การประเมินผลการนำนโยบายเร่งรัดการค้นหาผู้ป่วยวัณโรค ในเรือนจำสู่การปฏิบัติในพื้นที่เขตสุขภาพที่ 3 พ.ศ. 2560

บทคัดย่อ

     การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินผลสำเร็จในการนำนโยบายเร่งรัดการค้นหาผู้ป่วยวัณโรคในเรือนจำสู่การปฏิบัติในพื้นที่เขตสุขภาพที่ 3 พ.ศ. 2560 ตามแนวคิดการวิเคราะห์นโยบายสาธารณะ รูปแบบการศึกษาเป็นการศึกษาเชิงพรรณนา โดยใช้กลุ่มตัวอย่าง 2 กลุ่ม ประกอบด้วย 1) กลุ่มผู้รับผิดชอบ งานวัณโรคระดับเขต จังหวัด โรงพยาบาล และเรือนจำใน 5 จังหวัด คือ นครสวรรค์ ำาแพงเพชร พิจิตร อุทัยธานี และชัยนาท จำนวน 17 คน และ 2) กลุ่มผู้ต้องขังที่มีผลการถ่ายภาพรังสีทรวงอกผิดปกติเข้าได้กับวัณโรค จำนวน 755 คน ดำเนินการเก็บข้อมูลเพียงครั้งเดียวในเดือนพฤศจิกายน 2560 ถึงเดือนธันวาคม 2560 โดยใช้เครื่องมือแบบสอบถาม การวิเคราะห์เอกสารที่เกี่ยวข้อง และการวิเคราะห์ข้อมูลด้วยโปรแกรมสำเร็จรูป และสถิติเชิงพรรณนา ได้แก่ ค่าจำนวน และค่าร้อยละ
          ผลการศึกษาพบว่า การประเมินผลกระบวนการในการนำนโยบายสู่การปฏิบัติที่สำเร็จ ได้แก่ 1) ความชัดเจนในวัตถุประสงค์ของนโยบายที่ให้ผู้ต้องขังทุกรายในเรือนจำ ได้รับการตรวจคัดกรองด้วยการถ่ายภาพรังสีทรวงอกร่วมกับการตรวจเสมหะ และการตรวจทางอณูชีววิทยา 2) สภาพเศรษฐกิจและสังคมโดยสำนักวัณโรคสนับสนุนงบประมาณให้หน่วยงานผู้รับผิดชอบหลัก 3) ความร่วมมือสนับสนุนของผู้นำนโยบายไปปฏิบัติอันได้แก่ เจ้าหน้าที่ผู้รับผิดชอบงานและผู้เกี่ยวข้องมีส่วนร่วมดำเนินงานตามภารกิจที่รับผิดชอบ 4) การติดตามผลและผลสำเร็จที่ผู้ต้องขังทุกรายได้รับการถ่ายภาพรังสีทรวงอกครบ ร้อยละ 100 ซึ่งยืนยันด้วยผลการตรวจเสมหะครบทุกราย จนสามารถค้นพบผู้ป่วยวัณโรครายใหม่ จำนวน 64 ราย ในอัตราร้อยละ 8.7 5) ผู้ต้องขังมีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับวัณโรคถูกต้อง ร้อยละ 94.1 และผู้ต้องขังและเจ้าหน้าที่ผู้รับผิดชอบ มีความพึงพอใจต่อนโยบายเร่งรัดการค้นหาผู้ป่วยวัณโรคในเรือนจำ ร้อยละ 82.2 และ 88.2 ตามลำดับ ส่วนนโยบายที่ยังนำไปปฏิบัติไม่สำเร็จ ได้แก่ ปัญหาการติดต่อสื่อสารนโยบายไปยังผู้ปฏิบัติ และการสนับสนุนทรัพยากร รวมทั้งปัญหาผู้ต้องขังที่ผลการตรวจเสมหะ จนได้รับการตรวจค้นหาเชื้อวัณโรคทางอณูชีววิทยา
ด้วยเครื่องตรวจ Xpert MTB/RIF ได้เพียงร้อยละ 11.5 ซึ่งต่ำกว่าเกณฑ์มาตรฐานที่กำหนดไว้ ร้อยละ 100 ผู้ศึกษาได้ให้ข้อเสนอแนะเชิงนโยบายและเชิงปฏิบัติด้านต่างๆ เพื่อให้นโยบายได้รับการถ่ายทอดสื่อสารและปฏิบัติอย่างมีประสิทธิภาพและประสิทธิผลตามมาตรฐานและเป้าหมายดียิ่งขึ้น