ความชุกและปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับภาวะผิดปกติทางจิตใจจากเหตุการณ์รุนแรง ของพยาบาลไทย ที่เผชิญกับ สถานการณ์ระบาดใหญ่โรคโควิด-19

บทคัดย่อ

ภาวะผิดปกติทางจิตใจจากเหตุการณ์รุนแรงของพยาบาลที่เผชิญกับสถานการณ์ระบาดใหญ่ ส่งผลกระทบต่อสุขภาพของพยาบาลและการดำเนินชีวิต จึงมีความสำคัญเป็นอย่างยิ่ง

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความชุกและปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับภาวะผิดปกติทางจิตใจจากเหตุการณ์รุนแรงของพยาบาลไทยที่เผชิญกับสถานการณ์ระบาดใหญ่โรคโควิด-19 รูปแบบการวิจัยเป็นการวิจัยเชิงสำรวจแบบภาพตัดขวาง (Cross-sectional survey) กลุ่มตัวอย่าง คือ พยาบาลวิชาชีพในประเทศไทย ที่ร่วมปฏิบัติภารกิจดูแลผู้ป่วยกลุ่มเสี่ยงและผู้ป่วยติดเชื้อโควิด-19 ช่วงการระบาดระลอกแรก เดือนมกราคม ถึง พฤษภาคม พ.ศ.2563 จำนวน 288 คน โดยใช้วิธีการเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบกระจายต่อเนื่อง (Snowball Sampling) เก็บรวบรวมข้อมูลการวิจัยด้วยแบบสอบถามออนไลน์ รูปแบบ QR code  วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา (Descriptive statistics) เพื่ออธิบายการแจกแจงความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน วิเคราะห์ความสัมพันธ์โดยใช้สถิติไคสแควร์ (Chi-square) การวิเคราะห์ถดถอยโลจิสติก (Logistic regression analysis) และการวิเคราะห์การถดถอยพหุโลจิสติก (Multiple Logistic regression analysis)

ผลการศึกษา พบว่า ความชุกของภาวะผิดปกติทางจิตใจจากเหตุการณ์รุนแรง ของพยาบาลในประเทศไทย ที่เผชิญกับสถานการณ์ระบาดใหญ่โรคโควิด-19 ร้อยละ20.8 ส่วนใหญ่ของกลุ่มตัวอย่างเป็นเพศ หญิง ร้อยละ 93.8 อายุเฉลี่ย 37.30 ปี

ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับภาวะผิดปกติทางจิตใจจากเหตุการณ์รุนแรงของพยาบาลไทยที่เผชิญกับสถานการณ์ระบาดใหญ่โรคโควิด-19 อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 ได้แก่ (1).ระดับความยืดหยุ่นทางจิตใจต่ำ (p-value 0.027)  มีความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะผิดปกติทางจิตใจจากเหตุการณ์รุนแรง มากกว่าพยาบาลที่มีระดับความยืดหยุ่นทางจิตใจสูง 2 เท่า (OR = 2.01, 95%CI = 1.08-3.73) (2).การทำงานเป็นกะ (หมุนเวียน) (p-value 0.036) มีความเสี่ยงมากกว่าพยาบาลที่มีช่วงเวลาทำงานไม่เป็นกะ (เวรเช้า) 1.96 เท่า (OR = 1.96, 95%CI = 1.05-3.69) (3).กลุ่มHigh strain (p-value 0.013) มีความเสี่ยงต่อมากกว่ากลุ่ม Low strain 2.6 เท่า (OR = 2.59, 95%CI = 1.29-5.20) และ (4). มีการสนับสนุนทางสังคมน้อย (p-value 0.007) มีความเสี่ยง มากกว่าพยาบาลที่มีการสนับสนุนทางสังคมมากถึง 3 เท่า (OR = 3.15, 95%CI = 1.36-7.28) เมื่อหาความสัมพันธ์โดยวิเคราะห์การถดถอยพหุโลจิสติก (Multiple Logistic Regression Analysis) โดยวิธี Enter พบว่าปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับภาวะผิดปกติทางจิตใจจากเหตุการณ์รุนแรงของพยาบาลไทย ที่เผชิญกับสถานการณ์ระบาดใหญ่โรคโควิด-19 ได้แก่ (1).กลุ่ม High strain มีความเสี่ยงต่อมากถึง 2.5 เท่า (OR = 2.51, 95%CI = 1.21-5.19) (2).มีการสนับสนุนทางสังคมน้อย มีความเสี่ยงมากถึง 2.73 เท่า (OR = 2.73, 95%CI = 1.14-6.57)

ข้อเสนอแนะจากผลการวิจัย ผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้องสามารถนำผลการวิจัยไปใช้ในการจัดบริการสุขภาพจิต โดยเพิ่มแรงสนับสนุนจากองค์กรในการสร้างบรรยากาศการทำงานที่ปลอดภัยให้กับพยาบาลและบุคลากรการแพทย์ เฝ้าระวังกลุ่มเสี่ยงควรได้รับการดูแล ประเมิน และติดตามผลเกี่ยวกับภาวะผิดปกติทางจิตใจจากเหตุการณ์รุนแรง ภายหลังสถานการณ์ระบาดใหญ่โรคโควิด-19 เป็นระยะ รวมถึงสถานการณ์ระบาดของโรคในอนาคต