ระบบสุขภาพระดับอำเภอกับการให้บริการสุขภาพการดูแลผู้ป่วยเบาหวาน ความดันโลหิตสูง: กรณีศึกษา อำเภอพนา จังหวัดอำนาจเจริญ

บทคัดย่อ

     การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาระบบสุขภาพระดับอำเภอและการให้บริการสุขภาพ ตามบริบทที่จำเป็น กรณีการดูแลผู้ป่วยเบาหวาน ความดันโลหิตสูง อำเภอพนา จังหวัดอำนาจเจริญ ระหว่างเดือนตุลาคม 2556 ถึงเดือนกันยายน 2557 รูปแบบการศึกษาเป็นวิจัยเชิงคุณภาพกลุ่มตัวอย่างคือ คณะทำงานระบบสุขภาพระดับอำเภอ จำนวน 31 ราย เครื่องมือที่ใช้เก็บข้อมูลเป็นแบบสอบถามวิเคราะห์ข้อมูลเชิงพรรณนา
     ผลการศึกษา พบว่า ระบบสุขภาพอำเภอพนาดำเนินงานตามหลักการ 1) กระบวนการทำงานร่วมกัน มีคณะกรรมการครอบคลุมทั้ง 3 ส่วน ได้แก่ ภาครัฐ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และภาคประชาชน มีคณะทำงานเป็นทีมในบางประเด็น เช่น คณะทำงานป้องกันและควบคุมโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง ดำเนินงานครอบคลุม Cross functional team แบบบูรณาการ 2) การทำงานจนเกิดคุณค่าโดยประเมินความพึงพอใจ ผู้รับบริการที่แผนกผู้ป่วยนอกต่อการปฏิบัติงานของเจ้าหน้าที่สาธารณสุขและเจ้าหน้าที่ในโรงพยาบาลส่วนใหญ่อยู่ในระดับปานกลาง (ร้อยละ 69.6) และความพึงพอใจของบุคลากรต่อการปฏิบัติงานในอำเภอพนา อยู่ในระดับปานกลาง (ร้อยละ 66.7) 3) การแบ่งปันทรัพยากรและการพัฒนาบุคลากร ใช้ความต้องการของคนในพื้นที่ มีการใช้ทรัพยากรร่วมกัน เน้นการพัฒนาบุคลากร จากการเรียนรู้โดยใช้บริบทของพื้นที่เป็นฐานร่วมกับการทำงานประจำสู่งานวิจัย 4) การให้บริการสุขภาพตามบริบทที่จำเป็น เลือกปัญหาโรคเบาหวาน ความดันโลหิตสูง เป็นประเด็นหนึ่งอำเภอหนึ่งประเด็นสุขภาพ 5) การมีส่วนร่วมของเครือข่ายและชุมชน มีการพัฒนาศักยภาพเครือข่ายสุขภาพต่างๆ โดยองค์กรส่วนปกครองท้องถิ่นได้สนับสนุนงบประมาณในการดำเนินงาน
     ส่วนการให้บริการสุขภาพตามบริบทที่จำเป็นโดยเลือกประเด็นปัญหาการดูแลผู้ป่วยเบาหวานและความดันโลหิตสูงนั้น ใช้รูปแบบการดูแลผู้ป่วยโดยประยุกต์ใช้ทฤษฎีการรับรู้ความสามารถของตนเองร่วมกับแรงสนับสนุนทางสังคม พบว่า จำนวนผู้ป่วยเบาหวานความดันโลหิตสูง ที่ไม่สามารถควบคุมระดับน้ำตาลได้ หรือที่ไม่สามารถควบคุมระดับความดันโลหิตได้ จำนวนผู้ป่วยลดลงจากก่อนดำเนินการและได้มีการขยายรูปแบบการดำเนินงานครอบคลุมทั้งอำเภอ ซึ่งจากผลการวิจัย ควรเพิ่มบทบาทคณะกรรมการระบบสุขภาพระดับอำเภอที่มาจากหน่วยงานอื่นๆ และเชิดชูเกียรติ เครือข่ายระบบสุขภาพอื่นๆ ร่วมด้วย ส่วนการให้บริการสุขภาพตามบริบทที่จำเป็นควรให้เป็นวาระของอำเภอ เพื่อให้ทุกภาคส่วน/องค์กรต่างๆ ได้ร่วมมือและมีส่วนในการทำงานร่วมกัน จนเกิดความยั่งยืนต่อเนื่อง