A Model of Local Wisdom for Pain Relief of the Semi-Urban Community: Case Study of Compression Massage with Leaves of Crinum asiaticum Linn.
คำสำคัญ:
Promotion, Sustainable Health, Indigenous Health Wisdomบทคัดย่อ
การวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ค้นหาภูมิปัญญาท้องถิ่นด้านสุขภาพ ชุมชนพูนบำเพ็ญ และ 2) สังเคราะห์แนวทางการส่งเสริมภูมิปัญญาท้องถิ่นเพื่อความยั่งยืนด้านสุขภาพ ผู้ให้ข้อมูลหลักเลือกอย่างเจาะจง (Purposive Sampling) ประกอบด้วย 1) ผู้นำชุมชน 2) สมาชิกในชุมชนอายุ 15 ปี ขึ้นไปที่สนใจในกิจกรรม และ 3) คณะผู้วิจัย นักวิชาการที่เกี่ยวข้อง วิธีการเก็บข้อมูล ได้แก่ การสำรวจบริบทชุมชน การสังเกต การสัมภาษณ์เชิงลึก การสนทนากลุ่ม และการจัดเวทีประชาคม
ผลการศึกษา พบว่า ชุมชนพูนบำเพ็ญเป็นชุมชนเมืองที่ทำการเกษตรมายาวนานและมีการถ่ายทอดประสบการณ์ในด้านการเกษตรจากรุ่นสู่รุ่น ความสัมพันธ์ส่วนใหญ่เป็นแบบเครือญาติ และอาศัยอยู่ในชุมชนมานานกว่า 20 ปี การใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นด้านสุขภาพพบเพียงเล็กน้อยในรูปของน้ำสมุนไพร แต่ชุมชนยังมีทรัพยากรที่สำคัญ คือ ปราชญ์ชาวบ้านในเรื่องพลับพลึง หมอนวดแผนไทย และพื้นที่เหมาะสมต่อการปลูกพลับพลึง ขั้นตอนวิจัยเชิงปฏิบัติการ มีดังนี้ ขั้นที่ 1 การประสานใจชุมชนเพื่อวางแผนในการพัฒนา (Planning) ผ่านเวทีประชาคม พบว่า สมาชิกในชุมชนให้ความสนใจเข้าร่วมโครงการวิจัย จำนวน 55 คน ขั้นที่ 2 ดำเนินการส่งเสริมภูมิปัญญาท้องถิ่นเพื่อความยั่งยืนด้านสุขภาพ เป็นขั้นการปฏิบัติ (Action) และการสังเกต (Observation) แบ่งกิจกรรมออกเป็น 3 กิจกรรม คือ 1) การเสริมความรู้เรื่องการปลูกพลับพลึง 2) การนวดบรรเทาปวดด้วยใบพลับพลึง และ 3) การนำใบพลับพลึงมาใช้นวดบรรเทาปวด ขั้นที่ 3 การสะท้อนผล (Reflection) ผ่านการถอดบทเรียน พบว่า พลับพลึงเป็นพืชที่มีการเจริญเติบโตช้าในช่วงปีแรก สำหรับการนวดประคบใบพลับพลึงสามารถบรรเทาปวดและคลายกล้ามเนื้อได้และผู้นวดไม่ต้องออกแรงในการนวดมาก แต่การเตรียมใบพลับพลึงมาใช้นั้นมีขั้นตอนและอุปกรณ์มาก แนวทางการส่งเสริมภูมิปัญญาท้องถิ่นเพื่อความยั่งยืนด้านสุขภาพ ประกอบด้วย 1) การพัฒนาต้องประเมินความต้องการของชุมชน 2) พื้นที่เพาะปลูกต้องมีความเหมาะสมและสอดคล้องกับวิถีชีวิตของชุมชน 3) ประชาชนมีทัศนคติต่อการมีส่วนร่วมในการพัฒนาชุมชน 4) นำทุนทางสังคมของชุมชนมาร่วมพัฒนา 5) การนำร่องการปฏิบัติเพื่อให้เห็นผลในระยะสั้น และ 6) การกระจายผลประโยชน์ให้ทั่วถึง
ข้อเสนอแนะ เชิงนโยบาย ผู้บริหารควรสนับสนุนให้มีนโยบายในการขับเคลื่อนภูมิปัญญาท้องถิ่นด้านสุขภาพที่ชัดเจนและสอดรับกับบริบทชุมชนและบริการสุขภาพทุกระดับ โดยคำนึงถึงผลลัพธ์ทางสุขภาพและเพิ่มคุณภาพชีวิตของประชาชนภายใต้ภูมิปัญญาท้องถิ่น สำหรับข้อเสนอแนะเชิงพื้นที่ ควรผนวกเทคโนโลยีกับภูมิปัญญาเพื่อให้เกิดนวัตกรรมที่นำไปใช้ได้จริง สะดวกและไม่ซับซ้อน รวมถึงนำพฤฒพลังผู้สูงอายุมาร่วมในการขับเคลื่อนเพื่อก่อให้เกิดคุณค่าในตนเองและคุณค่าเชิงเศรษฐกิจชุมชน รวมถึงถ่ายทอดองค์ความรู้ให้กับเยาวชนในชุมชนต่อไป
เอกสารอ้างอิง
คณะกรรมการอำนวยการจัดทำแผนพัฒนาสุขภาพแห่งชาติ ฉบับที่ 12. (2559). ร่างแผนพัฒนาสุขภาพแห่งชาติ ฉบับที่ 12 (ออนไลน์), เข้าถึงจาก: https://wops.moph.go.th/ops/oic/data/20161115144754_1_.pdf, สืบค้นเมื่อ 17 กันยายน 2561.
จิราพร ลิ้มปานานนท์. (2559). ภูมิปัญญาท้องถิ่นด้านสุขภาพต่อยอดวิถีชุมชนในระบบสุขภาพไทย (ออนไลน์), เข้าถึงจาก: https://phpp.nationalhealth.or.th/ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ/ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ-สู่ยุคประเทศไทย-4-0, สืบค้นเมื่อ 17 กันยายน 2561.
ชนิดา มัททวางกูร. (2558). การแพทย์พื้นบ้าน: ระบบการดูแลสุขภาพในบริบทสังคมวัฒนธรรม. วารสารพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยสยาม, 16(31), 58-70.
ณิชาภา พาราศิลป์, ศิรินทิพย์ คำฟู และอรรจน์มน ธรรมไชย. (2560). การเปรียบเทียบผลของแผ่นประคบร้อนสมุนไพรไทยและแผ่นประคบร้อน ในการรักษาผู้ที่มีอาการปวดหลังส่วนล่าง: การทดลองแบบสุ่มและมีกลุ่มควบคุม. ศรีนครินทร์เวชสาร, 32(4), 372-378.
ดุจใจ ชัยวานิชศิริ, วสุวัฒน์ กิติสมประยูรกุลม. (2553). ตำราเวชศาสตร์ฟื้นฟู (พิมพ์ครั้งที่ 2). กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์
บุญเลิศ เรียวประไพ. (2557). ประชากรไทย อดีต-ปัจจุบัน-อนาคต (พิมพ์ครั้งที่ 1). นครปฐม: บริษัท โรงพิมพ์เดือนตุลา จำกัด.
ประพนธ์ อางตระกูล, วรสุดา ยูงทอง, โพยม วงศ์ภูวรักษ์, ณัฐาศิริ ฐานะวุฑฒ์, นันทวรรณ กิติกรรณากรณ์, อนันต์ชัย อัศวเมฆิน, และวรรษมณ อ่อนดี. (2560). การพฒนมาตรการจัดการความเสี่ยงจากการใช้ยาในประเทศไทย: กรณีศึกษายาพาราเซตามอล. วารสารอาหารและยา, (มกราคม-เมษายน 2560), 61-74.
รัชฎาพร เกตานนท์ แนวแห่งธรรม. (2560). แนวทางการพัฒนาผลิตภัณฑ์ภูมิปัญญาท้องถิ่นเพื่อส่งเสริมเศรษฐกิจสร้างสรรค์ ในจังหวัดนครปฐม. วารสาร Veridian E-Journal, Silpakorn University สาขามนุษยศาสตร์ สังคมศาสตร์และศิลปะ, 10(1), 994-1013.
วิทยา จันทร์แดงและจำนงค์ อดิวัฒนสิทธิ์. (2555). การพัฒนารูปแบบการบริหารจัดการชุมชนเข้มแข็งตามแนวปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงในเขตจังหวัดภาคกลางตอนบน. สักทอง : วารสารการวิจัย, 18(2), 23-40.
วิภานันท์ ม่วงสกุล. (2558). การพัฒนาศักยภาพผู้สูงอายุที่อาศัยอยู่ตามลำพังด้วยแนวคิดพฤฒพลัง. วารสารวิจัยสังคม, 38(2), 93-112.
วิโรจน์ ตั้งเจริญเสถียร, วรณัน วิทยาพิภพสกุล, วริศา พานิชเกรียงไกร, วลัยพร พัชรนฤมล และแอนน์มิลส์. (2561). การพัฒนาระบบสุขภาพในประเทศไทย: รากฐานสำคัญของการบรรลุหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า. (ออนไลน์), เข้าถึงจาก: https://www.thelancet.com/pb-assets/Lancet/pdfs/S0140673618301983_Thai.pdf. สืบค้นเมื่อ 17 กันยายน 2561.
สุลีมาศ อังศุเกียรติถาวร และ วิภานันท์ ม่วงสกุล. (2559). ปัจจัยที่เกี่ยวกับการใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นด้านสุขภาพของผู้ป่วยโรคเรื้อรัง เขตภาษีเจริญ กรุงเทพมหานคร. วารสารพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยสยาม, 17(32), 83-94.
เสาวภา เด็ดขาด. (2558). ผลของรูปแบบการฟื้นฟูสภาพโดยใช้การรักษาทางเลือกในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง. วารสารศูนย์การศึกษาแพทยศาสตร์คลินิก โรงพยาบาลพระปกเกล้า, 32(2), 135-146.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
เนื้อหาและข้อมูลที่เผยแพร่ในวารสารพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยสยามถือเป็นข้อคิดเห็นและความรับผิดชอบของผู้นิพนธ์บทความโดยตรง
บทความ เนื้อหา ข้อมูล รูปภาพ ฯลฯ ที่ได้รับการเผยแพร่ในวารสารพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยสยาม ถือเป็นลิขสิทธิ์ของวารสารพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยสยาม หากบุคคลหรือหน่วยงานใดต้องการนำทั้งหมดหรือส่วนหนึ่งส่วนใดไปเผยแพร่หรือเพื่อกระทำการใด ๆ จะต้องอ้างอิงวารสารพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยสยามทุกครั้ง
