รูปแบบความสัมพันธ์เชิงสาเหตุของปัจจัยที่ส่งผลต่อพฤติกรรมป้องกันความเสี่ยงทาง เพศของวัยรุ่นหญิงในเขตกรุงเทพมหานคร : การวิจัยแบบผสานวิธี

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้ใช้วิธีวิจัยแบบผสมผสานแบบแผนลาดับขั้นเชิงอธิบาย มีขั้นตอนการวิจัย 2 ระยะ ได้แก่ ระยะที่ 1 เป็นวิจัยเชิงปริมาณ เพื่อศึกษารูปแบบความสัมพันธ์เชิงสาเหตุของปัจจัยที่ส่งผลต่อพฤติกรรมป้องกันความเสี่ยงทางเพศของวัยรุ่นหญิงในเขตกรุงเทพมหานคร กลุ่มตัวอย่างเป็นนักเรียนหญิงชั้นมัธยมศึกษาตอนปลาย สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 1 และ 2 กรุงเทพมหานคร ได้มาจากการสุ่มตัวอย่างแบบชั้นภูมิโดยใช้ระดับชั้นการศึกษาเป็นชั้นภูมิ จำนวน 430 คน วิเคราะห์ด้วยสถิติการวิเคราะห์เส้นทาง ระยะที่ 2 เป็นการศึกษาเชิงคุณภาพ เพื่ออธิบายถึงปัจจัยที่ส่งผลต่อพฤติกรรมป้องกันความเสี่ยงทางเพศของวัยรุ่นหญิงในเขตกรุงเทพมหานคร ผู้ให้ข้อมูล คือกลุ่มตัวอย่างจากการศึกษาระยะที่ 1 ที่มีคะแนนพฤติกรรมป้องกันความเสี่ยงทางเพศสูงที่สุด จำนวน 15 คน ด้วย การวิเคราะห์ข้อมูลแบบการเทียบเคียงรูปแบบ ผลการวิจัย พบว่ารูปแบบของโมเดลเชิงโครงสร้างมีความสอดคล้องกับข้อมูลเชิงประจักษ์ โดยสามารถอธิบายความแปรปรวนของพฤติกรรมป้องกันความเสี่ยงทางเพศ ได้ร้อยละ 50 และยังพบว่า พฤติกรรมป้องกันความเสี่ยงทางเพศ ได้รับอิทธิพลทางตรงมีค่าเป็นบวกโดยเรียงตามขนาดอิทธิพลจากมากไปน้อยจากตัวแปรลักษณะมุ่งอนาคตควบคุมตน ค่านิยมต่อพฤติกรรมทางเพศที่เหมาะสม การเห็นคุณค่าในตนเอง การอบรมเลี้ยงดูแบบควบคุม โดยมีค่าสัมประสิทธิ์อิทธิพลเท่ากับ 0.34, 0.21, 0.15 และ 0.15 ตามลำดับ นอกจากนั้นพบว่าตัวแปรที่เหลือใน แบบจำลองได้รับอิทธิพลทางตรงมีค่าเป็นลบอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ โดยเรียงตามขนาดอิทธิพลจากมากไปน้อย ได้แก่ การรับรู้ข่าวสารด้านเพศจากสื่อ และอิทธิพลจากกลุ่มเพื่อนโดยมีค่าสัมประสิทธิ์อิทธิพลเท่ากับ -0.17 และ - 0.07 ตามลำดับ การศึกษาเชิงคุณภาพอธิบายได้ว่า ความมุ่งหวังต่ออนาคต ถูกถ่ายทอดผ่านการอบรมเลี้ยงดู โดยปลูกฝังเรื่องการศึกษาเพื่อสร้างฐานะทางสังคม ซึ่งการมีเพศสัมพันธ์ก่อนวัยอันควรส่งผลให้ไม่สามารถศึกษาในระดับที่สูงขึ้นได้ ทั้งนี้การมีฐานะทางสังคมจะทำให้พ่อแม่ภูมิใจ เป็นที่ยอมรับทำให้มีคุณค่าในตนเอง จากผลการวิจัยนี้แสดงให้เห็นว่าพฤติกรรมป้องกันความเสี่ยงทางเพศถูกกำหนดจากตัวแปรภายในบุคคล และระหว่างบุคคล ดังนั้นในการดำเนินงานเพื่อการส่งเสริมสุขภาพและป้องกันจึงควรดาเนินงานในทุกระดับคือระดับ ภายในบุคคลและระหว่างบุคคลเพื่อทาให้เกิดการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมสุขภาพได้อย่างถาวร