ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับภาวะซึมเศร้าของผู้ดูแลผู้สูงอายุที่มีภาวะสมองเสื่อม

บทคัดย่อ

                โรคสมองเสื่อมเป็นโรคเรื้อรังที่มีการดำเนินโรคยาวนานและเป็นปัญหาที่ทวีความรุนแรงมากขึ้นตามอายุที่เพิ่มขึ้น หากการดำเนินโรคเป็นไปอย่างต่อเนื่อง จนถึงขั้นไม่สามารถช่วยเหลือตัวเองได้ ผู้ป่วยจึงต้องการการดูแลที่เพิ่มมากขึ้น ทำให้เกิดผลกระทบกับผู้ดูแลในหลายๆ ด้าน การศึกษาครั้งนี้เป็นการศึกษาเชิงพรรณนา เพื่อศึกษาปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับภาวะซึมเศร้าของผู้ดูแลผู้สูงอายุที่มีภาวะสมองเสื่อม โดยใช้กรอบแนวคิดนิเวศวิทยาเชิงสังคม กลุ่มตัวอย่างเป็นผู้ดูแลผู้สูงอายุที่ได้รับการวินิจฉัยจากแพทย์ว่าเป็นโรคสมองเสื่อมที่มารับการรักษาในคลินิกความจำหรือคลินิกผู้สูงอายุ แผนกผู้ป่วยนอก โรงพยาบาลรามาธิบดี ระหว่างเดือนกรกฎาคม 2560 ถึงเดือนกันยายน 2560 จำนวน 160 คน เครื่องมือที่ใช้ในการรวบรวมข้อมูล คือ แบบสอบถาม ซึ่งผู้ดูแลตอบแบบสอบถามด้วยตนเอง แบ่งเป็น 8 ส่วน คือ ข้อมูลส่วนบุคคล ระดับความสามารถในการปฏิบัติกิจวัตรประจำวันของผู้สูงอายุที่มีภาวะสมองเสื่อม ความพร้อมในการดูแล ความรู้ในการดูแล การรับรู้ในการดูแล สัมพันธภาพระหว่างผู้ดูแลกับผู้สูงอายุที่มีภาวะสมองเสื่อม แรงสนับสนุนทางสังคมของผู้ดูแล และแบบประเมินภาวะซึมเศร้า วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้การแจกแจงความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน สถิติสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์เพียร์สันและสถิติถดถอยพหุคูณ กำหนดระดับนัยสำคัญที่ .05

            ผลการศึกษาพบว่า กลุ่มตัวอย่างมีภาวะซึมเศร้าร้อยละ 6.3 ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ทางบวกกับภาวะซึมเศร้าของผู้ดูแลผู้สูงอายุที่มีภาวะสมองเสื่อม ได้แก่ อายุ โรคประจำตัว ระยะเวลาในการดูแล (r =0.20, 0.17, 0.21 ตามลำดับ p-value < .05) ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ทางลบกับภาวะซึมเศร้าของผู้ดูแลผู้สูงอายุที่มีภาวะสมองเสื่อม ได้แก่ ความพร้อมในการดูแล สัมพันธภาพระหว่างผู้ดูแลกับผู้สูงอายุที่มีภาวะสมองเสื่อม แรงสนับสนุนทางสังคมของผู้ดูแล การเข้าร่วมกิจกรรมสมาคมผู้ดูแลผู้ป่วยสมองเสื่อม (r= -0.19, -0.16, -0.29,      -0.21 ตามลำดับ, p-value < .05) โดยแรงสนับสนุนทางสังคมของผู้ดูแล อายุของผู้ดูแล และระยะเวลาในการดูแล สามารถร่วมกันทำนายภาวะซึมเศร้าของผู้ดูแลได้ ร้อยละ 14.6

           ผลการศึกษาสามารถนำไปประยุกต์ใช้เป็นแนวทางในการให้ความช่วยเหลือผู้ดูแลผู้สูงอายุที่มีภาวะสมองเสื่อมให้สามารถเผชิญปัญหาและจัดการกับปัญหาได้อย่างเหมาะสม สามารถปรับตัวและอยู่กับผู้สูงอายุที่มีภาวะสมองเสื่อมได้อย่างมีความสุข และมีคุณภาพชีวิตที่ดีต่อไป