แนวทางการฟื้นฟูสมรรถภาพผู้เสพยาเสพติดโดยการมีส่วนร่วมของครอบครัวในอำเภอเมืองอ่างทอง จังหวัดอ่างทอง

ื

บทคัดย่อ

การศึกษาวิจัยเรื่อง แนวทางการฟื้นฟูสมรรถภาพผู้เสพยาเสพติดโดยการมีส่วนร่วมของครอบครัวใน อ.เมืองอ่างทอง จ.อ่างทอง เป็นการวิจัยและพัฒนา (Research and Development) มีวัตถุประสงค์ ดังนี้ 1) เพื่อศึกษาสถานการณ์การมีส่วนร่วมจากครอบครัวต่อการฟื้นฟูสมรรถภาพผู้เสพยาเสพติดใน อ.เมืองอ่างทอง จ.อ่างทอง 2) เพื่อศึกษาปัจจัยด้านครอบครัวที่มีผลต่อการฟื้นฟูสมรรถภาพผู้เสพยาเสพติดใน อ.เมืองอ่างทอง จ.อ่างทอง 3) เพื่อเสนอแนวทางการฟื้นฟูสมรรถภาพผู้เสพยาเสพติดโดยการมีส่วนร่วมของครอบครัวใน อ.เมืองอ่างทอง จ.อ่างทอง กลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ ผู้เข้ารับการฟื้นฟูสมรรถภาพผู้เสพยาเสพติด ทั้งหมด 754 คน ครอบครัวของผู้เข้ารับการฟื้นฟู 754 ครอบครัว เจ้าหน้าที่ผู้ปฏิบัติงานฟื้นฟูที่ดูแลฟื้นฟูสมรรถภาพผู้เสพยาเสพติดใน 14 ตำบล ได้จากการสุ่มตัวอย่างอย่างง่าย โดยการคำนวณขนาดกลุ่มตัวอย่าง (Krejcie & Morgan) ที่ระดับความเชื่อมั่น 3.841% ได้ขนาดของกลุ่มตัวอย่างจำนวน 255 คน ผู้ให้ข้อมูลหลัก ซึ่งเป็นผู้มีความรู้ความเข้าใจในเรื่องการฟื้นฟูสมรรถภาพผู้เสพยาเสพติด สำหรับการวิจัยเชิงคุณภาพ คือ 1) การสัมภาษณ์เชิงลึก โดยการเลือกผู้ให้ข้อมูลหลักแบบเจาะจง จากตำบลหัวไผ่ อำเภอเมืองอ่างทอง จังหวัดอ่างทอง จำนวน 7 คน 2) การสนทนากลุ่ม โดยการเลือกผู้เชี่ยวชาญแบบเจาะจงโดยมีคุณสมบัติ คือ เป็นผู้มีความรู้ ความเข้าใจในเรื่องการฟื้นฟูสมรรถภาพผู้เสพยาเสพติด จำนวน 7 คน และ 3) การสัมมนาอิงผู้เชี่ยวชาญ เพื่อตรวจสอบ ยืนยันร่างข้อเสนอแนวทางการฟื้นฟูสมรรถภาพผู้เสพยาเสพติดโดยการมีส่วนร่วมของครอบครัวใน อ.เมืองอ่างทอง จ.อ่างทอง โดยการเลือกผู้ทรงคุณวุฒิด้วยวิธีการเลือกแบบเจาะจง จำนวน 9 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ แบบสอบถาม แบบสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้างแบบการสัมมนาอิงผู้เชี่ยวชาญ เป็นต้น การวิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณ ใช้ค่าสถิติพรรณนา ได้แก่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ส่วนสภาพที่เป็นจริงและสภาพที่คาดหวังผู้วิจัยได้วิเคราะห์และจัดทำดับความต้องการจำเป็น ใช้สูตร Modified Priority Needs Index (PNI _modified) ซึ่งเป็นดัชนีจัดเรียงลำดับความสำคัญของความต้องการจำเป็นที่ใช้หลักการประเมินความแตกต่าง การวิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพใช้การวิเคราะห์เชิงเนื้อหา

ผลการวิจัย พบว่า 1) สถานการณ์การมีส่วนร่วมจากครอบครัวต่อการฟื้นฟูสมรรถภาพผู้เสพยาเสพติด พบว่า ด้านการเข้าใจ เข้าถึงพฤติกรรมของผู้เสพยาเสพติด ผู้เสพยาเสพติดต้องการให้ครอบครัวแสดงความรัก ความห่วงใย เอาใจใส่  ด้านสัมพันธภาพในครอบครัวกับผู้เสพยาเสพติด ครอบครัวให้คำปรึกษาพูดคุยกับผู้เสพยาเสพติดเกี่ยวกับสาเหตุของการติดยาเสพติด ด้านการมีส่วนร่วมในกระบวนการบำบัดฟื้นฟู ครอบครัวมีส่วนร่วมในการปฏิบัติกิจกรรมบำบัดรักษากับเจ้าหน้าที่ และด้านสนับสนุนผู้เสพยาเสพติดในการกลับเข้าสังคม ชุมชน และสิ่งแวดล้อม ครอบครัวมีส่วนช่วยให้ผู้เสพยาเสพติดปรับตัวเข้ากับสังคมและสภาพแวดล้อมได้ดีขึ้น 2) ปัจจัยด้านครอบครัวที่มีผลต่อการฟื้นฟูสมรรถภาพผู้เสพยาเสพติด พบว่า ด้านสนับสนุนผู้เสพยาเสพติดในการกลับเข้าสังคม ชุมชน และสิ่งแวดล้อม มีค่าส่วนต่างระหว่างสภาพที่เป็นจริงและสภาพที่คาดหวัง (Gap = 0.32) รองลงมา คือ ด้านสัมพันธภาพในครอบครัวกับผู้เสพยาเสพติด และด้านการมีส่วนร่วมในกระบวนการบำบัดฟื้นฟู มีค่าส่วนต่างระหว่างสภาพที่เป็นจริงและสภาพที่คาดหวัง (Gap = 0.31) และด้านการเข้าใจ เข้าถึง พฤติกรรมของผู้เสพยาเสพติด มีค่าส่วนต่างระหว่างสภาพที่เป็นจริงและสภาพที่คาดหวัง (Gap = 0.29) ตามลำดับ 3) ข้อเสนอแนวทางการฟื้นฟูสมรรถภาพผู้เสพยาเสพติดโดยการมีส่วนร่วมของครอบครัว พบว่า ด้านการเข้าใจ เข้าถึง พฤติกรรมของผู้เสพยาเสพติด ประกอบด้วย 5 แนวทาง คือ ความเข้าใจ โอกาส องค์ความรู้เรื่องยาเสพติด ความรักความอบอุ่น และสมองติดยา ด้านสัมพันธภาพในครอบครัวกับผู้เสพยาเสพติด ประกอบด้วย 6 แนวทาง คือ เวลา ความปรองดอง กำลังใจ การเอาใจใส่ ความต่อเนื่อง และครอบครัวบำบัด  ด้านการมีส่วนร่วมในกระบวนการบำบัดฟื้นฟู ประกอบด้วย 5 แนวทาง คือ ปัจจัยหลักที่ทำให้เลิกยา ระยะเวลาในการบำบัด การเข้าร่วมทุกกระบวนการ การติดตามผล และความอดทน ด้านสนับสนุนผู้เสพยาเสพติดในการกลับเข้าสังคม ชุมชน และสิ่งแวดล้อม ประกอบด้วย 6 แนวทาง คือ การออกกำลังกาย กิจกรรมร่วมกันในสังคม เพื่อนและสถานที่เสี่ยง การใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์ และไม่อายที่คนในครอบครัวเคยเสพยา