การคัดกรองหาภาวะซึมเศร้าและปัจจัยเสี่ยงการเกิดภาวะซึมเศร้า ในชุมชน ตำบลแม่เจดีย์ใหม่ อำเภอเวียงป่าเป้า จังหวัดเชียงราย

บทคัดย่อ

     วัตถุประสงค์ของงานวิจัยชิ้นนี้ เพื่อหาอุบัติการณ์ (Incidence) ของการเกิดภาวะซึมเศร้าในชุมชนตำบลแม่เจดีย์ใหม่ อำเภอเวียงป่าเป้า จังหวัดเชียงราย และเพื่อหาปัจจัยเสี่ยงทางสังคมและสิ่งแวดล้อม ที่เป็นสาเหตุของภาวะซึมเศร้าในชุมชนอันจะนำไปสู่การหาแนวทางการป้องกัน รักษา และเฝ้าระวังในประชากรกลุ่มเสี่ยงเพื่อลดอุบัติการณ์ของการฆ่าตัวตายและเน้นให้ชุมชนเห็นความสำคัญของปัญหาโรคซึมเศร้าตลอดจนเข้ามามีส่วนร่วมในการเก็บข้อมูล รับทราบผลเมื่อการศึกษาสิ้นสุด เพื่อจะได้นำไปเปลี่ยนแปลงหรือลดปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดภาวะซึมเศร้า
     ระเบียบวิธีการวิจัยเป็นแบบ Cohort study เก็บรวบรวมข้อมูลของประชากรตำบลแม่เจดีย์ใหม่ อำเภอเวียงป่าเป้า จังหวัดเชียงราย ตั้งแต่ 1 ตุลาคม 2561 ถึง 15 กุมภาพันธ์ 2562 วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้ Chi-square test ร่วมกับ Binary logistic Regression โดยยอมรับ P-value น้อยกว่า 0.05 วิเคราะห์หา Odds-Ratio โดยใช้ 95% confidence interval ไม่คร่อม 1 จึงจะถือว่ามีนัยสำคัญทางสถิติ ผลการวิจัยจากการเก็บรวบรวมข้อมูลได้จำนวนตัวอย่างทั้งสิ้น 300 ราย อุบัติการณ์ของภาวะซึมเศร้าที่พบในตำบลแม่เจดีย์ใหม่ อำเภอเวียงป่าเป้า จังหวัดเชียงราย พบผู้มีภาวะซึมเศร้า 92 ราย คิดเป็นร้อยละ 30.7 ภาวะซึมเศร้าที่พบแบ่งเป็นซึมเศร้าเล็กน้อย 52 ราย ซึมเศร้าปานกลาง 29 ราย และซึมเศร้ารุนแรง 11 ราย พบว่าปัจจัยที่มีผลต่อการเกิดภาวะซึมเศร้าในชุมชน ได้แก่ผู้ป่วยที่เป็นโรคเบาหวานร่วมกับความดัน และไขมันในเลือดสูง (OR 6.25) ในบ้านมีผู้ป่วยติดเตียง (OR 6.63) มีประวัติซึมเศร้าในครอบครัว (OR 4.00) ดื่มสุรามากกว่า 5 ครั้ง/ต่อสัปดาห์ (OR 3.46) อยู่ในภาวะตกงาน (OR 3.38) นอกจากนั้นยังพบว่า การใช้ยาคลายกังวล (OR 2.74) มีประวัติการหย่าร้าง (OR 2.17) สูบบุหรี่มากกว่า 10 packs/year (OR 1.78) และเป็นม่าย (OR 1.46) ต่างก็เป็นปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดภาวะซึมเศร้าทั้งสิ้น การจัดการกับผู้ป่วยหลังการคัดกรองให้การรักษาตามอาการ 61 ราย (ร้อยละ 19.7) ให้ยาต้านซึมเศร้า 25 ราย (ร้อยละ 8.3) ส่งพบจิตแพทย์ 32 ราย (ร้อยละ 10.66) การติดตามหลังจากการให้การรักษาพบว่า ผู้ป่วยทั้งหมด 57 ราย มีอาการดีขึ้นภายหลังจากการรักษา 2 สัปดาห์
     สรุปผลการวิจัยโรคซึมเศร้าเป็นโรคที่พบได้บ่อยขึ้นโดยเฉพาะในสังคมชนบทเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้เกิดการฆ่าตัวตายอันจะนำไปสู่ความสูญเสียทางเศรษฐกิจและสังคมเป็นอย่างมาก ปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดภาวะซึมเศร้ากล่าวโดยสรุปเป็นพหุปัจจัย ได้แก่ โรคทางกาย ปัญหาที่เกี่ยวเนื่องกับครอบครัว ตลอดจนการใช้ยาและสารเสพติด ซึ่งโดยมากเป็นปัจจัยที่สามารถป้องกันได้หากชุมชนมีระบบการเฝ้าระวังรวมถึงการบริการสุขภาพที่มีประสิทธิภาพครอบคลุมและเข้าถึงประชาชนได้อย่างแท้จริงจะสามารถลดความสูญเสียทางด้านเศรษฐกิจและสังคมแก่ประเทศได้ ซึ่งการที่จะสัมฤทธิ์ผลดังกล่าวจำเป็นต้องใช้หลักการด้านเวชศาสตร์ป้องกันอันได้แก่ Primary prevention, Secondary prevention และ Tertiary prevention รวมถึงการให้ชุมชน
ได้เข้ามามีส่วนร่วมการแก้ปัญหาอันจะนำไปสู่การทำให้คุณภาพชีวิตของประชาชนในชุมชนได้ดีขึ้นทั้งร่างกายและจิตใจดังคำกล่าวของกรมสุขภาพจิตที่ว่า “No Health without Mental Health”