ผลของโปรแกรมการส่งเสริมสุขภาพมารดาหลังคลอดครรภ์แรก ในการเลี้ยงลูกด้วยนม โดยครอบครัวมีส่วนร่วม

บทคัดย่อ

    การวิจัยนี้เป็นการวิจัยทางคลินิก ชนิดสุ่มมีกลุ่มเปรียบเทียบ มีวัตถุประสงค์เพื่อเปรียบเทียบความรู้ เรื่องการเลี้ยงลูกด้วยน้ำนมและการมีส่วนร่วมของครอบครัวในเรื่องการเลี้ยงลูกด้วยน้ำนมในมารดาหลังคลอดครรภ์แรกที่ได้รับและไม่ได้รับโปรแกรมการส่งเสริมสุขภาพมารดาหลังคลอดครรภ์แรกในการเลี้ยงลูกด้วยนม โดยครอบครัวมีส่วนร่วม คัดเลือกผู้เข้าร่วมโครงการจากมารดาครรภ์แรกที่อายุครรภ์ 32 สัปดาห์ ถึง 36 สัปดาห์ 6 วัน ที่มาฝากครรภ์ที่โรงพยาบาลชุมแพ ในช่วงเดือนเมษายนถึงเดือนธันวาคม พ.ศ. 2562 จำนวน 60 คน แล้วทำการสุ่มแบ่งเป็น 2 กลุ่ม คือ กลุ่มที่ได้รับโปรแกรมการส่งเสริมสุขภาพมารดาหลังคลอดครรภ์แรก ในการเลี้ยงลูกด้วยนมโดยครอบครัวมีส่วนร่วมจะได้รับการสอนช่วงก่อนคลอด 2 ครั้ง คือ อายุครรภ์ 32-36 สัปดาห์ 6 วัน ได้รับความรู้พร้อมกับครอบครัวโดยใช้ภาพพลิกเรื่องประโยชน์ของน้ำนมแม่ วิธีการให้นมแม่อาหารและน้ำสมุนไพรที่กระตุ้นน้ำนมแม่และ 37-42 สัปดาห์สอนวิธีการให้นมลูกและลงมือปฎิบัติโดยใช้ภาพพลิก หุ่นทารก เต้านมปลอมและหลังคลอด 1 ครั้ง โดยสอนสุขศึกษาให้เป็น A และกลุ่มที่ไม่ได้รับโปรแกรมการส่งเสริมสุขภาพมารดาหลังคลอดครรภ์แรกในการเลี้ยงลูกด้วยนมโดยครอบครัวมีส่วนร่วมได้รับการอธิบายน้ำนมแม่มีประโยชน์ต่อทารก และฝากครรภ์ตามปกติ ให้เป็น B โดยใช้ วิธี block of four จนได้กลุ่มละ 30 คน เก็บข้อมูลหลังคลอดทั้ง 2 กลุ่มแล้วนำมาประมวลผลและวิเคราะห์ข้อมูลเปรียบเทียบความรู้เรื่องการเลี้ยงลูกด้วยน้ำนม การมีส่วนร่วมของครอบครัว วิธีการที่ใช้และการปฏิบัติตัวในการกระตุ้นน้ำนม การไหลของน้ำนม 

       ผลการวิจัยพบว่าหลังคลอดกลุ่มได้รับโปรแกรมเหลือผู้เข้าร่วมโครงการ 21 คนกลุ่มไม่ได้รับโปรแกรมเหลือผู้เข้าร่วมโครงการ 25 คน พบว่าข้อมูลทั่วไปไม่แตกต่างกัน แต่มีความแตกต่างกันในเรื่องของความรู้เรื่องการเลี้ยงลูกด้วยน้ำนมและการมีส่วนร่วมของครอบครัวในเรื่องการเลี้ยงลูกด้วยน้ำนม ก่อนเข้าโปรแกรม พบว่าความรู้เรื่องการเลี้ยงลูกด้วยน้ำนมของกลุ่มที่ได้รับโปรแกรมเฉลี่ย 6.38 กลุ่มที่ไม่ได้รับโปรแกรมเฉลี่ย 5.76 (p=0.191) หลังเข้าโปรแกรมกลุ่มที่ได้รับโปรแกรมเฉลี่ย 9.76 กลุ่มที่ไม่ได้รับโปรแกรมเฉลี่ย 7.28 (p=<0.001) การมีส่วนร่วมของครอบครัวในเรื่องการเลี้ยงลูกด้วยน้ำนมของกลุ่มที่ได้รับโปรแกรม 16 (76.19%) มารดามีส่วนร่วมมากที่สุดและมีความพึงพอในในระดับมากที่สุด 14 (66.67%) ส่วนกลุ่มที่ไม่ได้รับโปรแกรม 6 (24.00%) (p=0.001) มารดามีส่วนร่วมมากที่สุดและมีความพึงพอในในระดับมากที่สุด 7 (28.00%) (p=0.016) กลุ่มที่ได้รับโปรแกรมจะใช้หลากหลายวิธีมากกว่ากลุ่มที่ไม่ได้รับโปรแกรมเพื่อจะกระตุ้นการไหลของน้ำนมตั้งแต่ก่อนคลอดซึ่งใช้ 6 วิธีมากที่สุด กลุ่มที่ไม่ได้รับโปรแกรมใช้ 2 วิธีมากที่สุด ระดับการไหลของน้ำนมระดับ 3 พบว่ากลุ่มที่ได้รับโปรแกรมมีระดับการไหลของน้ำนมระดับ 3 มีจำนวน 11 คน (52.38%) กลุ่มที่ได้รับโปรแกรมมี 6 คน (24.00%) (p=0.047)