สถานการณ์ทางระบาดวิทยาและการประเมินความเสี่ยง ของภาวะเมตาบอลิกซินโดรมในคนไทย
บทคัดย่อ
ภาวะเมตาบอลิกซินโดรม (Metabolic syndrome) เป็นปัญหาสุขภาพที่สำคัญมากของประชากรโลกและประชากรไทยเนื่องจากเป็นสาเหตุหลักของการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจ ที่ส่งผลกระทบอย่างสูงต่ออัตราการป่วย การตาย การเป็นภาระพึ่งพา และค่าใช้จ่ายในการรักษาพยาบาล การคัดกรองเป็นมาตรการการป้องกันโรคระดับทุติยภูมิที่มีคุณค่ายิ่งสำหรับผู้ป่วยที่ยังไม่แสดงอาการผิดปกติที่ชัดเจนทำให้ไม่ตระหนักถึงความสำคัญของการดูแลตนเองอย่างเคร่งครัด พยาบาลเวชปฏิบัติเป็นผู้มีบทบาทหลักในการคัดกรองและออกแบบมาตรการลดความเสี่ยงในกลุ่มเป้าหมายที่อยู่ในพื้นที่รับผิดชอบ เพื่อลดและป้องกันการเกิดปัญหาโรคเรื้อรังในคนไทยได้อย่างมีประสิทธิภาพ
บทความนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อทบทวนความรู้ใหม่และสร้างความเข้าใจที่ถูกต้องของภาวะเมตาบอลิกซินโดรม ประกอบด้วย นิยาม สาเหตุ ความชุกและอุบัติการณ์ ปัจจัยเสี่ยง เกณฑ์การประเมินความเสี่ยงและเกณฑ์การวินิจฉัย รวมทั้งแนวปฏิบัติในการบำบัดรักษาสำหรับกลุ่มเสี่ยงที่มีอยู่จำนวนมากในชุมชน
References
กิตติพงศ์ คงสมบูรณ์ และสุรเชษฐ์ เลิศฐิติพันธุ์. (2553). เมตาบอลิกซินโดรมและปัจจัยที่เกี่ยวข้องในประชากรไทย. สงขลานครินทร์เวชสาร. 28 (3) : 145-53.
ฉัตรเลิศ พงษ์ไชยกุล และคณะ. (2007). Prevalence of metabolic syndrome and its relationship to weight in Thai population. J Med Assoc Thai. 90 : 459-67.
ชูชัย ศุภวงศ์ สมศักดิ์ ชุณหรัศมิ์ ลัดดา ดาริกาเลิศ และคณะ. (2552). คู่มือการให้บริการของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล. กรุงเทพฯ : บริษัท ที คิว พี จำกัด.
ชัยชาญ ดีโรจนวงศ์. (2549). Metabolic syndrome (โรคอ้วนลงพุง). สารราชวิทยาลัยอายุรแพทย์. 23 : 5-15.
_________ และ ธีระ ไพรัชวิสุทธิ์. (2551). Metabolic syndrome and fatty liver disease. The 3rd Annual Meeting of Liver Society (Thailand).
นิภา จรูญเวสม์. (2551). กลุ่มโรคอ้วนลงพุง. วารสารราชบัณฑิตยสถาน. 33(2) : 72-82.
นงพิมล นิมิตรอานันท์ และคณะ. (2556). ความชุกและองค์ประกอบของภาวะเมตาบอลิกซินโดรมของประชาชนชุมชนคลองโยง จังหวัดนครปฐม. วารสารมหาวิทยาลัยคริสเตียน. 19(3) : 467-481.
พรทิพย์ มาลาธรรม และคณะ.(2011). ความชุกและองค์ประกอบของกลุ่มอาการเมตาบอลิคของประชาชนในจังหวัดนครราชสีมา. Thai Journal of Nursing Council. 26(4) : 137-147.
รวมพร นาคะพงศ์. (บรรณาธิการ). (2553). แนวปฏิบัติการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพเพื่อลดปัจจัยเสี่ยงโรคหัวใจและหลอดเลือด. สำนักโรคไม่ติดต่อ กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข. โรงพิมพ์สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ.
วิชัย เอกพลากร (บรรณาธิการ). (มปท.). รายงานการสำรวจสุขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจร่างกายครั้งที่ 4 พ.ศ. 2551-2. สำนักงานสำรวจสุขภาพประชาชนไทย (สสท.). นนทบุรี : บริษัท เดอะ กราฟิโก ซิสเต็มส์ จำกัด.
_________และคณะ. (2553). ระบาดวิทยาโรคเบาหวานและเมเทบอลิกซินโดรมในประเทศไทย. CVM. 3(15) : 38-40.
ศิวากร พรตระกูลพิพัฒน์ และคณะ. (2554). ดัชนีความเสี่ยงต่อเบาหวานของไทยรูปแบบประยุกต์กับการคัดกรองกลุ่มอาการทางเมทาบอลิก. ศรีนครินทร์เวชสาร. 26(3) : 213-24.
สมาคมโรคเบาหวานแห่งประเทศไทยฯ สมาคมต่อมไร้ท่อแห่งประเทศไทย กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข และสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ. (2554). แนวทางเวชปฏิบัติสำหรับโรคเบาหวาน พ.ศ. 2554. กรุงเทพฯ : บริษัทศรีเมือง การพิมพ์.
สำนักนโยบายและยุทธศาสตร์ กระทรวงสาธารณสุข. (2554). กรอบยุทธศาสตร์งานสร้างเสริมสุขภาพและป้องกันโรคระดับชาติ พ ศ. 2554-2558.
_________(2555). แผนยุทธศาสตร์สุขภาพดี วิถีชีวิตไทย พ.ศ.2554-2563. โรงพิมพ์พระพุทธศาสนาแห่งชาติ.
สำนักโรคไม่ติดต่อ กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข. (2553). แนวปฏิบัติการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพเพื่อลดปัจจัยเสี่ยงโรคหัวใจและหลอดเลือด. กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ์สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ : 23-24.
หทัยชนก บัวเจริญ. (2555). บทบาทพยาบาลในการพัฒนานวัตกรรมเพื่อการจัดการภาวะ Metabolic syndrome แบบองค์รวม. วารสารวิทยาลัยพยาบาลพระปกเกล้า จันทบุรี. 23(1) : 71-80.
อุทัย เพ็งธรรม. (2554). ความชุกของกลุ่มอาการเมตาบอลิกในบุคลากรโรงพยาบาลลำปาง. ลำปางเวชสาร. 32(1) : 11-7.
Adam, T., Alan, G. & Stepfanie, A. (2008). “Outcomes of a multidisciplinary approach to the management of the metabolic syndrome”. Canadian Pharmacist Journal. 141(1) : 42-52.
Aekplakorn, W., et.al. (2011). “Prevalence of metabolic syndrome defined by the International diabetes Federation and National Cholesterol Education Program criteria among Thai adults”. Asia Pac J Public Health. 23 : 792-800.
Alberti,KG., Zimmet,P., Shaw,J. and IDF Epidemiology Task force Consensus Group. (2005). “IDF Epidemiology task force consensus group. The Metabolic syndrome-a new worldwide definition”. Lancet. (366) : 1059-62.
Alberti,KG, Eckel RH., Grundy SM., et.al. (2009). “Harmonizing the metabolic syndrome : a joint interim statement of the international Diabetes Federation Task Force on Epidemiology and Prevention; National Heart Association; World Heart Federation; International Atherosclerosis Society; and International Association for the Study of Obesity”. Circulation. 120 (16) : 1640-45.
Al-Lawati, JA., et.al. (2003). “Prevalence of the metabolic syndrome among Omani adults”. Diabetes Care. (26) : 1781-85.
Boonyavarakul, A., et.al. (2005). “Prevalence of metabolic syndrome and its association factors between percentage body fat and body mass index in rural Thai population aged 35 years and older”. J Med Assoc Thai. 88(3) : S121-30.
Carr, DB., et.al. (2004). “Intra-abdominal fat is a major determinants of the National Cholesterol Education Program Adult Treatment Panel III criteria for the metabolic syndrome”. Diabetes. 53(8) : 2087-94.
Cheepudomwit,S., Chapman, N., Wooward,M., Grundy SM., Brewer B. and Cleeman,Jl. (2003). “Definition of metabolic syndrome. Collaboration study of cardiovascular disease in Asia.” Interasia,. 87-97.
Choo, V. (2002). WHO reassesses appropriate body-mass index of Asian populations. Lancet. 360;235.
Delavari, A. et.al. (2009). “First nationwide study of the prevalence of the metabolic syndrome and optimal cutoff points of waist circumference in the Middle East : the National survey of risk factors for non-communicable diseases of Iran”. Diabetes care. (32) : 1092-97.
Expert panel on detection, evaluation, and treatment of high blood cholesterol in adults. “Executive summary of the third report of the national Cholesterol Education program (NCEP)”. (Adults Treatment Panel III); Final report. (2001). JAMA. (287) : 356-35.
Ford,ES. (2005). “Prevalence of the metabolic syndrome defined by the International diabetes Federation among adults in the US”. Diabetes care. 28(11) : 2745-49.
_________ Giles, WH. & Dietz, WH. (2002). “Prevalence of the metabolic syndrome among US adults : findings from the Third National Health and Nutrition Examination Survey”. JAMA. (287) : 356-35.
_________ Giles, WH. & Mokdad, AH. (2004). “Increasing of prevalence of the metabolic syndrome among US adults”. Diabetes care. (27) : 2444-9.
Freire,R.,et.al. (2005). “Dietary fat is associated with metabolic syndrome in Japanese Brazillians”. Diabetes care. 28(7) :1779-85.
Greer, DM. & Hill, DC. (2011). “Implementing an evidence-based metabolic syndrome prevention and treatment program utilizing group visits”. Journal of the American Academy of Nurse Practitioners. 23(2) : 76-83.
Grundy, SM. et.al. (2004). Clinical management of metabolic syndrome, report of the American Heart Association conference. 109 : 433-8.
_________(2004). “Definition of metabolic syndrome. Report of the National Heart, Lung and Blood Institute/American Heart Association, National Heart, Lung and Blood institute/American Diabetes Association conference on scientific issues related to management”. Arterioscler Thromb Vasc Biol. (24) : e19-24.
_________ (2005). “Diagnosis and management of the metabolic syndrome : an American Heart Association/National Heart, Lung and Blood Institute Scientific statement”. Crit Pathw Cardiol. (4) : 198-203.
_________ (2006). “Diagnosis and management of the metabolic syndrome : An American Heart Association/National Heart, Lung and Blood institute Scientific statement”. Curr Opin Cardiol. (21) : 1-6.
_________ (2008). “Metabolic syndrome pandemic”. Arterioscler Thromb Vasc Bio. (28) : 629-36.
_________ (2008). “Definition of metabolic syndrome : report of the national heart, lung, and blood Institute/American Heart Association for the Study of Obesity”. Circulation. (24) : e13-8.
Haffner, SM., et.al. (1992). “Prospective analysis of the insulin-assistance syndrome (syndrome X)”. Diabetes. 41 : 715-22.
Hara, K., et.al. (2006). “A proposal for the cutoff point of waist circumference for the diagnosis of metabolic syndrome in the Japanese population”. Diabetes care. 29 : 1123-24.
He, Y., et.al. (2006). “Prevalence of the Metabolic syndrome and its relation to cardiovascular disease in an elderly Chinese population”. J Am Coll Cardio. 47 (8) : 1588-94.
International Diabetes Federation. (2006). The IDF consensus worldwide definition of the metabolic syndrome. Belgium : International Diabetes Federation.
Isomaa, B., et.al. (2001). “Cardiovascular morbidity and mortality associated with the metabolic syndrome”. Diabetes Care. (24) : 683-9.
Jackson, M., et.al. (2007). “Diet and overweight and obesity in population of African origin : Cameroon, Jamaica and the UK”. Public health Nurt. (10) : 122-30.
Kahn, R., et.al. (2005). “The metabolic syndrome: time for a critical appraisal. Joint statement from the American Diabetes Association and the European Association for the Study of Diabetes”. Diabetic care. (28) : 2289-304.
Knowler, WC., et.al. (2002). “Reduction in the incidence of Type 2 diabetes with lifestyle intervention or metformin”. N Engl J Med, (346) : 393-403.
Lloyd-Jones,D., et.al. (2010). “Heart disease and statistics-2010 update : a report from American Heart Association. Circulation.” (121) : e46-e215.
Lohsoonthorn,V., et.al. (2007). “Prevalence of metabolic syndrome among professional and office workers in Bangkok, Thailand”. Journal of the Medical Association of Thailand. 90(9) : 1908-15.
Lorenzo, C., et.al. (2003). “The metabolic syndrome as predictors of Type 2 diabetes : The San Antonio Heart Study”. Diabetes Care. 26(11) : 3153-59.
Malik, S., et.al. (2004). “Impact of the metabolic syndrome on mortality from coronary heart disease, cardiovascular disease and all causes in United State adults”. Circulation. (110) : 1245-50.
Motala, AA., et.al. (2011). “The prevalence of metabolic syndrome and determination of the optimal waist circumference cutoff points in a rural South African community”. Diabetes Care. (34) : 1032-37.
National Cholesterol Education Program Expert panel on Detection, Evaluation, Treatment of High Blood Cholesterol in Adults. (2002). “Third Report of the National Cholesterol education Program (NCEP) Expert panel on Detection, Evaluation, Treatment of High Blood Cholesterol in Adults (Adults Treatment Panel III) final report”. Circulation. 106(25) : 3143-421.
Nittiyanant, W. (2005). Metabolic syndrome, ischemic heart disease and stroke in Thais with type 2 diabetes. Int Med J Thai. 21:24.
Oladapo, OO., et.al. (2010). “A prevalence of cardio-metabolic risk factors among a rural Yoruba south-western Nigerian population : a population-based survey”. Cardiovasc J Afr. (21) : 26-31.
Pan, XR. et.al. (1997). “Effects of diet and exercise in preventing NIDDM in people with impaired glucose tolerance : the Da Qing IGT and Diabetes Study”. Diabetes Care. (20) : 537-44.
Park, YW. et.al. (2003). “The metabolic syndrome : prevalence and associated risk factor findings in the US population from the third national health and Nutrition Examination Survey”. Arch Intern Med. 163 : 427-36.
Phengtham,U. (2011). “Prevalence metabolic syndrome among health care personnel and office workers in Lampang hospital”. Lampang Med J. (32) : 11-7.
Puavilai, G., et.al. (2001). “Random capillary plasma measurement in the screening of diabetes mellitus in high risk subjects in Thailand”. Diabetes Res Clin Prac. (51) : 125-31.
Reaven, GM.. (1988). “Banding lecture 1988 : role of insulin resistance in human disease”. Diabetes. , 37 : 1595-1607.
Tan, CE., Ma S., Wai D., Chew SK., and Tai ES. (2004). “Can we apply the National Cholesterol Education Program (NCEP) Adults Treatment Panel definition of the metabolic syndrome to Asians?”. Diabetes Care. (27) : 1728-34.
Tumilehto, J., et.al. (2002). “Prevention of Diabetes Type 2 by changes in lifestyle among subjects with impaired glucose Tolerance”. N Engl J Med. (344) : 1343-50.
United Nations Development Program (UNDP). (2007). Thailand human development report 2007. Paris : UNESCO.
Wang, TJ., et.al. (2011). “Metabolite profile and the risk of developing Diabetes”. Nature Medicine. (17) : 448-453.
Wirfalt,E., et.al. (2001). “Food patterns and components of the metabolic syndrome in men and women : a cross-sectional study with in the Malmo diet and Cancer Cohort”. Am J Epidemiol. (154) : 1150-59.
World Health Organization. (1999). Definition, diagnosis and classification of diabetes mellitus and its complication : report of a WHO Consultation. Part I: Diagnosis and classification of diabetes mellitus. Geneva, Switzerland WHO.
_________ (2011). Global status report on non-communicable diseases. Geneva : WHO.
Yoon, YS., et.al. (2004). “Alcohol consumption and the metabolic syndrome in Korean adults : the 1998 Korean National Health and Nutrition Examination Survey”. Am J Clin Nurt. 80(1) : 217-24.
