การพัฒนาแนวทางการเยี่ยมบ้านผู้ป่วยวัณโรคปอด ที่รักษาด้วยระบบยาระยะสั้น อำเภอเมือง จังหวัดสมุทรปราการ

บทคัดย่อ

การวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม วัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาแนวทางการเยี่ยมบ้านผู้ป่วยวัณโรค ปอดในอำเภอเมือง จังหวัดสมุทรปราการที่ได้รับการรักษาด้วยระบบยาระยะสั้น ภายใต้แนวคิดการจัดการ รายกรณีและทฤษฎีการพยาบาลของคิง วิจัยประกอบด้วย 3 ขั้นตอน ขั้นที่ 1 ประเมินสถานการณ์การดูแล ขั้นที่ 2 พัฒนาแนวทางการเยี่ยมบ้าน และขั้นที่ 3 เปรียบเทียบการรับรู้ของผู้ป่วยก่อนและหลังพัฒนา แนวทางการเยี่ยมบ้าน กลุ่มตัวอย่างหลัก คือ ผู้ป่วยวัณโรคปอด 22 ราย กลุ่มตัวอย่างรอง ได้แก่ สมาชิก ครอบครัว ทีมสหวิชาชีพ อสม. และผู้นำชุมชน เครื่องมือวิจัยประกอบด้วยแบบสอบถาม แนวสัมภาษณ์ เชิงลึก แบบสังเกตแบบไม่มีส่วนร่วม และแนวทางสนทนากลุ่ม ซึ่งผ่านการตรวจสอบโดยผู้เชี่ยวชาญจำนวน 3 ท่าน คำนวณความเชื่อมั่นเท่ากับ 0.89 และค่าความตรงตามเนื้อหาเท่ากับ 0.80 วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติ พรรณนา paired t- test และวิเคราะห์เชิงเนื้อหา ผลวิจัย พบว่า ผู้ป่วยเป็นเพศชาย ร้อยละ 77.30 อายุ 56 - 65 ปี ร้อยละ 31.80 สถานภาพคู่ ร้อยละ 77.30 จบมัธยมศึกษาปีที่ 1- 6 ร้อยละ 40.90 รายได้ < 5,000 บาท ร้อยละ 38.10 คู่สมรสเป็น ผู้ดูแล ร้อยละ 50.00 ดัชนีมวลกาย < 20 ร้อยละ 59.10 ร้อยละ 4.50 ลืมรับประทานยา และเกิดอาการไม่พึงประสงค์จากยา ผลวิเคราะห์บทบาทบุคลากรสุขภาพที่ปฏิบัติขณะเยี่ยมบ้าน พบว่า 2 เดือนแรก ติดตามทุกสัปดาห์ 4 เดือนถัดมาเดือนละครั้ง โดยค้นหาบุคคลทำหน้าที่พี่เลี้ยง แจกแผ่นพับความรู้ ไม่พบ การประสานงานกับผู้นำชุมชน ผลการพัฒนาเกิดแนวทางเยี่ยมบ้านที่ระบุบทบาทผู้เกี่ยวข้องสัปดาห์ที่ 1-8 แผนเยี่ยมบ้านที่ระบุวัตถุประสงค์ ขั้นตอนเยี่ยม และแบบบันทึกเยี่ยมบ้าน หลังใช้พบว่าผู้ป่วยรับรู้การรักษา เพิ่มขึ้น (ค่าเฉลี่ยก่อนใช้เท่ากับ 4.11 ค่าเฉลี่ยหลังใช้เท่ากับ 4.75) รับรู้ความเครียดลดลง (ค่าเฉลี่ยก่อนใช้ เท่ากับ 2.14 ค่าเฉลี่ยหลังใช้เท่ากับ 1.34) และรับรู้การปฏิบัติของครอบครัว บุคลากรสุขภาพ และชุมชน เพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ (ค่าเฉลี่ยก่อนใช้เท่ากับ 2.94 ค่าเฉลี่ยหลังใช้เท่ากับ 3.75)