การพัฒนากลไกการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วมสำหรับคณะกรรมการประสานงานสาธารณสุขระดับอำเภอและสหวิชาชีพด้านสุขภาพในการจัดการยุทธศาสตร์สุขภาพ อำเภอเสลภูมิ จังหวัดร้อยเอ็ด

บทคัดย่อ

การวิจัยและพัฒนาครั้งนี้มุ่งพัฒนากลไกการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วมสำหรับคณะกรรมการประสานงานสาธารณสุขระดับอำเภอ (คปสอ.)และสหวิชาชีพด้านสุขภาพในการจัดการยุทธศาสตร์สุขภาพ อำเภอเสลภูมิ จังหวัดร้อยเอ็ด แบ่งออกเป็น 3 ระยะ โดยระยะที่ 1 เป็นการศึกษาสถานการณ์การจัดการยุทธศาสตร์สุขภาพ ระยะที่ 2 เป็นการพัฒนากลไกการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วมสำหรับ คปสอ.ซึ่งเป็นทีมบริหารเครือข่ายบริการสุขภาพและสหวิชาชีพด้านสุขภาพในการจัดการยุทธศาสตร์สุขภาพ ปีงบประมาณ 2564 ระยะที่ 3 เป็นการศึกษาผลการพัฒนาฯ ระยะเวลาในการวิจัยรวม 9 เดือน กลุ่มตัวอย่างคือ คปสอ.และสหวิชาชีพด้านสุขภาพ โดยเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเจาะจง จำนวน 57 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยระยะที่ 1 เป็นแบบสอบถามข้อมูลส่วนบุคคล และแบบรายงานสถานการณ์การจัดการยุทธศาสตร์สุขภาพ การวิจัยระยะที่ 2 เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยประกอบด้วย หลักสูตรการฝึกอบรมหลักสูตรนักจัดการยุทธศาสตร์สุขภาพอำเภอเสลภูมิ ซึ่งผู้วิจัยประยุกต์มาจากหลักสูตรการพัฒนาความเชี่ยวชาญด้านนโยบายและยุทธศาสตร์สุขภาพของสำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข แบบสังเกตกระบวนการฝึกอบรมหลักสูตรนักจัดการยุทธศาสตร์สุขภาพ และ แบบสอบถามการมีส่วนร่วมในการจัดการยุทธศาสตร์สุขภาพ ส่วนการวิจัยระยะที่ 3 ใช้แบบประเมินผลการจัดการยุทธศาสตร์สุขภาพ วิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณด้วยค่าร้อยละ และค่าเฉลี่ย ส่วนข้อมูลเชิงคุณภาพวิเคราะห์โดยใช้เทคนิคการวิเคราะห์เนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง ร้อยละ 68.4 อายุเฉลี่ย 45.4 ปี จบการศึกษาระดับปริญญาตรี ร้อยละ 82.5 คปสอ.และสหวิชาชีพด้านสุขภาพทุกคนมีประสบการณ์ในการจัดการยุทธศาสตร์สุขภาพมากกว่า 7 ปี จากสถานการณ์การจัดการยุทธศาสตร์สุขภาพที่ผ่านมาพบว่ามีจุดแข็งในการดำเนินงาน 3 ด้าน ได้แก่ 1)ผู้บริหารเป็นผู้รวมพลังในขับเคลื่อนให้เกิดการเปลี่ยนแปลง  2) การนำยุทธศาสตร์ที่กำหนดไว้แปลงเป็นแผนงานหรือโครงการที่ปฏิบัติได้ 3) การเชื่อมโยงและบูรณาการ และมีจุดอ่อนที่สำคัญ คือ ขาดกลไกการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วมในการควบคุมกำกับและติดตามผลอย่างเป็นระบบ และพบว่า                   ผลการพัฒนายุทธศาสตร์สุขภาพ ปีงบประมาณ 2560 - 2563 พบว่ามีผลการประเมินภาพรวมร้อยละ 67.61, 69.22, 76.74 และ 84.73 ตามลำดับ ซึ่งจัดเป็นลำดับที่ 11, 13, 12, 14 จาก 20 อำเภอของจังหวัดร้อยเอ็ด ได้แก่ และพบว่ารูปแบบการพัฒนากลไกการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วมประกอบด้วย  6 ขั้นตอน ได้แก่ 1) การคัดเลือก คปสอ.และสหวิชาชีพด้านสุขภาพ 2) การร่างหลักสูตรการฝึกอบรมเพื่อพัฒนาศักยภาพ คปสอ.และสหวิชาชีพด้านสุขภาพในการจัดการยุทธศาสตร์สุขภาพ 3) การฝึกอบรม             เชิงปฏิบัติการ 4) การวางแผนพัฒนาและการจัดระบบการควบคุมกำกับงาน  5) การดำเนินการพัฒนาตามแผน และ 6) การประเมินผลการพัฒนาหลักการพัฒนา ซึ่งพบว่า คปสอ.และสหวิชาชีพด้านสุขภาพ มีส่วนร่วมในการจัดการยุทธศาสตร์ โดยรวมอยู่ในระดับสูง ค่าเฉลี่ย 1.38 ซึ่งมีส่วนร่วมมากที่สุด คือ ระดับการให้ข้อมูลข่าวสารข้อเท็จจริง ค่าเฉลี่ย 1.43 และมีส่วนร่วมน้อยที่สุดคือระดับการเสริมอำนาจแก่สมาชิกองค์กรให้เป็นผู้ตัดสินใจ ค่าเฉลี่ย 1.27 ส่วนผลการพัฒนายุทธศาสตร์ รอบ 9 เดือน ปีงบประมาณ 2564 พบว่าภาพรวมผ่านเกณฑ์ระดับ 5 คะแนน จำนวน 44 ตัวชี้วัด จากทั้งหมด 50 ตัวชี้วัด คิดเป็นร้อยละ 88.0 โดยยุทธศาสตร์ที่มีคะแนนประเมินสูงสุดคือยุทธศาสตร์บุคลากรเป็นเลิศ ร้อยละ 100 และยุทธศาสตร์ที่มีคะแนนต่ำสุดคือยุทธศาสตร์บริการเป็นเลิศ ร้อยละ 81.3  ดังนั้น คปสอ.และสหวิชาชีพด้านสุขภาพอำเภอเสลภูมิควรเร่งรัดค้นหาส่วนขาดและปัจจัยที่เป็นอุปสรรค                ในการดำเนินงานเพื่อวางแผนพัฒนาการจัดการยุทธศาสตร์สุขภาพแบบมีส่วนร่วมให้บรรลุเป้าหมายระดับสูงสุดต่อไป