การพัฒนาระบบควบคุมคุณภาพการตรวจความสมบูรณ์ของเม็ดเลือด (CBC) โดยประยุกต์ใช้ Sigma metric ในห้องปฏิบัติการผู้ป่วยนอก โรงพยาบาลสมเด็จ พระบรมราชเทวี ณ ศรีราชา สภากาชาดไทย

บทคัดย่อ

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาระบบควบคุมคุณภาพการตรวจวิเคราะห์ความสมบูรณ์ของเม็ดเลือด (completed blood count; CBC) โดยนำค่า Sigma metric มาประยุกต์ใช้ในงานห้องปฏิบัติการผู้ป่วยนอก ฝ่ายเวชศาสตร์ชันสูตร โรงพยาบาลสมเด็จพระบรมราชเทวี ณ ศรีราชา สภากาชาดไทย เพื่อเป็นการวางแผนการควบคุมคุณภาพอย่างมีประสิทธิภาพ โดยประเมินคุณภาพของรายการการวิเคราะห์ CBC 7 รายการ ได้แก่ การนับจำนวนเม็ดเลือดแดง การนับจำนวนเม็ดเลือดขาว การนับจำนวนเกล็ดเลือด การตรวจความเข้มข้นของฮีโมโกลบิน การตรวจความเข้มข้นของเม็ดเลือดแดง การตรวจปริมาตรของเซลล์เม็ดเลือด และค่าเฉลี่ยน้ำหนักของฮีโมโกลบิน ด้วยเครื่องนับเม็ดเลือดอัตโนมัติ Sysmex รุ่น XN-1000 โดยใช้สารควบคุมคุณภาพ 3 ระดับ เมื่อพิจารณาค่า Sigma metric ของแต่ละรายการการตรวจ และคำนวณเปอร์เซ็นต์ ของค่า Sigma metric พบว่า รายการตรวจที่มีค่า Sigma metric อยู่ในช่วง 5-6 คิดเป็น 14.29%, อยู่ในช่วง 4–5 คิดเป็น 42.86%  และน้อยกว่า 4 คิดเป็น 42.86%  จากนั้น เลือกกฎที่เหมาะสมโดยอาศัยวิธีอย่างง่าย (rule of thumb) รวมทั้งหาสาเหตุและแนวทางแก้ไขรายการตรวจที่ค่า Sigma metric น้อยกว่า 4 ซึ่งพบว่า รายการตรวจที่มีค่า Sigma metric มากกว่า 4 ขึ้นไป เพิ่มขึ้น 28.57% เมื่อทำการศึกษาจำนวนการเกิดนอกการควบคุม (out of control) พบว่า วิธีการควบคุมคุณภาพโดยใช้ Westgard Sigma Rules สามารถลดขั้นตอนการทำการควบคุมคุณภาพภายใน เมื่อเปรียบเทียบกับวิธีการควบคุมคุณภาพโดยใช้ Westgard multirules ดังนั้น การนำค่า Sigma metric มาประยุกต์ใช้ในการควบคุมคุณภาพจะช่วยประเมินคุณภาพของเครื่องตรวจวิเคราะห์ แก้ไขคุณภาพการตรวจวิเคราะห์ได้ดีขึ้น อีกทั้งยังลดภาระงานในการควบคุมคุณภาพภายในได้ ข้อมูลจากการศึกษานี้จึงเป็นประโยชน์ และสามารถใช้เป็นแนวทางสำหรับห้องปฏิบัติการในการวางแผนการควบคุมคุณภาพ เพื่อให้เกิดการพัฒนาอย่างต่อเนื่องในการตรวจวิเคราะห์ทางห้องปฏิบัติการทางการแพทย์