การขับเคลื่อนการป้องกันและแก้ปัญหาอุบัติเหตุทางถนน อำเภอนาดูน จังหวัดมหาสารคาม

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์ : เพื่อศึกษาวิเคราะห์รูปแบบ การพัฒนา และปัจจัยแห่งความสำเร็จการขับเคลื่อนการป้องกันและแก้ปัญหาอุบัติเหตุทางถนน อำเภอนาดูน จังหวัดมหาสารคาม           

รูปแบบการวิจัย: เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการ (Action research)  

วัสดุและวิธีการวิจัย: การวิจัยครั้งนี้ดำเนินการระหว่างเดือนตุลาคม 2564 ถึงเดือนกรกฎาคม 2567 ศึกษาในคณะกรรมการศูนย์ปฏิบัติการความปลอดภัยทางถนนอำเภอ และส่วนท้องถิ่น โดยดำเนินงานผ่าน 4 ระยะหลัก ได้แก่ การวางแผน การปฏิบัติ การสังเกต และการสะท้อนผลการปฏิบัติ การเก็บรวบรวมข้อมูลประกอบด้วย การวิเคราะห์สถานการณ์และสภาพปัญหา การประชุม การสังเกตการปฏิบัติงาน และการจัดเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้ การวิเคราะห์ข้อมูลใช้สถิติเชิงพรรณนา และการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา

ผลการวิจัย : 1) รูปแบบการการดำเนินงานขับเคลื่อนการป้องกันและแก้ปัญหาอุบัติเหตุทางถนนในอำเภอนาดูน ใช้กลไกศูนย์ปฏิบัติการความปลอดภัยทางถนนอำเภอและส่วนท้องถิ่นอย่างบูรณาการ มีการจัดประชุมเชิงปฏิบัติการ แต่งตั้งคณะกรรมการดำเนินงาน และรณรงค์ขับขี่ปลอดภัยในทุกพื้นที่และสถานศึกษา โดยพัฒนาเป็น NADUN Model (N=Network, A=Action, D=Development, U=Unity, N=No Accident) หมายถึง “การพัฒนา ลงมือปฏิบัติ โดยภาคีมีส่วนร่วมอย่างเป็นหนึ่งเดียว เพื่อให้ปลอดภัยจากอุบัติเหตุทางถนนอย่างยั่งยืน” 2) ผลการพัฒนาทำให้เยาวชนมีวินัยจราจร รู้จักการสวมหมวกนิรภัย และมีทักษะ “วัคซีนจราจร” ในการเอาชีวิตรอดจากภัยบนท้องถนน โรงเรียนมัธยมทั้ง 2 แห่งจัดทำ MOU ร่วมกับ ศปถ.อำเภอและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องภายใต้สโลแกน “ชาวนาดูนมีวินัย ขับขี่ปลอดภัย สวมหมวกนิรภัย 100%” เกิดพื้นที่ต้นแบบสวมหมวกนิรภัยครบทุกตำบลและหมู่บ้านต้นแบบเมาไม่ขับ จำนวน 9 หมู่บ้าน การสอบสวนอุบัติเหตุเสียชีวิตดำเนินการครบ 100% มีการบริหารจัดการข้อมูลความเสี่ยง 3 ด้าน (จุดเสี่ยง กลุ่มเสี่ยง พฤติกรรมเสี่ยง) ช่วงเทศกาลมีการตั้งด่านหลัก-ด่านรองครอบคลุมทางออกสู่ถนนหลัก และแก้ไขจุดเสี่ยงสำคัญได้ 12 ใน 17 จุด (70.58%) การสะท้อนข้อมูลในเวทีประชุมประจำเดือน สร้างขวัญกำลังใจแก่เจ้าหน้าที่ ส่งผลให้จำนวนครั้งการเกิดอุบัติเหตุลดลงจาก 1,499 เหลือ 1,175 ครั้ง (ลดลง 21.6%) ผู้บาดเจ็บลดจาก 1,798 เหลือ 1,506 ราย (ลดลง 16.2%) และผู้เสียชีวิตลดจาก 42 เหลือ 39 ราย (ลดลง 7.1%) พฤติกรรมเสี่ยง เช่น การดื่มสุราและไม่สวมหมวกนิรภัย ก็ลดลงทั้งช่วงปกติและเทศกาล และ 3) ปัจจัยแห่งความสำเร็จมาจากความร่วมมืออย่างเข้มแข็งระหว่างคณะกรรมการ ศปถ.อำเภอและส่วนท้องถิ่นร่วมกับหัวหน้าส่วนราชการ เจ้าหน้าที่ รพ.สต. อสม. กำนันผู้ใหญ่บ้านและประชาชน ทุกฝ่ายทำงานร่วมกันอย่างบูรณาการตั้งแต่การวางแผน ดำเนินงาน ติดตามผล และสะท้อนผลลัพธ์ ทำให้เกิดการดำเนินงานที่มีประสิทธิภาพและยั่งยืน

สรุปและข้อเสนอแนะ: การขับเคลื่อนกลไกการป้องกันอุบัติเหตุทางถนนในอำเภอนาดูน เป็นกระบวนการที่ทุกภาคส่วนมีส่วนร่วมอย่างเต็มที่ ทั้งการรับผิดชอบ ร่วมคิด ร่วมวางแผน ร่วมแก้ไขปัญหา และร่วมลงมือปฏิบัติ ปัจจัยแห่งความสำเร็จประกอบด้วย การมีคำสั่งแต่งตั้งที่ชัดเจน การวางแผนและดำเนินงานอย่างเป็นระบบ การให้ความสำคัญจากผู้บริหาร การสร้างขวัญกำลังใจแก่ผู้ปฏิบัติงาน รวมถึงการนิเทศ ติดตาม และควบคุมกำกับอย่างต่อเนื่องในเชิงบวก กระบวนการทั้งหมดสรุปเป็น NADUN Model (N= Network, A= Action, D= Development, U= Unity, N= No Accident) ซึ่งหมายถึง “การพัฒนาและลงมือปฏิบัติ โดยภาคีมีส่วนร่วมอย่างเป็นหนึ่งเดียว เพื่อให้ปลอดภัยจากอุบัติเหตุทางถนนอย่างยั่งยืน”