กระบวนทัศน์สุขภาพจิตวิญญาณในมุมมองศาสนาสำคัญในประเทศไทย

บทคัดย่อ

          วัตถุประสงค์ของการศึกษาแบบ Systematic review นี้เพื่ออธิบายความหมายและที่มาของคำว่าสุขภาพทางจิตวิญญาณในบริบทและกระบวนทัศน์ไทยบนฐานความเชื่อทางศาสนา ระเบียบวิธีศึกษา เป็นการค้นหาจากบทความที่มีการตีพิมพ์เผยแพร่เป็นภาษาไทยในเว็บกูเกิ้ลย้อนหลังไปสิบปีระหว่างปี 2545 ถึงต้นปี 2554 โดยใช้คำว่าสุขภาพจิตวิญญาณในมุมมองศาสนาพุทธ อิสลาม และ คริสต์ นำมาคัดตามเกณฑ์คัดเข้าปรากฏว่ามีบทความที่เป็นไปตามเกณฑ์ ๑๑ บทความและนำมาทบทวนเพื่อสรุป ผลการศึกษาพบว่าศาสนาที่มีผู้นับถือมากที่สุดสามอันดับแรกในประเทศไทยคือพุทธ อิสลาม และ คริสต์ โดยพบว่าศาสนาในกลุ่มที่เป็นเอกเทวนิยมคือ อิสลามและคริสต์เป็นศาสนาที่มีการอธิบายที่มาของคำว่าจิตวิญญาณที่สอดคล้องตรงกันโดยมีรากมาจากคำว่า Spirit ซึ่งตรงกันกับคำว่า Ruh ในศาสนาอิสลาม จิตวิญญาณนี้มีลักษณะสำคัญสามประการคือ ลักษณะที่เป็นพลังทั้งมวล (Omni potent) ความรู้ทุกอย่าง (Omni science) และ อยู่ในทุกหนทุกแห่งหรือการปรับตัวได้ทุกที่ (Omni presence) โดยทั้งสามประการนี้ไม่มีวันสิ้นสูญมีความเป็นอมตนิรันดร์ (Eternity) ส่วนศาสนาพุทธไม่มีคำว่าจิตวิญญาณในพระไตรปิฎก มีแต่คำว่า จิต และ วิญญาณที่มิได้นำสองคำนี้มารวมกัน ดังนั้นหากยึดเอาที่มาจากศาสนาคริสต์และอิสลามมาประกอบกับคำว่าสุขภาพตามพระราชบัญญัติสุขภาพแห่งชาติ พ.ศ. 2550 จึงน่าจะหมายถึง สุขภาวะที่สมบูรณ์เชื่อมโยงเป็นองค์รวมอย่างสมดุลทั้งด้านพลังงาน พลังความรู้ และ ความสามารถการปรับตัวได้ตามสถานการณ์อย่างต่อเนื่องยั่งยืน ซึ่งสอดคล้องกับคำว่าสุขภาพปัญญาตามคำนิยามของกฎหมายฉบับดังกล่าว