ความชุกและปัจจัยสัมพันธ์กับภาวะซึมเศร้าของผู้สูงอายุในสถานบริการสุขภาพปฐมภูมิที่โรงพยาบาลพระมงกุฎเกล้า
คำสำคัญ:
ผู้สูงอายุ, ภาวะซึมเศร้า, ความชุก, ปัจจัยสัมพันธ์, สถานบริการสุขภาพปฐมภูมิบทคัดย่อ
องค์การสหประชาชาติคาดการณ์ว่าในปี 2564 ประเทศไทยจะเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุโดยสมบูรณ์ผู้สูงอายุเป็นวัยที่มีการเปลี่ยนแปลงสุขภาพไปในทางเสื่อมถดถอย ทำให้เสี่ยงต่อการเกิดภาวะผิดปกติทางจิตใจ โดยเฉพาะภาวะซึมเศร้าตามมาได้ ซึ่งภาวะซึมเศร้าจะทำให้เพิ่มความเจ็บป่วยและความตายมากขึ้น การวิจัยนี้นี้เป็นการศึกษาเชิงพรรณนาแบบตัดขวาง (Cross-sectional descriptive study) มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาหาความชุกและปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับภาวะซึมเศร้าของผู้สูงอายุในสถานบริการสุขภาพปฐมภูมิที่โรงพยาบาลพระมงกุฎเกล้า ซึ่งเป็นโรงพยาบาลตติยภูมิแห่งหนึ่งในกรุงเทพมหานคร ประเทศไทย โดยเก็บข้อมูลจากประชากรผู้สูงอายุที่มีอายุตั้งแต่ 60 ปีขึ้นไปในสถานบริการสุขภาพปฐมภูมิที่โรงพยาบาลพระมงกุฎเกล้า ในระหว่างวันที่1กรกฎาคม 2563 ถึง 30 สิงหาคม 2563 จำนวน 400 คน เครื่องมือในการศึกษาประกอบด้วย1)แบบสอบถามข้อมูลทั่วไป 2) แบบสอบถามข้อมูลสุขภาพและพฤติกรรมสุขภาพ 3) แบบสอบถามข้อมูลด้านครอบครัว 4) แบบสอบถามการมีส่วนร่วมในสังคม 5) แบบสอบถามข้อมูลสุขภาพจิต : แบบวัดความซึมเศร้าในผู้สูงอายุ 15-item Thai Geriatric Depression Scale (TGDS-15) เพื่อประเมินภาวะซึมเศร้า วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนาได้แก่ ความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย อัตราความชุก การทดสอบไคสแคว์การทดสอบของฟิชเชอร์ช่วงเชื่อมั่นร้อยละ 95 อัตราส่วนออดและการวิเคราะห์การถดถอยพหุโลจิสติกส์
ผลการวิจัยพบว่า ความชุกของภาวะซึมเศร้าในผู้สูงอายุที่ได้จากการศึกษานี้คิดเป็นร้อยละ 10 โดยในเพศชายมีค่าความชุกร้อยละ 1.75 ในเพศหญิงมีค่าความชุกร้อยละ 8.25 ผลการวิเคราะห์โดยวิธี Multiple Logistic Regression Analysis พบว่า การมีรายได้ไม่เพียงพอ (p-value <0.001) ปัญหาด้านความจำ (p-value =0.001) มีประวัติโรคจิตเวชในครอบครัว (p-value <0.001) ความสัมพันธ์ในครอบครัวแบบต่างคนต่างอยู่/ขัดแย้งกัน (p-value <0.001) การมีส่วนร่วมในสังคมไม่ดี (p-value<0.001)เป็นปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับภาวะซึมเศร้าในผู้สูงอายุอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ จะเห็นได้ว่า 1 ใน 10 ของผู้ป่วยสูงอายุในสถานบริการสุขภาพปฐมภูมิที่โรงพยาบาลพระมงกุฎเกล้ามีภาวะซึมเศร้า ซึ่งเป็นความชุกที่ค่อนข้างสูง โดยพบปัจจัยสัมพันธ์หลายปัจจัย ซึ่งแพทย์และบุคลากรทางการแพทย์ควรจะได้รู้และตระหนัก สามารถนำมาใช้ในการวางแผนและเป็นแนวทางแก้ปัญหาสุขภาพจิตผู้สูงอายุที่สอดคล้องกับสภาพแต่ละพื้นที่
เอกสารอ้างอิง
มูลนิธิสถาบันวิจัยและพัฒนาผู้สูงอายุไทย. สถานการณ์ผู้สูงอายุไทย พ.ศ. 2560. กรุงเทพฯ: มูลนิธิสถาบันวิจัยและพัฒนาผู้สูงอายุไทย; 2561.
มูลนิธิสถาบันวิจัยและพัฒนาผู้สูงอายุไทย. สถานการณ์ผู้สูงอายุไทย พ.ศ. 2556. กรุงเทพฯ:มูลนิธิสถาบันวิจัยและพัฒนาผู้สูงอายุไทย; 2557.
จีราพร ทองดี, ดาราวรรณ รองเมือง, ฉันทนา นาคฉัตรีย์. ภาวะสุขภาพและคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุในจังหวัดชายแดนภาคใต้. วารสารพยาบาลกระทรวงสาธารณสุข 2555;22:88-90.
นริสา วงศ์พนารักษ์, สายสมร เฉลยกิตติ. ภาวะซึมเศร้า : ปัญหาสุขภาพจิตสำคัญในผู้สูงอายุ. วารสารพยาบาลทหารบก 2557;15:24-6.
ณหทัย วงศ์ปการันย์, ทินกร วงศ์ปการันย์, เธียรชัย งามทิพย์วัฒนา, ยุพาพรรณ ศิริอ้าย, คนึงนิจ ไชยลังการณ์, รัตน์ นิวัฒนนันท์ และคณะ. คู่มือการดูแลผู้สูงวัย: สูตรคลายซึมเศร้า. นนทบุรี: สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข; 2559.
World Health Organization. Conquering depression: You can get out of the blues. Coodinating Authoe: SudhirKhandelwal. New Delhi: WHO Regional office for South-East Asia; 2001. p.18-37.
กันต์ธีร์ อนันตพงศ์, จารุรินทร์ ปิตานุพงศ์, นิศานติ์ วีระชาติเทวัญ, วรุตม์ อุ่นจิตสกุล. ภาวะซึมเศร้าและปัจจัยสัมพันธ์ในผู้ป่วยสูงอายุที่แผนกผู้ป่วยนอกของโรงพยาบาลสงขลานครินทร์. สงขลานครินทร์เวชสาร 2560;35:139-48.
เพ็ญศรี หลินศุวนนท์. การศึกษาความซึมเศร้าของผู้สูงอายุแขวงรองเมืองเขตปทุมวัน กรุงเทพมหานคร [วิทยานิพนธ์ศึกษาศาสตร์มหาบัณฑิต]. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยมหิดล; 2543.
Wongpakaran N, Wongpakaran T. Prevalence of major depressive disorders and suicide in long-term care facilities: a report from Northern Thailand. Psychogeriatrics 2012;12:11-7.
Shiekh J, Yesavage J. Geriatric Depression Scale; recent findings and development of a short version. In: Brink T, editor. Clinical gerontology: a guide to assessment and intervention. New York: Haworth Press; 1986.
Chuan Z, Shanping C, Jing S, Xiaomei Zh, Lingxiao W, Lijuan G, et al. Prevalence and associated factors of depressive symptoms among elderly inpatients of a Chinese tertiary hospital. Clinical interventions in aging 2018;13:1755-62.
Barua A, Ghosh MK, Kar N, Basilio MA. Prevalence of depressive disorders in the elderly. Ann Saudi Med 2011;31:620-4.
อาคม บุญเลิศ. ความชุกและปัจจัยที่สัมพันธ์กับภาวะซึมเศร้าของผู้สูงอายุโรคเรื้อรังในชุมชน เขตรับผิดชอบของสถานบริการปฐมภูมิสามเหลี่ยม จังหวัดขอนแก่น. ศรีนครินทร์เวชสาร 2559;31:25-32.
วันวิสาข์ สายสนั่น ณ อยุธยา, ธนวัฒน์ ชัยพงศ์พัชรา, วัลลภา วาสนาสมปอง, ผุสดี ละออ. ภาวะซึมเศร้าของผู้สูงอายุในชมรมผู้สูงอายุแห่งหนึ่ง จังหวัดนครปฐม. การประชุมสวนสุนันทาวิชาการระดับชาติด้าน“การวิจัยเพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืน” ครั้งที่ 6 วันที่ 22-23 มิถุนายน 2560; โรงแรมเดอะรอยัลริเวอร์ กรุงเทพมหานคร. กรุงเทพฯ: ม.ป.ท.; 2560.
สายพิณ ยอดกุล. ปัจจัยทำนายภาวะซึมเศร้าในผู้สูงอายุโรคเรื้อรัง ที่เข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลบุรีรัมย์. วารสารการพยาบาลและการดูแลสุขภาพ 2555;3:50-7.
ชนัตถา พลอยเลื่อมแสง, สายทิพย์ สุทธิรักษา, ช่อผกา วนาทรัพย์ดำรง, วรรณพร วรรณทิพย์. ภาวะซึมเศร้า คุณภาพชีวิตและปัจจัยที่มีผลต่อภาวะซึมเศร้าในประชาชน ที่อายุตั้งแต่ 50 ปีขึ้นไป ชุมชนบ้านมะกอก จังหวัดมหาสารคาม. วารสารสวนปรุง 2560;33:14-30.
วิชุดา อุ่นแก้ว, ปิยธิดา คูหิรัญญรัตน์. ความชุกของภาวะซึมเศร้าในผู้สูงอายุในเขตรับผิดชอบ โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านพร้าว อำเภอเมือง จังหวัดหนองบัวลำภู. วารสารการพัฒนาสุขภาพชุมชน มหาวิทยาลัยขอนแก่น 2558;3:577-89.
นิรัชรา ศศิธร, พีรพนธ์ ลือบุญธวัชชัย. ภาวะซึมเศร้าและปัจจัยทางจิตสังคมที่เกี่ยวข้องของผู้สูงอายุ ในชมรมผู้สูงอายุสังกัดศูนย์บริการสาธารณสุข 48 นาควัชระอุทิศ. จุฬาลงกรณ์เวชสาร 2558;59:717-30.
เทพฤทธิ์ วงศ์ภูมิ, จักรกฤษณ์ สุขยิ่ง, อุมาพร อุดมทรัพยากุล. ความชุกของโรคซึมเศร้าในประชากรสูงอายุ จังหวัดเชียงใหม่. วารสารสมาคมจิตแพทย์แห่งประเทศไทย 2554;56:103-16.
Long Thanh Giang, Tam Thanh Nguyen, Ngoc Thuy Thi Tran. Factors associated with depression among older people in Vietnam. Journal of Population and Social Studies 2019;27:181-94.
สุจรรยา แสงเขียวงาม. ปัจจัยที่สัมพันธ์กับภาวะซึมเศร้าในผู้สูงอายุที่เป็นโรคไม่ติดต่อเรื้อรังที่มาใช้บริการในโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพ ตำบลบึงคำพร้อย หมู่11 อำเภอลำลูกกา จังหวัดปทุมธานี. การประชุมวิชาการและนำเสนอผลงานวิจัยระดับชาติ ครั้งที่ 8 2560:211-21.
Zou C, Chen S, Shen J, Zheng X, Wang L, Guan l, et al. Prevalence and associated factors of depressive symptoms among elderly inpatients of a Chinese tertiary hospital. Clin Interv Aaging 2018;13:1755-62.
Ismail Z, Elbayoumi H, Fischer CE, Hogan DB, Millikin CP, Schweizer T, et al. Prevalence of depression in patients with mild cognitive impairment: A Systematic review and meta-analysis. JAMA Psychiatry 2017;74:58–67.
นภา พวงรอด. การศึกษาภาวะซึมเศร้าของผู้สูงอายุในจังหวัดนนทบุรี. วารสารนราธิวาสราชนครินทร์ 2555;2:63-74.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
บทความที่ลงพิมพ์ในวารสารเวชศาสตร์ป้องกันแห่งประเทศไทย ถือเป็นผลงานวิชาการ งานวิจัย วิเคราะห์ วิจารณ์ ตลอดจนเป็นความเห็นส่วนตัวของผู้นิพนธ์ กองบรรณาธิการไม่จำเป็นต้องเห็นด้วยเสมอไป และผู้นิพนธ์จะต้องรับผิดชอบต่อบทความของตนเอง
