ความฉลาดทางสุขภาพของผู้ป่วยโรคเบาหวานที่เข้ารับบริการ ณ ศูนย์เวชปฏิบัติครอบครัว โรงพยาบาลพระนครศรีอยุธยา

บทคัดย่อ

          โรคเบาหวานเป็นโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง ที่ต้องอาศัยการควบคุมโรคไม่ให้เกิดภาวะแทรกซ้อนที่จะส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตของผู้ป่วย และกระทบต่อเศรษฐกิจของประเทศอีกด้วย การมีความฉลาดทางสุขภาพ (Health Literacy) จะทําให้ผู้ป่วยสามารถสื่อสารกับแพทย์ได้อย่างถูกต้อง และเพื่อควบคุมโรคได้ดียิ่งขึ้น การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาระดับความฉลาดทางสุขภาพ และปัจจัยที่เกี่ยวข้องในกลุ่มผู้ป่วยโรคเบาหวาน ที่เข้ารับบริการ ณ ศูนย์เวชปฏิบัติครอบครัว ซึ่งเป็นหน่วยบริการปฐมภูมิของโรงพยาบาลพระนครศรีอยุธยา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
          รูปแบบวิธีการศึกษาเป็นการศึกษาเชิงสํารวจแบบภาคตัดขวาง (Cross-sectional Study) เก็บข้อมูลจากผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2 จํานวน 133 คน ณ ศูนย์เวชปฏิบัติครอบครัว โรงพยาบาลพระนครศรีอยุธยา ระหว่างเดือนพฤศจิกายน -  ธันวาคม 2560 โดยใช้การสุ่มจากผู้ที่ได้บัตรคิวเลขคู่ เครื่องมือทดสอบ คือ แบบวัดความรู้แจ้งแตกฉานด้านสุขภาพสําหรับผู้ป่วยโรคเบาหวานและความดันโลหิตสูงของ กองสุขศึกษา กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุข ร่วมกับมหาวิทยาลัยมหิดล นํามาวิเคราะห์โดยการใช้สถิติเชิงพรรณนา และสถิติอนุมาน คือ การทดสอบไค-สแควร์ หรือ การทดสอบของฟิชเชอร์
          ผลการศึกษาประเมินทั้งระดับความรู้แจ้งและระดับความแตกฉาน โดยพบว่า ผู้ป่วยโรคเบาหวาน มีระดับความรู้แจ้งอยู่ในระดับรู้แจ้ง คิดเป็นร้อยละ 19.5 และระดับรู้จัก คิดเป็นร้อยละ 80.5 และปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับระดับความรู้แจ้งของผู้ป่วยเบาหวานอย่างมีนัยสําคัญทางสถิติ คือ อายุ เพศ ระดับการศึกษา อาชีพ รายได้ พฤติกรรมการสูบบุหรี่ และโรคความดันโลหิตสูง (p-value<0.05) สําหรับระดับแตกฉานหรือพฤติกรรมสุขภาพของผู้ป่วยโรคเบาหวาน พบว่ามีผู้ที่อยู่ในระดับแตกฉาน คือ ปฏิบัติทุกพฤติกรรม (3อ2ส) 3 วันต่อสัปดาห์ขึ้นไปเพียงร้อยละ 21.1 โดยพบว่าระดับความรู้แจ้งมีความสัมพันธ์กับระดับความแตกฉานอย่างมีนัยสําคัญทางสถิติ (p-value<0.001) ข้อมูลที่ได้จะนําไปใช้ในการวางแผนเสริมสร้างความฉลาดทางสุขภาพ และจะนําไปพัฒนาบริการคลินิกโรคเรื้อรัง ณ ศูนย์เวชปฏิบัติครอบครัว โรงพยาบาลพระนครศรีอยุธยา ให้เหมาะสมต่อไป