ความสัมพันธ์เชิงทำนายระหว่างการบริหารตามลักษณะองค์กรรอบรู้สุขภาพของชมรมผู้สูงอายุในกรุงเทพมหานคร กับการส่งเสริมสุขภาพสมาชิกผู้สูงอายุตามหลัก 4 Smart “ไม่ล้ม ไม่ลืม ไม่ซึมเศร้า กินข้าวอร่อย”
คำสำคัญ:
ชมรมผู้สูงอายุ, การส่งเสริมสุขภาพ, องค์กรรอบรู้สุขภาพบทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยแบบหาความสัมพันธ์เชิงทำนาย เพื่อศึกษาการส่งเสริมสุขภาพสมาชิกผู้สูงอายุตามหลัก 4 Smart “ไม่ล้ม ไม่ลืม ไม่ซึมเศร้า กินข้าวอร่อย” และศึกษาอำนาจการทำนายของการบริหารตามลักษณะองค์กรรอบรู้สุขภาพของชมรมผู้สูงอายุต่อการส่งเสริมสุขภาพสมาชิกผู้สูงอายุตามหลัก 4 Smart กลุ่มตัวอย่างเป็นชมรมผู้สูงอายุในกรุงเทพมหานคร จำนวน 221 ชมรม เครื่องมือการวิจัยเป็นแบบสอบถาม แบ่งออกเป็น 4 ส่วน ได้แก่ 1) ข้อมูลทั่วไปของชมรมผู้สูงอายุ 2) การจัดกิจกรรมสุขภาพของชมรมผู้สูงอายุ 3) การบริหารตามลักษณะองค์กรรอบรู้สุขภาพ มีค่าความเชื่อมั่น .96 และ 4) การส่งเสริมสุขภาพสมาชิกผู้สูงอายุตามหลัก 4 Smart “ไม่ล้ม ไม่ลืม ไม่ซึมเศร้า กินข้าวอร่อย” มีค่าความเชื่อมั่น .97 เก็บรวบรวมข้อมูลในช่วงเดือนพฤศจิกายน 2561 ถึงเดือนมกราคม 2562 วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการวิเคราะห์การถดถอยพหุคูณแบบขั้นตอน
ผลการวิจัยพบว่า 1) ชมรมผู้สูงอายุมีคะแนนเฉลี่ยการบริหารตามลักษณะองค์กรรอบรู้สุขภาพโดยรวมในระดับปานกลาง (M = 2.23, SD = .41) 2) ชมรมผู้สูงอายุมีคะแนนเฉลี่ยการส่งเสริมสุขภาพสมาชิกผู้สูงอายุตามหลัก 4 Smart “ไม่ล้ม ไม่ลืม ไม่ซึมเศร้า กินข้าวอร่อย” ในระดับปานกลาง (M = 3.10, SD = 1.30) และ 3) การสร้างช่องทางเพื่อการเข้าถึงและบอกต่อข้อมูลสุขภาพแก่สมาชิก การสื่อสารเพื่อพิทักษ์สิทธิ์ของสมาชิก และการเป็นแบบอย่างของกรรมการชมรมในการเผยแพร่ข้อมูลสุขภาพสู่สมาชิก สามารถร่วมกันทำนายการส่งเสริมสุขภาพสมาชิกผู้สูงอายุตามหลัก 4 Smart ได้ร้อยละ 32.70 อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (R2 = .327, p < .001)
จากการวิจัยครั้งนี้มีข้อเสนอแนะว่า หน่วยงานสุขภาพควรนำองค์ประกอบการบริหารที่มีอำนาจการทำนายการส่งเสริมสุขภาพสมาชิกผู้สูงอายุ ไปวางแผนพัฒนาทักษะการบริหารแก่กรรมการชมรม เพื่อให้ชมรมสามารถตอบสนองความต้องการของสมาชิกได้มากยิ่งขึ้น
เอกสารอ้างอิง
กมลรัตน์ กิตติพิมพานนท์, และผจงจิต ไกรถาวร. (2558). ประสิทธิผลของรูปแบบการป้องกันการหกล้มที่ใช้ชุมชนเป็นฐานต่อสมรรถภาพทางกายและการพลัดตกหกล้มของผู้สูงอายุที่อาศัยอยู่ในชุมชนเมือง กรุงเทพมหานคร: การศึกษาติดตามผล. วารสารพยาบาลสาธารณสุข, 29(1), 98–113.
กรมกิจการผู้สูงอายุ. (2563). ข้อมูลสถิติจำนวนผู้สูงอายุประเทศไทย ปี 2561 ด้วยระบบ Power Bi / pdf. สืบค้นจาก https://www.dop.go.th/th/know/1/153
กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข. (2562). กรมอนามัย ห่วงสุขภาพผู้สูงวัย แนะใช้หลัก ‘ไม่ล้ม ไม่ลืม ไม่ซึมเศร้า กินข้าวอร่อย’. สืบค้นจาก https://multimedia.anamai.moph.go.th/news/news04042562/
กองยุทธศาสตร์สาธารณสุขและสิ่งแวดล้อม. (2562). รายงานข้อมูลผู้สูงอายุของกรุงเทพมหานครจากฐานประชากรในระบบทะเบียนราษฎร ณ เดือนธันวาคม 2561 และเปรียบเทียบกับข้อมูล ณ เดือนธันวาคม 2560. สืบค้นจาก https://webportal.bangkok.go.th/upload/user/00000132/download/22_02_62fullpaper.pdf
กานดาวสี มาลีวงษ์, วนิดา ดุรงค์ฤทธิชัย, ยงยศ หัตถพรสวรรค์, ศรีสุดา สว่างสาลี, วณิดา มงคลสินธุ์, ภุชงค์ เสนานุช, สุวิมล แสนเวียงจันทร์, และสมศักดิ์ อมรสิริพงศ์. (2561). ความรอบรู้สุขภาพของชมรมผู้สูงอายุเพื่อส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุ “ไม่ล้ม ไม่ลืม ไม่ซึมเศร้า กินข้าวอร่อย”: กรณีศึกษาเขตดอนเมือง. วารสารเกื้อการุณย์, 25(2), 119–136.
กิจปพน ศรีธานี. (2560). ความสัมพันธ์ระหว่างความฉลาดทางสุขภาพกับคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุในภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนกลาง. วารสารวิจัยระบบสาธารณสุข, 11(1), 26–36.
จุฑาพร คํามณี. (2558). ปัจจัยที่ทำให้ชมรมผู้สูงอายุประสบความสำเร็จสู่การเป็นชมรมที่เข้มแข็ง (สารนิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
ชนนิพัทธ์ ประเสริฐพรรณ, นพวรรณ เปียซื่อ, สุจินดา จารุพัฒน์ มารุโอ, และกมลรัตน์ กิตติพิมพานนท์. (2557). กิจกรรมและผลการดำเนินกิจกรรมของชมรมผู้สูงอายุในชุมชนเมือง: กรณีศึกษา. รามาธิบดีพยาบาลสาร, 20(3), 388–400.
ชะนวนทอง ธนสุกาญจน์, วิมล โรมา, และมุกดา สำนวนกลาง. (2561). แนวคิด หลักการขององค์กรรอบรู้ด้านสุขภาพ. สืบค้นจาก http://203.157.71.139/group_sr/allfile/1578714596.pdf
ธัญฑิญา ทรงวุฒิ, วิราสิริริ์ วสีวีรสิว์, และสุธรรม นันทมงคลชัย. (ม.ป.ป.). บทบาทของคณะกรรมการในการดำเนินงานชมรมผู้สูงอายุ จังหวัดอุตรดิตถ์. สืบค้นจาก https://oldweb.western.ac.th/images/HealthK/Research/A.Role.pdf
ธัญยรัชต์ องค์มีเกียรติ. (2561). ภาวะเปราะบางในผู้สูงอายุ: กรณีศึกษา. วารสารสภาการพยาบาล, 33(3), 5–19.
นิพา ศรีช้าง, และลวิตรา ก๋าวี. (ม.ป.ป.). รายงานการพยากรณ์การพลัดตกหกล้มของผู้สูงอายุ (อายุ 60 ปีขึ้นไป) ในประเทศไทย ปี พ.ศ. 2560–2564. สืบค้นจาก http://www.thaincd.com/document/file/violence/การพยากรณ์การพลัดตกหกล้มในผู้สูงอายุ%20ปี%202560-2564.pdf
นิรัชรา ศศิธร. (2557). ภาวะซึมเศร้า และปัจจัยทางจิตสังคมที่เกี่ยวข้อง ของผู้สูงอายุในชมรมผู้สูงอายุ สังกัดศูนย์บริการสาธารณสุข 48 นาควัชระอุทิศ (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
บรรลุ ศิริพานิช. (2559). สถานการณ์ผู้สูงอายุไทย พ.ศ. 2559. สืบค้นจาก http://www.dop.go.th/download/knowledge/th1512367202-108_0.pdf
ปาจรีย์ ผลประเสริฐ, และวรางคณา จันทร์คง. (2561). บริหารจัดการชมรมผู้สูงอายุ อย่างไรให้สำเร็จ?. วารสารชุมชนวิจัย, 12(2), 26–36.
ปิติพร สิริทิพากร. (2557). บทบาทพยาบาลในการดูแลผู้สูงอายุที่มีภาวะสมองเสื่อมและผู้ดูแล. วารสารพยาบาล, 63(4), 12–19.
ภาวิน ทองไชย. (2556). สุขภาพจิตและการดูแลตนเองของผู้สูงอายุในชมรมผู้สูงอายุ เขตคลองสาน กรุงเทพมหานคร (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
วิทยาลัยการจัดการ มหาวิทยาลัยมหิดล. (2561). งานวิจัย AWUSO Society 4.0 แก่แต่วัย หัวใจยังเก๋า. สืบค้นจาก http://www.cmmu.mahidol.ac.th/cmmu/index.php/9-college-news/540-awuso-society-4-0
วิทยาลัยประชากรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. (2560). แผนพัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุกรุงเทพมหานคร ระยะที่ 2 (พ.ศ. 2561–2564). สืบค้นจาก https://webportal.bangkok.go.th/upload/user/00000132/download/AgingPlan_II.pdf
วิมล โรมา. (2561). แนวทางการพัฒนาสู่องค์กรรอบรู้ด้านสุขภาพ (HLO) ของสถาบันพัฒนาอนามัยเด็กแห่งชาติ. สืบค้นจาก http://dohhl.anamai.moph.go.th/download/2561/HLO%2011.1.61.pdf
วีรพล กิตติพิบูลย์, และนิธิรัตน์ บุญตานนท์. (2563). การพัฒนารูปแบบการคัดกรองและส่งเสริมสุขภาวะเพื่อป้องกันการเข้าสู่ภาวะพึ่งพิงของผู้สูงอายุตามแนวคิด “ไม่ล้ม ไม่ลืม ไม่ซึมเศร้า กินข้าวอร่อย”. วารสารศูนย์อนามัยที่ 9, 14(34), 158–171.
ศิรินภา ฉัตรเงิน, อุไรวรรณ ชัยชนะวิโรจน์, และอุมาพร ห่านรุ่งชโรทร. (2561). ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อพฤติกรรมลดความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะสมองเสื่อมในผู้สูงอายุในเขตกรุงเทพมหานคร. วารสารวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี กรุงเทพ, 34(1), 81–90.
สมฤทัย บุญสุธากุล. (ม.ป.ป.). ฐานข้อมูลทางวิชาการด้านการดูแลรักษาพยาบาลผู้สูงอายุแบบครบวงจรเพื่อสนับสนุนการดำเนินงานของคณะกรรมาธิการการสาธารณสุข. สืบค้นจาก https://www.senate.go.th/assets/portals/28/fileups/146/files/ฐานข้อมูลทางวิชาการ.pdf
สมาคมสภาผู้สูงอายุแห่งประเทศไทยฯ. (ม.ป.ป.). คู่มือชมรมผู้สูงอายุ. สืบค้นจาก http://www.dop.go.th/download/knowledge/knowledge_th_20161706104732_1.pdf
อนันต์ อนันตกูล. (ม.ป.ป.). สังคมสูงวัย...ความท้าทายประเทศไทย. สืบค้นจาก https://tinyurl.com/mr3v73k5
Brach, C., Keller, D., Hernandez, L. M., Baur, C., Parker, R., Dreyer, B., Schyve, P., Lemerise, A. J., & Schillinger, D. (2012). Ten attributes of health literate health care organizations. Retrieved from https://nam.edu/wp-content/uploads/2015/06/BPH_Ten_HLit_Attributes.pdf
Carneiro, J. A., Cardoso, R. R., Durães, M. S., Guedes, M. C. A., Santos, F. L., Costa, F. M. D., & Caldeira, A. P. (2017). Frailty in the elderly: Prevalence and associated factors. Revista Brasileira de Enfermagem, 70(4), 747–752. doi:10.1590/0034-7167-2016-0633
Ezebuihe, I., & Sigley, C. (2016). Health literacy: Concept analysis. International Journal of Healthcare Sciences, 4(2), 55–62. Retrieved from https://www.researchpublish.com/upload/book/HEALTH%20LITERACY%20CONCEPT%20ANALYSIS-3764.pdf
Huitt, W. (2007). Maslow’s hierarchy of needs. Retrieved from http://www.edpsycinteractive.org/topics/conation/maslow.html
Krejcie, R. V., & Morgan, D. W. (1970). Determining sample size for research activities. Educational and Psychological Measurement, 30(3), 607–610. Retrieved from https://doi.org/10.1177/001316447003000308
McMichael, A. J., & Butler, C. D. (2006). Emerging health issues: The widening challenge for population health promotion. Health Promotion International, 21(Suppl. 1), 15–24. doi:10.1093/heapro/dal047
Palumbo, R. (2016). Designing health-literate health care organization: A literature review. Health Services Management Research, 29(3), 79–87. doi:10.1177/0951484816639741
Thomas, J. (Ed.). (2017). Ageing: Learning from the global south. Dhaka, Bangladesh: Partners in Population and Development.
Winstead, V., Yost, E. A., Cotten, S. R., Berkowsky, R. W., & Anderson, W. A. (2014). The impact of activity interventions on the well-being of older adults in continuing care communities. Journal of Applied Gerontology, 33(7), 888–911. doi:10.1177/0733464814537701
World Health Organization. (2013). Health literacy: The solid facts. Copenhagen, Denmark: WHO Regional Office for Europe.
Wright, A. (2017). What’s so important about health policy implementation?. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/320101578_What's_so_important_about_health_policy_implementation
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2022 วารสารวิทยาลัยพยาบาลพระปกเกล้า จันทบุรี

อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เนื้อความ ข้อมูล และรายการอ้างอิงที่ผู้เขียนใช้ในการเขียนบทความเพื่อลงตีพิมพ์ในวารสารวิทยาลัยพยาบาลพระปกเกล้า จันทบุรี ถือเป็นความคิดเห็นและความรับผิดชอบของผู้เขียน คณะผู้จัดทำวารสารไม่จำเป็นต้องเห็นพ้องด้วยหรือร่วมรับผิดชอบ
บทความที่ได้รับการลงตีพิมพ์ในวารสารวิทยาลัยพยาบาลพระปกเกล้า จันทบุรี ถือเป็นลิขสิทธิ์ของวารสารวิทยาลัยพยาบาลพระปกเกล้า จันทบุรี หากหน่วยงานหรือบุคคลใดต้องการนำส่วนหนึ่งหรือทั้งหมดของบทความไปเผยแพร่ต่อเพื่อวัตถุประสงค์ใด ๆ จะต้องได้รับอนุญาตจากบรรณาธิการวารสารก่อน