ปัจจัยที่มีผลต่อการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียว 6 เดือน ในจังหวัดนนทบุรี
คำสำคัญ:
ปัจจัยที่มีผลต่อการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่บทคัดย่อ
ข้อมูลจากสำนักงานสถิติแห่งชาติ พ.ศ. 2555 พบว่าเด็กไทยที่กินนมแม่อย่างเดียวจนอายุ 6 เดือน มีเพียงร้อยละ 12.3 จากรายงานเฝ้าระวังงานอนามัยแม่และเด็กสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดนนทบุรีพบว่า อัตราเด็กแรกเกิดกินนมแม่อย่างเดียวครบ 6 เดือนสูงถึงร้อยละ 54.50 และร้อยละ 60.85 ในปี พ.ศ. 2557 และ พ.ศ. 2558 ตามลำดับ ซึ่งบรรลุดัชนีชี้วัดผลงานร้อยละ 50 ของกระทรวงสาธารณสุข จัดว่าเป็นจังหวัดที่มีการดำเนินโครงการ ตำบลนมแม่ที่ได้ผลดี การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปัจจัยที่มีผลต่อการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียวครบ 6 เดือน ในจังหวัดนนทบุรี วิธีการศึกษาเป็นการศึกษาเชิงวิเคราะห์ในรูปแบบ Case-Control study เปรียบเทียบระหว่างกลุ่มที่เลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียวไม่ครบ 6 เดือน (Case) จำนวน 122 คน กับกลุ่มที่เลี้ยงลูกด้วยนมแม่ครบ 6 เดือน (Control) 121 คน เก็บข้อมูลปฐมภูมิจากการสัมภาษณ์โดยใช้แบบสอบถามจากมารดาหลังคลอดวิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติไค-สแควร์ (Chi-squared test), สถิติฟิชเชอร์ (Fisher’s exact test), และสถิติถดถอยโลจิสติกแบบพหุ (Multiple logistic regression)
จากการศึกษาพบว่ากลุ่มตัวอย่างทั้งหมด 243 คน โดยอายุมารดาในกลุ่มที่เลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียวไม่ครบ 6 เดือน 122 คน (กลุ่มทดลอง) และกลุ่มที่เลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียวครบ 6 เดือน 121 คน (กลุ่มควบคุม) ทั้งสองกลุ่มมีอายุเฉลี่ย 29.84 ปี จากการวิเคราะห์ปัจจัยที่มีผลต่อการให้นมแม่พบว่า ผู้ที่ไม่มีประสบการณ์ในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่มีโอกาสการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียวไม่ครบ 6 เดือน มากกว่าผู้ที่มีประสบการณ์ 2.27 เท่า (OR=2.27, 95%CI=1.23-4.18) สามี พ่อแม่ ญาติพี่น้อง คนดูแลหรือพี่เลี้ยงเป็นผู้ดูแลหลักในช่วงตั้งแต่เด็กอายุ 3 จนถึงอายุ 6 เดือน มีโอกาสการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียวไม่ครบ 6 เดือน มากกว่ามารดาเป็นผู้ดูแลหลัก 5.23 เท่า (OR=5.23, 95%CI=2.56-10.67) ผู้ที่มีความรู้เกี่ยวกับการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ในระดับต่ำมีโอกาสการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียวไม่ครบ 6 เดือน มากกว่าผู้ที่มีความรู้ในระดับสูง 2.97 เท่า (OR=2.97, 95%CI=1.42-6.16) ผู้ที่มีทัศนคติเกี่ยวกับการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ในระดับปานกลางมีโอกาสการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียวไม่ครบ 6 เดือน มากกว่าผู้ที่มีทัศนคติในระดับสูง 2.27 เท่า (OR=2.27, 95%CI=1.09-4.70) และผู้ที่มีทัศนคติเกี่ยวกับการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ในระดับต่ำมีโอกาสการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียวไม่ครบ 6 เดือน มากกว่าผู้ที่มีทัศนคติในระดับสูง 4.18 เท่า (OR=4.18, 95%CI=1.82-9.63)
สรุปผลการศึกษา การศึกษาครั้งนี้พบว่าปัจจัยสำคัญที่มีผลต่อการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียวครบ 6 เดือน ได้แก่ ปัจจัยส่วนบุคคลในด้านประสบการณ์ในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ การตัดสินใจในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ด้วยตนเอง ความรู้สูงกว่าและทัศนคติที่ดีกว่า ปัจจัยทางสังคมที่สนับสนุน ได้แก่ สามี ญาติ ครอบครัว พี่เลี้ยง รัฐบาลควรกำหนดให้นมแม่เป็นอาหารหนึ่งเดียวของทารก และอนุญาตให้มารดาหลังคลอดมีสิทธิลาหลังคลอดบุตรได้เป็นเวลา 3 เดือน รวมทั้งอนุญาตให้บิดาลาหลังคลอดได้ 15 วัน ทั้งภาครัฐและเอกชน และการเพิ่มองค์ความรู้และทัศนคติต่อการให้นมแม่อย่างเดียว 6 เดือนทั้งต่อมารดาและผู้ดูแลหลัก
เอกสารอ้างอิง
2. เกรียงศักดิ์ จีระแพทย์. Breastfeeding: ความสำคัญต่อการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์. ใน: นิพรรณพร วรมงคล บรรณาธิการ. คู่มือการอบรมผู้เชี่ยวชาญการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์องค์การสงเคราะห์ทหารผ่านศึก; 2553.
3. Picciano M. Nutrient composition of human milk. Pediatr Clin North Am2001 Feb;48(1):53-67.
4. Baker R. Human milk substitutes. An American perspective. Minerva Pediatr 2003;55(3):195-207.
5. Angelsen N,Vik T, Jacobsen G, Bakketeig L. Breast feeding and cognitive development at age 1 and 5 years. Arch Dis Child 2001;85(3):183-8.
6. Riordan JM. The cost of not breastfeeding: a commentary. J Hum Lact 1997;13(2):93-7.
7. Horton S, Sanghvi T, Phillips M, Fiedler J, Perez-Escamilla R, et al. Breastfeeding promotion and priority setting in health. Health Policy Plan. 1996;(2):156-68.
8. Johnston M, Landers S, Noble L, Szucs K, Viehmann L. Breastfeeding and the Use of Human Milk. Pediatrics 2012 Mar; 129(3):e827-e841
9. สมศักดิ์ ภัทรกุลวณิชย์. นโยบายโครงการโรงพยาบาลสายใยรักแห่งครอบครัว. ใน: นิพรรณพร วรมงคล บรรณาธิการ. คู่มือการอบรมผู้เชี่ยวชาญการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์องค์การสงเคราะห์ทหารผ่านศึก; 2553.
10. สำนักงานสถิติแห่งชาติ. การสำรวจสถานการณ์เด็กและสตรีในประเทศไทย พ.ศ. 2555. [on line] [วันที่สืบค้น 28 เมษายน 2558]; แหล่งข้อมูล URL: http://www.unicef.org/thailand/57-05-010-MICS_TH.pdf
11. World Health Organization. WHA Global Nutrition Targets 2025: Breastfeeding Policy Brief. [on line] [cited 2015 Apr 23]. Available from: URL http://www.who.int/nutrition/topics/globaltargets_breastfeeding_policybrief.pdf
12. Forster DA, McLachlan HL, Lumley J. Factors associated with breastfeeding at six months postpartum in a group of Australian women. Int Breastfeed J 2006;Oct 12;1:18.
13. ภัทรพร ชูประพันธ์, วีณา เที่ยงธรรม และ ปาหนัน พิชยภิญโญ. ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียว 6 เดือน ของแม่ในเขตภาคกลางตอนล่าง. Graduate Research Conference 2014. KhonKaen: KhonKaen University. 2014.
14. Mogre V, Dery M, Gaa PK. Knowledge, attitudes and determinants of exclusive breastfeeding practiceamong Ghanaian rural lactating mothers. Int Breastfeed J 2016 May 17;11:12.
15. Bazzano AN, Kaji A, Felker-Kantor E, Saldanhan L, Mason J. Family experiences of infant and young child feeding in lower-income countries: protocol for a systemic review of qualitative studies. Syst Rev 2016 Jul 8;5(1):109.
16. จำพร วงษ์ทรัพย์ทวี. ปัจจัยที่มีผลต่อการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ในครอบครัวที่มีบุตรอายุ 6 เดือน ในจังหวัดฉะเชิงเทรา. (วิทยานิพนธ์ปริญญาพยาบาลศาสตร์มหาบัณฑิต) สาขาวิชาการพยาบาลเวชปฏิบัติครอบครัวชลบุรี: มหาวิทยาลัยบูรพา 2553.
17. จิราพร หอมชะเอม. ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่จนถึงอายุ 6 เดือน ของแม่ที่มารับบริการที่คลินิกสุขภาพเด็กดี โรงพยาบาลพระมงกุฎเกล้า. (วิทยานิพนธ์ปริญญา วิทยาศาสตร์มหาบัณฑิต) สาขาวิชาสุขศึกษา ภาควิชาพลศึกษา กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. 2552.
18. Rempel LA, Rempel JK. The breastfeeding team: The role of involved fathers in the breastfeeding family. J Hum Lact 2011;27(2):115-21.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
บทความที่ลงพิมพ์ในวารสารเวชศาสตร์ป้องกันแห่งประเทศไทย ถือเป็นผลงานวิชาการ งานวิจัย วิเคราะห์ วิจารณ์ ตลอดจนเป็นความเห็นส่วนตัวของผู้นิพนธ์ กองบรรณาธิการไม่จำเป็นต้องเห็นด้วยเสมอไป และผู้นิพนธ์จะต้องรับผิดชอบต่อบทความของตนเอง
