ผลของโปรแกรมการออกกำลังกายต่อการรับรู้สมรรถนะแห่งตนและอาการผิดปกติทางระบบประสาท ส่วนปลายเนื่องจากเคมีบำบัดแบบเรื้อรังในผู้ป่วยมะเร็งที่ได้รับเคมีบำบัดสูตรโฟลฟอกซ์

บทคัดย่อ

การวิจัยกึ่งทดลองนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลของโปรแกรมการออกกำลังกายต่อการรับรู้สมรรถนะแห่งตนและอาการผิดปกติทางระบบประสาทส่วนปลายเนื่องจากเคมีบำบัดแบบเรื้อรังในผู้ป่วยมะเร็งที่ได้รับเคมีบำบัดสูตรโฟลฟอกซ์ (FOLFOX) ซึ่งประกอบด้วย ยา 5-ฟลูโอยูเรซิล (5-Fluorouracil) อ๊อกซาลิพลาติน (Oxaliplatin) และ ลิวโคโวริน (Leucovorin) กลุ่มตัวอย่างเป็นผู้ป่วยมะเร็งที่ได้รับเคมีบำบัดสูตรโฟลฟอกซ์ ที่มารับการรักษา ในโรงพยาบาลระดับตติยภูมิแห่งหนึ่งในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย จำนวน 32 ราย แบ่งเป็นกลุ่มทดลอง 16 ราย และกลุ่มควบคุม 16 ราย การศึกษาในระหว่างเดือนกรกฎาคมถึงเดือนธันวาคม 2566 เครื่องมือวิจัย ประกอบด้วย แบบประเมินการรับรู้สมรรถนะแห่งตนในการออกกำลังกาย และแบบประเมินอาการผิดปกติทางระบบประสาทส่วนปลายเนื่องจากเคมีบำบัดแบบเรื้อรัง ซึ่งมีค่าดัชนีความตรงตามเนื้อหาจากผู้ทรงคุณวุฒิ 5 ท่าน เท่ากับ 1.00 และมีค่าความสอดคล้องระหว่างผู้ประเมิน เท่ากับ 0.90 และ 0.94 ตามลำดับ การทดลองที่ใช้ในการวิจัยเป็นโปรแกรมการออกกำลังกาย โดยใช้สื่อวีดิทัศน์ที่ออกแบบเพื่อลดอาการผิดปกติทางประสาทส่วนปลาย เนื่องจาก เคมีบำบัด (CIPN) ตามแนวคิดทฤษฎีการรับรู้สมรรถนะแห่งตนของแบนดูรา ซึ่งมีค่าดัชนีความตรงตามเนื้อหาของโปรแกรมจากผู้ทรงคุณวุฒิ 5 ท่าน เท่ากับ 1.00 ทำการเปรียบเทียบความแตกต่างด้วยสถิติ Two-way repeated measures ANOVA
ผลการวิจัย พบว่า โปรแกรมการออกกำลังกายส่งเสริมให้กลุ่มทดลองมีคะแนนการรับรู้สมรรถนะแห่งตน ในการออกกำลังกายสูงกว่ากลุ่มควบคุม อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติในระดับมาก (=0.470; p<.001) และ กลุ่มทดลองมีอาการผิดปกติทางระบบประสาทส่วนปลายแบบเรื้อรังน้อยกว่ากลุ่มควบคุม อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ในระดับปานกลาง (=0.196; p=.004)
ผลการวิจัยครั้งนี้ให้ข้อเสนอแนะว่า การออกกำลังกายแบบเสริมสร้างความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ การยืดเหยียดกล้ามเนื้อและข้อต่อ และการรักษาสมดุลการทรงตัว ร่วมกับการใช้สื่อวีดีทัศน์สามารถส่งเสริมการรับรู้สมรรถนะเเห่งตนในการออกกำลังกาย และลดอาการผิดปกติทางระบบประสาทส่วนปลายเนื่องจากเคมีบำบัดได้