ความรู้ เจตคติ และพฤติกรรมการใช้ยาสมุนไพรใน ผู้ป่วยโรคเบาหวานและความดันโลหิตสูง ศูนย์เวชปฏิบัติครอบครัว โรงพยาบาลพระนครศรีอยุธยา
คำสำคัญ:
ความรู้, เจตคติ, พฤติกรรม, สมุนไพร, ผู้ป่วยโรคเรื้อรังบทคัดย่อ
การวิจัยเชิงสำรวจนี้เพื่อศึกษาความรู้ เจตคติ และพฤติกรรมการใช้ยาสมุนไพรในผู้ป่วยโรคเบาหวาน โรคความดันโลหิตสูง และเปรียบเทียบความรู้ เจตคติ พฤติกรรมการใช้ยาสมุนไพร จำแนกตามปัจจัยส่วนบุคคล กลุ่มตัวอย่างเป็นผู้ป่วยที่มารับบริการที่ศูนย์เวชปฏิบัติครอบครัว โรงพยาบาลพระนครศรีอยุธยา คำนวณขนาดกลุ่มตัวอย่างใช้สูตรของ Taro Yamane มีจำนวน 370 คน การวิเคราะห์ข้อมูลใช้สถิติเชิงพรรณนา ได้แก่ ค่าความถี่ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และใช้สถิติ Mann-Whitney U Test
ผลการศึกษาพบว่ากลุ่มตัวอย่างตอบคำถามความรู้เกี่ยวกับยาสมุนไพรได้คะแนนเฉลี่ย 2.6±2.304 จาก 12 คะแนน มีเจตคติ และพฤติกรรมเหมาะสมต่อการใช้ยาสมุนไพรระดับปานกลาง เมื่อเปรียบเทียบความแตกต่างตามปัจจัยส่วนบุคคล พบว่าผู้ที่มีระดับการศึกษาสูงกว่าประถมศึกษา ประกอบอาชีพ มีรายได้ มีประวัติปลูกพืชสมุนไพร และมีประวัติใช้สมุนไพรรักษาโรคเบาหวานหรือความดันโลหิตสูงมีระดับความรู้ เจตคติ และพฤติกรรมเหมาะสมแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ P-value <0.05 ส่วนปัจจัยด้านเพศ และสถานภาพไม่ต่างกัน
จากผลการศึกษาครั้งนี้ แพทย์แผนไทยควรมีการให้ความรู้ด้านสมุนไพรที่ถูกต้อง เหมาะสมแก่ประชาชนมากขึ้น โดยเฉพาะผู้ป่วยโรคเรื้อรังซึ่งเป็นกลุ่มที่มักแสวงหาการแพทย์ทางเลือก อันจะก่อให้เกิดเจตคติ พฤติกรรมใช้สมุนไพรอย่างเหมาะสมต่อไป และควรมีการศึกษาวิจัยเชิงคลินิกเพิ่มเติมเกี่ยวกับผลของยาสมุนไพรต่อสุขภาพ เพื่อให้เกิดมาตรฐานในการใช้ยาสมุนไพร
เอกสารอ้างอิง
2. วิชัย เอกพลากร, หทัยชนก พรรคเจริญ, กนิษฐา ไทยกล้า, วราภรณ์ เสถียรนพเก้า. การสำรวจสุขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจร่างกายครั้งที่ 5 พ.ศ.2557. นนทบุรี: สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข; 2559.
3. กระทรวงสาธารณสุข. กลุ่มรายงานมาตรฐาน การป่วยด้วยโรคไม่ติดต่อที่สำคัญ. [อินเทอร์เน็ต] 2562. [เข้าถึงเมื่อ 27 มี.ค. 2562]. เข้าถึงได้จาก: https://hdcservice.moph.go.th/hdc/reports/page.php?cat_id=6a1fdf282fd28180eed7d1cfe0155e11.
4. สมาคมโรคเบาหวานแห่งประเทศไทย. สมุนไพรกับเบาหวาน:ข้อควรระวัง. [อินเทอร์เน็ต] 2558. [เข้าถึงเมื่อ 24 ส.ค. 2561]. เข้าถึงได้จาก: http://regist.igenco.co.th/web/dmthai_old/news_and_knowledge/1335.
5. ปุญญพัฒน์ ไชยเมล์, ตั้ม บุญรอด, วิชชาดา สิมลา. ปัจจัยที่มีผลต่อการใช้สมุนไพรในการดูแลสุขภาพเบื้องต้น. วารสารสาธารณสุขมหาวิทยาลัยบูรพา 2555;7:25-37.
6. ทัศนีย์ ศรีญาณลักษณ์, อุมาพร ปุญญโสพรรณ, ไหมไทย ศรีแก้ว. การดูแลแบบผสมผสานของผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูง. วารสารมหาวิทยาลัยนราธิวาสราชนครินทร์ 2554;3:61-73.
7. ธราดล เก่งการพานิช, ประสิทธิ์ ลีระพันธ์, มณฑา เก่งการพานิช, กาญจนา นันทะเสน, กรกนก ลัธธนันท์. ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการกินสมุนไพรเพื่อควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดของผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2. วารสารวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนีกรุงเทพ 2558;31:13-25.
8. ยุวดี วงษ์กระจ่าง, วสุ ศุภรัตนสิทธิ. ข้อควรระวังในการใช้สมุนไพร. [อินเทอร์เน็ต] 2558. [เข้าถึงเมื่อ 24 ส.ค. 2561]. เข้าถึงได้จาก: https://www.pharmacy.mahidol.ac.th/th/knowledge/article/270/ข้อควรระวังในการใช้สมุนไพร/.
9. กฤษณา กรองทรัพย์. ภัยจากยาและอาหารที่คุกคามต่อสุขภาพไต [อินเทอร์เน็ต] 2561. [เข้าถึงเมื่อ 26 ก.ย. 2561]. เข้าถึงได้จาก: http://www.lpnh.go.th/drug/file/QRCode20-6-61/210661/4.2210661.pdf.
10. เฉลิมรัฐ บัญชรเทวกุล. Acute liver failure. Thai Journal of Hepatology 2018;1:1-13.
11. ไชยพร พลมณี. ภาวะแทรกซ้อนเรื้อรังที่หลอดเลือดขนาดเล็กของโรคเบาหวาน [อินเทอร์เน็ต] 2558. [เข้าถึงเมื่อ 26 ก.ย. 2561]. เข้าถึงได้จาก: http://www.si.mahidol.ac.th/sdc/admin/knowledges_files/25_44_1.pdf.
12. สมาคมความดันโลหิตสูงแห่งประเทศไทย. แนวทางการรักษาโรคความดันโลหิตสูงในเวชปฏิบัติทั่วไป [อินเทอร์เน็ต] 2558. [เข้าถึงเมื่อ 26 ก.ย. 2561]. เข้าถึงได้จาก: http://www.thaihypertension.org/files/GL%20HT%202015.pdf.
13. สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดพระนครศรีอยุธยา. กลุ่มรายงานมาตรฐาน การป่วยด้วยโรคไม่ติดต่อที่สำคัญ. [อินเทอร์เน็ต]. 2561 [เข้าถึงเมื่อ 23 เม.ย. 2562]. เข้าถึงได้จาก: https://aya.hdc.moph.go.th/hdc/reports/page.php?cat_id=6a1fdf282fd28180eed7d1cfe0155e11.
14. ฐนัฐ วงศ์สายเชื้อ. หาขนาดตัวอย่างด้วยสูตร Taro Yamane-ประชากรและกลุ่มตัวอย่าง [อินเทอร์เน็ต]. 2559 [เข้าถึงเมื่อ 24 มี.ค. 2562]. เข้าถึงได้จาก: https://www.youtube.com/watch?v=48eYxD0xMko.
15. บุญชม ศรีสะอาด. การวิจัยเบื้องต้น. กรุงเทพฯ: สุวีริยาสาส์น; 2543.
16. ญาดา เรียมริมมะดัน. แนวทางการพัฒนาความรู้ เจตคติ และพฤติกรรมการรักษาด้วยวิธีการแพทย์แผนไทย ในโรงพยาบาลเจ้าพระยาอภัยภูเบศร จังหวัดปราจีนบุรี. วารสารราชนครินทร์ 2558;169-78.
17. สุกิจ ไชยชมภู, พูนสุข ช่วยทอง, วิราสิริริ์ วสีวีรสิว์, สุนันท์ ศลโกสุม. ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการใช้สมุนไพรรักษาโรคของประชาชน ในเขต 11 กระทรวงสาธารณสุข. วารสารเกื้อการุณย์ 2555;19:60-74.
18. ฤทธิชัย พิมปา, มณีรัตน์ ธีระวิวัฒน์, นิรัตน์ อิมามี, สุปรียา ตันสกุล. พฤติกรรมการใช้ยาสมุนไพรของผู้ป่วยโรคเบาหวาน จังหวัดกาญจนบุรี. วารสารวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี กรุงเทพฯ: 2557;30:14-25.
19. วิริญญา เมืองช้าง, วรรณรัตน์ รัตนวรางค์, เกษร สำเภาทอง. ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการใช้สมุนไพรในการดูแลสุขภาพตนเองของประชาชนในอำเภอแม่ใจ จังหวัดพะเยา. ม.ป.ท.:มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์; 2559.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
บทความที่ลงพิมพ์ในวารสารเวชศาสตร์ป้องกันแห่งประเทศไทย ถือเป็นผลงานวิชาการ งานวิจัย วิเคราะห์ วิจารณ์ ตลอดจนเป็นความเห็นส่วนตัวของผู้นิพนธ์ กองบรรณาธิการไม่จำเป็นต้องเห็นด้วยเสมอไป และผู้นิพนธ์จะต้องรับผิดชอบต่อบทความของตนเอง