมมือของภาคีเครือข่ายและภาคส่วนต่าง ๆ และส่งเสริม สนับสนุนให้ผู้สูงอายุมีความรอบรู้ด้านสุขภาพ
เอกสารอ้างอิง
2. กรมกิจการผู้สูงอายุ. สถานการณ์และแนวโน้มสังคมผู้สูงอายุไทย พ.ศ. 2556-2573 [อินเทอร์เน็ต]. 2562. [เข้าถึงเมื่อ 17 ก.ย.2563]. เข้าถึงได้จาก:http://www.dop.go.th/th/know/side/1/1/47.
3. วิชัย เอกพลากร, บรรณาธิการ. รายงานการสำรวจสุขภาพประชาชนไทย โดยการตรวจร่างกาย ครั้งที่ 5 พ.ศ. 2557. นนทบุรี: สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข; 2559.
4. กองยุทธศาสตร์และแผนงาน สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข. แผนยุทธศาสตร์ชาติระยะ 20 ปี ด้านสาธารณสุข พ.ศ. 2560-2579) ฉบับปรับปรุงครั้งที่ 2 (พ.ศ.2561). นนทบุรี: สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข; 2561.
5. กรมอนามัย. แผนยุทธศาสตร์การพัฒนาระบบส่งเสริมสุขภาพและอนามัยสิ่งแวดล้อม ตามแผนพัฒนาสุขภาพแห่งชาติในช่วงแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม ฉบับที่ 12 (พ.ศ. 2563-2565) ฉบับปรับปรุง. นนทบุรี: กรมอนามัย; 2563.
6. สำนักอนามัยผู้สูงอายุ กรมอนามัย. คู่มือการปฏิบัติงานการสร้างเสริมสุขภาพและดูแลผู้สูงอายุสำหรับอาสาสมัครศูนย์สื่อและสิ่งพิมพ์แก้วเจ้าจอม มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา; นนทบุรี: กรมอนามัย; 2557.
7. Creswell JW, Clark VLP. Designing and Conducting Mixed Methods Research [Internet]. 2017 [cited 2020 Sep 17]. Available from:https://us.sagepub.com/en-us/nam/designing-and-conducting-mixed-methods-research/book 241842
8. กระทรวงสาธารณสุข. แนวทางการตรวจราชการกระทรวงสาธารณสุข ประเด็นสุขภาพกลุ่มวัย สุขภาพจิต ประจำปี 2564 [อินเทอร์เน็ต]. 2563 [เข้าถึงเมื่อ 22 ธ.ค.2563]. เข้าถึงได้จาก:http://planfda.fda.moph.go.th/newplan/meetrh1/training_description.php?agenda_description=81
9. สามารถ ใจเตี้ย. การเสริมสร้างสุขภาพสังคมผู้สูงอายุในยุคไทยแลนด์ 4.0. วารสารวิชาการสาธารณสุข 2562;28 (ฉบับเพิ่มเติม 2):s187- 94.
10. พิมพิสุทธิ์ บัวแก้ว, รติพร ถึงฝั่ง. การดูแลสุขภาพและภาวะสุขภาพของผู้สูงอายุไทย. วารสารสมาคมนักวิจัย2559;21:94-108.
11. อัศนี วันชัย, นันทา พิริยะกุลกิจ, กัลยา ศรีมหันต์. ประสบการณ์การตัดสินใจเข้าร่วมและไม่เข้าร่วมกิจกรรมชมรมผู้สูงอายุของผู้สูงอายุที่อาศัยอยู่ในเขตเมือง: การวิจัยเชิงคุณภาพ. วารสารพยาบาลสภากาชาดไทย 2563;13:116-28.
12. นันทา พิริยะกุลกิจ, อัศนี วันชัย. การตัดสินใจเข้าร่วมกิจกรรมชมรมผู้สูงอายุและความต้องการการบริการจากชมรมผู้สูงอายุของผู้สูงอายุในเขตเทศบาลนครพิษณุโลก. วารสารวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี อุตรดิตถ์. 2562;11:238-51.
13. พิมพิสุทธิ์ บัวแก้ว, รติพร ถึงฝั่ง. การดูแลสุขภาพและภาวะสุขภาพของผู้สูงอายุไทย. วารสารสมาคมนักวิจัย 2559;21:94-108.
14. กมลา สดับพจน์, พัชญา คชศิริพงศ์. พฤติกรรมสุขภาพของผู้สูงอายุในชุมชนที่ได้รับการดูแลด้านสุขภาพโดยทีมสหวิชาชีพ. วารสารวิชาการสาธารณสุข 2562;28:s43-54.
15. พงศธร ศิลาเงิน. ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการดูแลสุขภาพตนเองของผู้สูงอายุ ในจังหวัดพะเยา. หลักสูตรสาธารณสุขศาสตร มหาบัณฑิตวิชาเอกการจัดการการสร้างเสริมสุขภาพ คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์; 2560.
16. วรรณลักษณ์ เมียนเกิด, เดชา สังขวรรณ, นภา เทพภาพ. กลไกการขับเคลื่อนชมรมผู้สูงอายุในการส่งเสริมสถานภาพและบทบาทของผู้สูงอายุ. วารสารสังคมสงเคราะห์ศาสตร์ 2562;27:1-31.
17. ทิพวรรณ พุฒดอน. พฤติกรรมส่งเสริมสุขภาพตนเองของผู้สูงอายุก่อนและหลังเข้าโรงเรียนผู้สูงอายุ เทศบาลตาบลหนองหัวแรต อำเภอ หนองบุญมาก จังหวัดนครราชสีมา. วารสารวิจัยและพัฒนาด้านสุขภาพ สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดนครราชสีมา 2560;3:73-89.
18. ปิยธิดา คูหิรัญญรัตน์, อมรรัตน์ รัตนสิริ, บังอรศรี จินดาวงค์, ไพรินทร์ เนธิบุตร, ลำดวน วัชนะปาน, ชนกานต์ จันทะคุณ และคณะ. พฤติกรรมการส่งเสริมสุขภาพของผู้สูงอายุอาศัยในชุมชนชานเมือง จังหวัดขอนแก่น. ศรีนครินทร์เวชสาร 2561;33:153-60.
19. พระเศวตฉัตร กิตฺติปญฺโญ, สมบูรณ์ บุญฤทธิ์, ลัญจกร นิลกาญจน์. ศึกษาการจัดกิจกรรมส่งเสริมคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุของชมรมผู้สูงอายุ เทศบาลตำบลหลักช้าง อำเภอช้างกลาง จังหวัดนครศรีธรรมราช. วารสารสังคมศาสตร์และมานุษยวิทยาเชิงพุทธ 2561;3:34-44.
20. กานดาวสี มาลีวงษ์, วนิดา ดุรงค์ฤทธิชัย, ยงยศ หัตถพรสวรรค์. ความรอบรู้สุขภาพของชมรมผู้สูงอายุเพื่อส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุ“ไม่ล้ม ไม่ลืม ไม่ซึมเศร้า กินข้าวอร่อย”: กรณีศึกษา เขตดอนเมือง. วารสารเกื้อการุณย์ 2561;25:119-36.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
บทความที่ลงพิมพ์ในวารสารเวชศาสตร์ป้องกันแห่งประเทศไทย ถือเป็นผลงานวิชาการ งานวิจัย วิเคราะห์ วิจารณ์ ตลอดจนเป็นความเห็นส่วนตัวของผู้นิพนธ์ กองบรรณาธิการไม่จำเป็นต้องเห็นด้วยเสมอไป และผู้นิพนธ์จะต้องรับผิดชอบต่อบทความของตนเอง
