ผลลัพธ์รูปแบบการติดตามด้านยาของผู้ป่วยโรคไตเรื้อรัง ระยะ 3-5 ในโรงพยาบาลจตุรพักตรพิมาน
คำสำคัญ:
โรคไตเรื้อรังระยะ 3-5, ยากลุ่ม ACEI/ARB, ปัญหาด้านยา, ระดับอัลบูมินบทคัดย่อ
วัตถุประสงค์ : ศึกษาสภาพปัญหา พัฒนารูปแบบ ประเมินผลลัพธ์การติดตามด้านยาและระบุปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อการได้รับยากลุ่ม Angiotensin-converting enzyme inhibitors และ Angiotensin II receptor blockers (ACEI/ARB)
รูปแบบการวิจัย : วิจัยเชิงปฏิบัติการ (Action research)
วัสดุและวิธีการวิจัย : ผู้ให้ข้อมูลสำคัญเป็นผู้ป่วยโรคไตระยะ 3–5 อายุ 18 ปีขึ้นไป ที่มีคุณสมบัติตามเกณฑ์คัดเข้า ระยะเวลาศึกษาตั้งแต่ 1 ตุลาคม 2567 ถึง 31 มีนาคม 2568 จำนวน 228 ราย เครื่องมือที่ใช้ ได้แก่ แนวทางการสั่งใช้ยาอย่างสมเหตุผลและโปรแกรมรายงานการติดตามการสั่งใช้ยา วิเคราะห์ข้อมูลทั่วไปโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา เปรียบเทียบค่าเฉลี่ย eGFR และวัดผลการดำเนินงานก่อนและหลังใช้สถิติเชิงอนุมาน และวิเคราะห์ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อการได้รับยากลุ่ม ACEI/ARB ใช้ Multivariate logistic regression
ผลการวิจัย : สภาพปัญหาที่พบหลังการดำเนินงาน คือ ผู้ป่วยได้รับยา Metformin ในขนาดที่ไม่เหมาะสม 10 ครั้ง แต่ได้แก้ไขครบถ้วน รูปแบบการติดตามด้านยา ประกอบด้วย 1) การกำหนดแนวการใช้ยาอย่างสมเหตุผลร่วมกันโดยสหวิชาชีพและต้องออกหนังสือประกาศใช้ และ 2) การเก็บข้อมูลโดยโปรแกรมติดตามการสั่งใช้ยาที่ไม่เหมาะสมในแต่ละเดือนและลงระบบแจ้งเตือนให้ทราบในการนัดครั้งถัดไป ผลลัพธ์การติดตามด้านยา คือ ไม่พบการสั่งใช้ยากลุ่ม NSAIDs และยา HCTZ ในผู้ป่วยโรคไตระยะ 4–5 หลังการศึกษาผู้ป่วยได้รับยากลุ่ม ACEi/ARB เพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ (OR=3.05, 95% CI:1.44-6.45) ค่าเฉลี่ยการทำงานของไตหลังการศึกษาเพิ่มขึ้นแต่ไม่มีนัยสำคัญทางสถิติ และปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อการได้รับยากลุ่ม ACEI/ARB คือ 1. ระดับอัลบูมินในปัสสาวะที่มากกว่า 100 mg/g (OR=2.65, 95% CI:1.25-5.65) 2. ผู้ป่วยโรคไตระยะ 3 (OR=2.82, 95% CI:1.31-6.10) และ 3. อายุที่เพิ่มขึ้นทุกๆ 1 ปี (OR=1.05, 95% CI:1.01-1.10)
สรุปและข้อเสนอแนะ : ควรดำเนินงานแบบสหวิชาชีพอย่างต่อเนื่อง โดยมีเภสัชกรเป็นผู้ติดตามการใช้ยาและควรทบทวนแนวทาง Service Plan โรคไตให้สอดคล้องกับแนวทางเวชปฏิบัติ โดยเฉพาะการใช้ยาACEI/ARB ร่วมกับระดับอัลบูมินที่ผิดปกติ
เอกสารอ้างอิง
กรมควบคุมโรค. ตระหนักภัย ใส่ใจไต ป้องกันไว้ เน้นกลุ่มเสี่ยงโรคไตเรื้อรัง [อินเทอร์เน็ต]. 2566 [เข้าถึงเมื่อ 25 กรกฎาคม 2567]. เข้าถึงได้จาก: https://ddc.moph.go.th/brc/news.php?news=32575&deptcode=brc
สมาคมโรคไตแห่งประเทศไทย. คำแนะนำสำหรับการดูแลผู้ป่วยโรคไตวายเรื้อรังก่อนการบำบัดทดแทนไต พ.ศ.2565. กรุงเทพฯ: สมาคมโรคไตแห่งประเทศไทย; 2565.
Mc Coy I-E, Han J, Montez-Rath M-E. Barriers to ACEi/ARB use in proteinuric chronic kidney disease: an observational study. Mayo Clin Proc. 2021;96(8):2114–22.
Qiao Y, Shin J-I, Chen T-K. Association of Albuminuria Levels with the Prescription of Renin-Angiotensin System Blockade. Hypertension. 2020;76(6):1762–68.
Brar S, Ye F, Matthew T. Association of Angiotensin-Converting Enzyme Inhibitor or Angiotensin Receptor Blocker Use With Outcomes After Acute Kidney Injury. JAMA Intern Med. 2018;178(12):1681-90.
ประภา พิทักษา, ธิญญรัตน์ ประสานนิษฐ์. ปัจจัยที่มีผลต่อการได้รับยากลุ่ม Angiotensin Converting Enzyme Inhibitor (ACEI) หรือ Angiotensin Receptor Blocker (ARB) ในผู้ป่วยเบาหวานของโรงพยาบาลกันทรลักษ์ จังหวัดศรีสะเกษ. วารสารเภสัชกรรมไทย. 2558;7(1):121-9.
กันยารัตน์ พรหมคำแดง, ฐิติพงศ์ ศิริลักษณ์. ผลลัพธ์ทางคลินิกการบริบาลเภสัชกรรมในผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังโรงพยาบาลเวียงแหงจังหวัดเชียงใหม่. วารสารวิจัยการพยาบาลและสาธารณสุข. 2566;3(11): 1-19.
Tangri N, Emily J, Peach S-F. Patient Management and Clinical Outcomes Associated with a Recorded Diagnosis of Stage 3 Chronic Kidney Disease: The REVEAL-CKD Study. Adv Ther. 2023;40:2869–85.
อติพล คล้ายปักษี, อัษฎางค์ พลนอก. ผลของระบบสนับสนุนการตัดสินใจทางคลินิกด้วยคอมพิวเตอร์ต่อการใช้ยาในผู้ป่วยโรคไตเรื้อรัง. วารสารเภสัชกรรมไทย. 2563;12(2):437-51.
หฤทัย คุโณทัย, ราตรี แสงส่ง, ดาราณี อิศราวิชญกุล, ชาริณี มีอาษา. ผลของการพัฒนาระบบการปรับขนาดยาในผู้ป่วยที่มีภาวะไตบกพร่องต่อความเหมาะสมของการใช้ยาในผู้ป่วยที่เข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลตติยภูมิแห่งหนึ่ง. วารสารเภสัชกรรมโรงพยาบาล. 2565;32(3):230-40.
ลัดดาวัลย์ พิมพการ. ผลการพัฒนาการบริบาลทางเภสัชกรรมในผู้ป่วยไตเรื้อรังระยะ 1-4 โรงพยาบาลพรหมคีรี. วารสารศาสตร์สุขภาพและการศึกษา. 2566;3(1):84-97.
ชุตานันท์ สมภูมิ, เชิดชัย สุนทรภาส, สุธาร จันทะวงศ์, นพพล คำภูมี. ผลลัพธ์ของการจัดการด้านยาในผู้ป่วยสูงอายุไตวายเรื้อรัง คลินิกโรคไตวายเรื้อรัง โรงพยาบาลชุมชนแห่งหนึ่ง จังหวัดกาฬสินธ์ุ. วารสารวิจัยและพัฒนาระบบสุขภาพ. 2566;16(2):32-46.
สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดร้อยเอ็ด. CKD 2.2 การชะลอความเสื่อมของไต ผู้ป่วยที่มารับบริการโรงพยาบาลได้รับ ACEi/ARB และร้อยละของผู้ป่วย CKD ที่มีอัตราการลดลงของ eGFR<5 ml/min/1.73m2/yr [อินเทอร์เน็ต]. 2567 [เข้าถึงเมื่อ 31 สิงหาคม 2567]. เข้าถึงได้จาก: https://ret.hdc.moph.go.th/hdc/reports/report.php?cat_id=e71a73a77b1474e63b71bccf727009ce&id=7606d7f8e30d0fffcf0c2c3cffe2cd2b
ณตพล คุ้มศิริ. ปัจจัยที่สัมพันธ์กับการสั่งยา angiotensin-converting enzyme inhibitorsหรือ angiotensin receptor blockers และผลการชะลอไตเสื่อมของผู้ป่วยโรคไตเรื้อรัง ในโรงพยาบาลโพธาราม. วารสารแพทย์เขต 4-5. 2564;40(4):473-86.
Kidney Disease Improving Global Outcomes. KDIGO Clinical Practice Guideline for The Evaluation and Management Of Chronic Kidney Disease. Kidney International. 2024; 105(4):117–314.
American Diabetes Association. Microvascular Complications and Foot Care: Standards of Medical Care in Diabetes -2021. Diabetes Care. 2021;44(Suppl 1):S151-67.
Peduzzi P, Concato J, Kemper E, et al. A simulation study of the number of events per variable in logistic regression analysis. J Clin Epidemiol. 1996;49(12):1373-1379.
Subcommittee on the Promotion of Rational Drug Use. Rational drug use hospital manual. Bangkok: Publishing House of Agricultural Cooperative Federation of Thailand; 2015.
The 2023 American Geriatrics Society Beers Criteria®. American Geriatrics Society updated AGS Beers Criteria® for potentially inappropriate medication use in older adults. Journal of the American Geriatrics Society. 2023;71(7):2052-81.
Gray S L, Boudreau R M, Newman A B, Studenski S A, Shorr R I, Bauer D C, et al. Angiotensin-converting Enzyme Inhibitor and Statin Medication Use and Incident Mobility Limitation in Community Older Adults: the Health, Aging and Body Composition Study. J Am Geriatr Soc. 2011;59(12):2226–32.
National Kidney Foundation. Guideline 12: Use of diuretics in CKD. KDOQI Clinical Practice Guidelines on Hypertension and Antihypertensive Agents in CKD; 2004.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
เวอร์ชัน
- 2025-08-02 (2)
- 2025-08-02 (1)
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความที่ได้รับการตีพิมพ์เป็นลิขสิทธิ์ของ สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดร้อยเอ็ด
บทความที่ลงตีพิมพ์ในวารสารวิจัย และพัฒนานวัตกรรมทางสุขภาพ สํานักงานสาธารณสุขจังหวัดร้อยเอ็ด ถือเป็น ผลงานวิชาการ งานวิจัย วิเคราะห์ ตลอดจนเป็นความเห็นส่วนตัวของผู้ประพันธ์ กองบรรณาธิการไม่จําเป็นต้องเห็น ด้วยเสมอไป และผู้ประพันธ์จะต้องรับผิดชอบต่อบทความของตนเอง
