กว่าจะเป็นพยาบาลที่มีหัวใจความเป็นมนุษย์

บทคัดย่อ

การวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) ด้วยวิธีวิทยาการศึกษาประวัติชีวิตและเรื่องเล่า (Life History and Narrative Approach) มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาเส้นทางการเป็นพยาบาลที่มีหัวใจความเป็นมนุษย์ ประชากรผู้ให้ข้อมูลหลักคือนักศึกษาพยาบาลชั้นปีที่ 3 ที่ผ่านการคัดเลือกจากเพื่อนนักศึกษาด้วยกันว่าเป็นผู้ที่มีการดูแลผู้ป่วยด้วยหัวใจของความเป็นมนุษย์จำนวน 20 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยเป็นแบบสัมภาษณ์ปลายเปิด วิธีการรวบรวมข้อมูล ผู้วิจัยดำเนินการเก็บรวบรวมข้อมูลด้วยตนเองภายหลังผู้ให้ข้อมูลศึกษาวิชาปฏิบัติการพยาบาลสุขภาพจิตและจิตเวชเสร็จสิ้น ด้วยวิธีการเป็นแบบ Methodological Triangulation ได้แก่ การสัมภาษณ์เชิงลึก (In–depth interview) และใช้การบันทึกภาคสนาม (Field note) สำหรับการเป็นผู้เข้าไปสังเกตและมีส่วนร่วมในกิจกรรม (Observer as participant) ใช้บันทึกเหตุการณ์ต่างๆ ที่ผู้วิจัยพบระหว่างการศึกษาเนื้อหาการสัมภาษณ์แบบอัตชีวประวัติ (Autobiography) ดำเนินการวิเคราะห์ข้อมูลภาคสนาม (Field note) การวิเคราะห์จำแนกประเภทข้อมูล (Typological analysis) การวิเคราะห์เชิงเนื้อหา (Content analysis) เพื่อหาโครงสร้าง หาความหมายของข้อมูล เชื่อมโยงความสัมพันธ์ของข้อมูลที่ได้รวบรวมมา สร้างข้อสรุปจากข้อมูลชุดต่างๆร่วมกับการใช้โปรแกรมช่วยวิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพ ATLAS.ti เพื่อสร้างเรื่องเล่า (Narrative Analysis) ผลการศึกษาพบว่าบนเส้นทางการเป็นพยาบาลที่มีหัวใจความเป็นมนุษย์ประกอบไปด้วย (1) บนเส้นทางชีวิต: จุดเริ่มต้นการบ่มเพาะหัวใจความเป็นมนุษย์ครอบครัวนักศึกษามีทั้งครอบครัวที่สมบูรณ์ ครอบครัวแยกกันอยู่ และครอบครัวขัดสน (2) คุณค่าการบริการที่มีหัวใจความเป็นมนุษย์: ทัศนคติที่เปลี่ยนเป็นพลังบวก คุณค่าการบริการที่มีหัวใจความเป็นมนุษย์มีคุณค่าทั้งต่อนักศึกษา ผู้รับบริการ และวิชาชีพ เป็นทัศนคติที่เป็นพลังบวก (3) ประสบการณ์ที่หล่อหลอมหลักวิชาที่เปลี่ยนชีวิต: วิชาปฏิบัติการพยาบาลสุขภาพจิตและจิตเวช เป็นหลักวิชาและประสบการณ์ที่ช่วยเปลี่ยนชีวิตเปลี่ยนทัศนคติ ช่วยหล่อหลอมให้นักศึกษามีหัวใจความเป็นมนุษย์ได้ชัดเจนมากที่สุด   และ (4) เรื่องที่หนูอยากบอกครู: ความทรงจำมิรู้ลืม...แบบอย่างที่ดีของพยาบาลความประทับใจในการฝึกปฏิบัติที่ต้องการบอกครูคือการเป็นแบบอย่างที่ดีของพยาบาลพี่เลี้ยงในแหล่งฝึก ผลการวิจัยให้ข้อเสนอแนะว่าการจัดการเรียนการสอนภาคปฏิบัติควรเน้นให้นักศึกษาได้มีโอกาสปรับทัศนคติต่อผู้รับบริการก่อนศึกษาข้อมูลจริง เพื่อลดอคติ เพิ่มความละเอียดอ่อน และมีความเข้าใจถูกต้องครบถ้วน อาจารย์ผู้สอนควรสะท้อนคิดความเข้าใจของนักศึกษาให้สัมผัสคุณค่าแท้ของการบริการด้วยหัวใจความเป็นมนุษย์ พร้อมทั้งจัดเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้ให้นักศึกษาได้สะท้อนคิดกับอาจารย์ผู้นิเทศ และอาจารย์พี่เลี้ยงในแหล่งฝึก