ความรู้สึกเป็นภาระของผู้ดูแลผู้ป่วยที่เกิดความผิดปกติเกี่ยวกับการใช้สารเสพติด

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาความรู้สึกเป็นภาระของผู้ดูแลและศึกษาปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับความรู้สึกเป็นภาระของผู้ดูแลผู้ป่วยที่เกิดความผิดปกติเกี่ยวกับการใช้สารเสพติดที่แผนกจิตเวช โรงพยาบาลสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช

วิธีการศึกษา เป็นการศึกษาเชิงพรรณนาสำรวจแบบภาคตัดขวาง กลุ่มตัวอย่างคือผู้ดูแลของผู้ป่วยที่เกิดความผิดปกติเกี่ยวกับการใช้สารเสพติดที่ได้รับการวินิจฉัยโดยจิตแพทย์จำนวน 64 คน โดยผู้ดูแลและผู้ป่วยต้องมีอายุมากกว่า 18 ปี ผู้ดูแลต้องทำหน้าที่มากกว่า 6 เดือน ส่วนผู้ป่วยต้องได้รับการรักษาเป็นผู้ป่วยนอกหรือผู้ป่วยในของแผนกจิตเวช โรงพยาบาลสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชในช่วงพฤษภาคม - ตุลาคม 2565 เครื่องมือวิจัยประกอบด้วย ข้อมูลทั่วไปของผู้ดูแลและผู้ป่วย แบบวัดภาระในการดูแลของผู้ดูแล Zarit Burden Interview (ฉบับภาษาไทย) และแบบประเมินระดับความรุนแรงของโรคความผิดปกติเกี่ยวกับการใช้สารเสพติด (SUDST)

ผลการศึกษา กลุ่มตัวอย่างทั้งหมด 64 คน พบว่าผู้ดูแลไม่รู้สึกเป็นภาระถึงเป็นภาระน้อยจำนวน 50 คน (ร้อยละ78.1) และรู้สึกเป็นภาระปานกลางถึงเป็นภาระมากจำนวน 14 คน (ร้อยละ21.9) ผู้ดูแลส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง อายุเฉลี่ย 47.65 ปี สถานภาพสมรส เป็นบิดา-มารดา มีงานทำและมีประสบการณ์ที่ไม่ดีในการดูแลผู้ป่วย (ร้อยละ 35.9) ได้แก่ ถูกพูดจาหยาบคายหรือข่มขู่ร้อยละ 21.9 ถูกทำร้ายร่างกายร้อยละ 9.4 และไม่ร่วมมือในการดูแลร้อยละ 28.1 ส่วนผู้ป่วยส่วนใหญ่เป็นเพศชาย อายุเฉลี่ย 33.62 ปี มีความรุนแรงการติดสารเสพติดระดับสูง(ร้อยละ 59.4) และเคยเข้ารับการรักษาเป็นผู้ป่วยใน (ร้อยละ 48.4)  จากการวิเคราะห์ปัจจัยที่สัมพันธ์กับความรู้สึกเป็นภาระปานกลางถึงเป็นภาระมากด้วย logistic regression ได้แก่ การเคยถูกผู้ป่วยทำร้ายร่างกาย(adjusted OR 32.549, 95%, CI 2.709-391.041, p=0.006) และประวัติที่ผู้ป่วยเคยรับการรักษาเป็นผู้ป่วยใน (adjusted OR 6.417, 95%CI 1.228-33.525, p=0.028)

สรุป การศึกษานี้พบว่ากลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่ไม่รู้สึกเป็นภาระถึงเป็นภาระน้อยในการดูแลและปัจจัยที่สัมพันธ์กับความรู้สึกเป็นภาระในการดูแลระดับปานกลางถึงมาก คือ การเคยถูกผู้ป่วยทำร้ายร่างกายและประวัติที่ผู้ป่วยเคยรับการรักษาเป็นผู้ป่วยใน ความรู้สึกเป็นภาระในการดูแลอาจก่อให้เกิดปัญหาทางสุขภาพของผู้ดูแลได้ ดังนั้นแพทย์ควรตระหนักและประเมินภาวะดังกล่าวเพื่อลดอัตราการเกิดการเจ็บป่วยหรือความรุนแรงของโรคลง โดยอ้างอิงจากการศึกษานี้หากผู้ดูแลมีประวัติเคยถูกทำร้ายหรือผู้ป่วยเคยรับการรักษาแบบผู้ป่วยใน ควรได้รับการเฝ้าระวังและคัดกรองปัญหาทางด้านสุขภาพกายและจิตเพื่อลดการเจ็บป่วยที่จะตามมาและมีการดูแลที่ถูกต้อง