ประสิทธิผลของโปรแกรมการบำบัดฟื้นฟูสมรรถภาพผู้ป่วยยาเสพติดโดยใช้รูปแบบ CBTx  “ชุมชนล้อมรักษ์” ต่อการมีส่วนร่วมของภาคีเครือข่ายและการเสพสารแอมเฟตามีน ของผู้ป่วยยาเสพติด อำเภอเชียงขวัญ จังหวัดร้อยเอ็ด

ชวนพิศ เคหาบาล

ผู้แต่ง

ชวนพิศ เคหาบาล สำนักงานสาธารณสุขอำเภอจตุรพักพิมาน

คำสำคัญ:

การบำบัด CBTx, ชุมชนล้อมรักษ์, ผู้ป่วยยาเสพติด

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาประสิทธิผลของโปรแกรมการบำบัดฟื้นฟูสมรรถภาพผู้ป่วยยาเสพติดโดยใช้รูปแบบ CBTx “ชุมชนล้อมรักษ์” ต่อการมีส่วนร่วมของภาคีเครือข่าย และพฤติกรรมการใช้สารเสพติดประเภทแอมเฟตามีน

รูปแบบการวิจัย: การวิจัยใช้ระเบียบวิธีแบบกึ่งทดลอง (Quasi-experimental design) แบบกลุ่มเดียววัดซ้ำ (One-group repeated measures design)

วัสดุและ วิธีการวิจัย: ดำเนินการศึกษากับกลุ่มตัวอย่าง 2 กลุ่ม ได้แก่ 1) ผู้ป่วยยาเสพติด มีอายุระหว่าง 16-65 ปี อาศัยอยู่ในเขตอำเภอเชียงขวัญ ที่ตรวจพบสารเสพติดแอมเฟตามีนและได้รับการบำบัด (กรกฎาคม 2567 ถึง เดือนธันวาคม 2567) จำนวน 407 คน 2) ภาคีเครือข่าย จำนวน 234 คน เครื่องมือวิจัย ประกอบด้วย1) โปรแกรมการบำบัดฟื้นฟูสมรรถภาพผู้ป่วยยาเสพติดโดยการมีส่วนร่วมของชุมชนด้วยรูปแบบ CBTx “ชุมชนล้อมรักษ์” พัฒนาขึ้นตามแนวทางของกรมการแพทย์ ได้รับการตรวจสอบความตรงเชิงเนื้อหา เท่ากับ 0.96 และ 2) แบบประเมินการมีส่วนร่วมของภาคีเครือข่าย ทดสอบความเชื่อมั่นโดยวิธีสัมประสิทธิ์แอลฟาของครอนบาค มีค่าเท่ากับ .95 เก็บรวบรวมข้อมูลระหว่างเดือนกรกฎาคม 2567 ถึง เดือนธันวาคม 2567 วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้ Repeated measures ANOVA และสถิติ Percentage differences

ผลการวิจัย: เปรียบเทียบการมีส่วนร่วมของภาคีเครือข่าย ระยะก่อน, หลัง และติดตาม 1 เดือน หลังได้รับการบำบัดฟื้นฟูสมรรถภาพผู้ป่วยยาเสพติดโดยรูปแบบ CBTx “ชุมชนล้อมรักษ์” พบว่า ผลการเปรียบเทียบการมีส่วนร่วมของภาคีเครือข่ายทั้งสามครั้ง มีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญ ก่อนดำเนินการเปรียบเทียบกับหลังดำเนินการมีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (F = 2123.23, p < .01) เมื่อเปรียบเทียบตามช่วงเวลา พบว่าคะแนนก่อนกับหลังการได้รับโปรแกรม และก่อนกับติดตาม 1เดือน มีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญ (p < .001) ยกเว้นคะแนนหลังกับติดตาม 1 เดือน ไม่มีความแตกต่างกัน (p = .042) และผลการเสพสารแอมเฟตามีน พบว่า หลังดำเนินมีการเสพแอมเฟตามีนลดลง ร้อยละ 173.3% และเมื่อติดตามหลังดำเนินการ 1 เดือน พบว่ามีการเสพสารแอมเฟตามีนลดลง ร้อยละ 123.66% เมื่อเปรียบเทียบกับก่อนดำเนินการ

สรุปและข้อเสนอแนะ: การบำบัดฟื้นฟูสมรรถภาพผู้ป่วยยาเสพติดโดยการมีส่วนร่วมของชุมชนด้วยรูปแบบ CBTx “ชุมชนล้อมรักษ์” มีผลทำให้การเสพแอมเฟตามีนลดลง แต่ควรมีการศึกษาเพิ่มเติมโดยมีกลุ่มเปรียบเทียบและทดสอบประสิทธิภาพเทียบกับการรักษาแบบอื่นมาก

เอกสารอ้างอิง

UNODC. Patterns and Trends of Amphetamine-Type Stimulants and Other Drug. United Nation Publication; 2024.

กระทรวงสาธารณสุข. คู่มือแนวทางการดำเนินงานบำบัดรักษาและฟื้นฟูสมรรถภาพผู้ติดยาเสพติดยาเสพติดตามประมวลกฎหมายยาเสพติด.สำนักงานเลขานุการคณะกรรมการบำบัดรักษาและฟื้นฟูผู้ติดยาเสพติด กระทรวงสาธารณสุข; 2567.

กระทรวงสาธารณสุข. แนวทางการดำเนินงานการบำบัดฟื้นฟูโดยการมีส่วนร่วมของชุมชนและแนวปฏิบัติที่ดี. นนทบุรี: บริษัทเดอะกราฟิโกซิสเต็มส์จำกัด; 2567.

ประพัทธ์ ธรรมวงศา. การพัฒนารูปแบบการบำบัดฟื้นฟูผู้ป่วยยาเสพติดโดยการมีส่วนร่วมของชุมชน อำเภอกุมภวาปี จังหวัดอุดรธานี. วารสารสารสำงานสาธารณสุขจังหวัดขอนแก่น. 2567;6(1):1-14.

ศรีสุดา ลุนพุฒิ, นารีรัตน์ หาญกล้า. การบำบัดฟื้นฟูผู้ใช้สารเสพติดโดยชุมชนเป็นศูนย์กลาง: กรณีศึกษาชุมชนแห่งหนึ่งจังหวัดขอนแก่น. วารสารการพยาบาลและการดูแลสุขภาพ. 2564;39(2):107-16.

กรรณิกา สหเมธาพัฒน์. รูปแบบการบริหารจัดการแบบมีส่วนร่วมการบำบัดฟื้นฟูสมรรถภาพผู้ป่วยยาเสพติดโดยใช้ชุมชนเป็นศูนย์กลางขับเคลื่อนสู่การปฏิบัติในระดับพื้นที่ ในจังหวัดแห่งหนึ่ง. วารสารวิชาการสาธารรสุขจังหวัดตาก. 2566;3(3):126-38.

วรัชนก เสโส. ผลการใช้การโปรแกรมการฟื้นฟูสมรรถภาพผู้เสพยาบ้าในชุมชนบ้านแดงใหญ่ ตำบลพุทไธสง อำเภอพุทไธสง จังหวัดบุรีรัมย์. 2567;9(5):862-9.

ณฐพร ผลงาม. การพัฒนารูปแบบการบำบัดฟื้นฟูสมรรถภาพผู้ป่วยยาเสพติดโดยการมีส่วนร่วมของชุมชนจังหวัดระยอง. วารสารศาสตร์สาธารณสุขและนวัตกรรม. 2564;1(2):114-26.

อัครพล คุรุศาสตรา, จอมขวัญ รุ่งโชติ. การศึกษาการพัฒนาแนวทางการบำบัดฟื้นฟูผู้ใช้ยาเสพติดโดยใช้ชุมชนเป็นศูนย์กลาง ขับเคลื่อนสู่การปฏิบัติในระดับพื้นที่. วารสารวิชาการกรมสนับสนุนบริการสุขภาพ. 2562;15(1):12-9.

กนกลักษณ์ ศิริรุ่งวัฒนากุล. ประสิทธิผลและปัจจัยที่มีผลต่อการบำบัดรักษาผู้ติดยาและสารเสพติดโดยใช้รูปแบบการบำบัดความคิดและพฤติกรรมแบบประยุกต์ของโรงพยาบาลสวรรค์ประชารักษ์. สวรรค์ประชารักษ์เวชสาร. 2562;16(1):23-33.